SHB268 ÇOCUKLUĞUN TARİHİ HAFTA 10 - 11. ÇOCUK HAKLARI

ÇOCUK HAKLARI Bu haftaki ders önü sorularımız: Hak kavramını tartışınız. Hak temelli yaklaşım nedir? Tartışınız. SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI Geçmişte çocuklar ya hiç hakka sahip değildi ya da sınırlı hakları vardı. Hobbes, Çocukların bir doğal hakka sahip olmadığını ve anne babalarının kayıtsız sahipliği altında olduğunu belirtmektedir. Locke, çocukların doğal hakları olduğunu fakat yetişkinlerin tamamen akıl sahibi olduğunu ifade etmektedir. Anne babaların çocuklar üzerinde otorite ve eğitim sorumluluğu vardır. SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI Mill, çocukları tamamen akıl sahibi olmadıkları için özgürlükten uzak tutmak gerektiğini fakat anne babaların çocuklarını koruma sorumluluğu olduğunu savunmaktadır. Bu görüşlerin ortak noktası, çocuklarda mantık yoktur, şeklindedir. SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI Tanım olarak, çocuk hakları çocukları zarar görmekten ve istismardan korumayı, onları duygusal olarak uygun tarzda yetişmeleri için şans vermeyi, sağlık, barınma ve eğitim gibi temel ihtiyaçları sağlamayı öngören haklardır. Çocuk hakları, ihtiyaç temelli olmaktan öte hak temelli olmalıdır. Yasal zorunluluk içermeli, hesap verebilirlik ilkesi doğrultusunda olmalı ve şeffaf olmalıdır. SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI Hak temelli yaklaşım: çocuklar ve hakları üzerinde belirgin bir odaklanma, eşitlik ve ayrımcılık gözetmeme, hesap verebilirlik, katılım, çocuğun yüksek yararı, SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI Ancak, güvensiz çevre ve kronik yoksulluk dünya çocuklarının trajik durumlarının ana nedenidir (Fernando, 2001:12). Şu sebeplerle çocuk haklarına karşı çıkanlar vardır: Tercih etme veya seçim yapma yetersizliği Bir durumu anlama yetersizliği Açıkça ifade edilmeyen bilgiyi anlama yetersizliği Mantıklı sebep sunma yetersizliği Mantıklı karar verme yetersizliği SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI Ancak, sosyal hizmet bu eleştiriye karşı çıkmaktadır. Güçlendirme yaklaşımı bağlamında sosyal hizmet yetersizlikler üzerine değil güç ve potansiyel üzerine odaklanmaktadır. SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne yön veren ilkeler: Yaşama ve gelişme hakkı (temel hak ve özgürlüktür. “Yaşama” ruhsal ve fiziki bütünlüğü koruma. 82 Anayasası 17.m = herkes, yaşama hakkına sahiptir. BM ÇHS 6.m = taraf devletler, her çocuğun yaşama hakkına sahip olduğunu kabul eder. SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI Eşitlik-ayrım gözetmeme hakkı: kanun ve uygulamalarda eşit ve ayrım gözetmeme. 82 anayasası 10.m. = herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. BM ÇHS 2.m. SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI Çocuğun yüksek yararı ilkesi: BM ÇHS 3.m. Çocuğun tarafının tutulması demektir. Yetişkinlerin yararıyla özdeşleştirilip istismar edilmemelidir (biz, çocuk için en iyisini biliriz). Çocuk merkezli bakış açısı. Çocuğun hak ve ihtiyaçlarına odaklanma. Katılım hakkı: Çocuğun, kendini etkileyecek kararlara dahil olması için güçlendirilmesi ve kapasitesinin arttırılması. İfade özgürlüğü. BM ÇHS 12.m. Katılım hakkı, demokrasinin temel prensiplerinden biridir. Görüşlerini serbestçe ifade etme. Görüşlerinin dikkat alınması, katılım hakkına sahip olması. M.K. Atatürk, bunu yıllar önce ifade etmiştir. “Çocuklar, serbestçe konuşmaya, düşündüklerini, duyduklarını olduğu gibi ifade etmeye teşvik edilmelidir.” Çocuğun katılım hakkı, ilk kez BM ÇHS’de uluslararası olarak kullanıldı. SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI 9. kalkınma planında (2007-2013) (8.kalkınma planına kadar “5 yıllık” ifadesi vardı) çocuğun katılım hakkına ilişkin öneri yer almıştır. Çocuğun katılım hakkı, yetişkinler tarafından benimsenmelidir (Erbay, 2013:22). Bazı görüşlere göre çocuğun yaşı ve olgunluğuna göre çocuğun katılım hakkı sınırlanmalıdır. Katılım, çocuğun değeri bağlamında ve özellikle self-determinasyon ile ilişkisi temelinde ele alınan önemli bir haktır. 23 nisan törenlerine katılan çocukları katılım hakkı açısından düşünelim… SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI Çocuk haklarının tarihi, çocuğun “nesne” olmaktan “özne” olmaya geçiş sürecine denir. Çocuk hakları tarihine baktığımızda karşımıza 4 önemli belge çıkmaktadır: 1924 Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi (5 madde) 1959 Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirgesi (10 ilke) (özel bakım ve korunmaya muhtaç olduğu düşüncesi etkili. Ayrım gözetmeme, gelişim hakkı, eğitim hakkı. Sevgi ve anlayış ihtiyacı) 1963 Türk Çocuk Hakları Bildirisi (6 madde) 1989 BM Çocuk Hakları Sözleşmesi (hazırlık ve görüşmeler 10 yıl sürdü ve 2 dk içinde kabul edildi). Çocuk haklarının Magna Carta’sıdır. 193 ülke imzaladı. ABD ve Somali bu belgeyi onaylamadı. Türkiye, 1990’da imzaladı. 1995’te yürürlüğe girdi. Türkiye sözleşmenin 17.,29.,30.maddelerine çekince koymuştur. SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI 17.m = kitle iletişim araçlarını azınlık grubu veya yerli ahaliye mensup çocukların dil gereksinimlerine özel önem göstermeleri konusunda teşvik eder. 29.m = çocuğun ana babasına, kültürel kimliğine, dil değerlerine, çocuğun yaşadığı veya geldiği menşe ülkenin ulusal değerlerine saygısının geliştirilmesi 30.m = soya, dine ya da dile dayalı azınlıkların ya da yerel halkların var olduğu devletlerde böyle bir azınlığa mensup olan ya da yerli halktan olan çocuk ait olduğu azınlık topluluğunun diğer üyeleri ile birlikte kendi kültüründen yararlanma, kendi dinine inanma ve uygulama ve kendi dilini kullanma hakkından yoksun bırakılamaz. Fransa da 30.maddeye çekince koymuş. SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI Türkiye, uluslararası anlaşmalar (lozan gibi) kabul ettiği azınlıklar dışında başka azınlık tanımamaktadır. Türkiye’deki tek azınlık “gayrimüslim Türk vatandaşlarıdır”. Bu sözleşmenin amacı, çocukların korunması için evrensel ilkeler belirlemek, onları her türlü ihmal istismar ve kötü muamelelere karşı korumaktadır. Çocukların güçlendirilmelerini amaçlamaktadır. “Nitelikli insan” yetiştirme güdüsü. Nihayetinde sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasal açıdan nitelikli toplumun yaratılmasında etkilidir. SHB268 Çocukluğun Tarihi

ÇOCUK HAKLARI Güçsüz çocuk, istismarın yolunu açmaktadır. SHB268 Çocukluğun Tarihi

BİR SONRAKİ DERSTE GÖRÜŞMEK ÜZERE! BİR SONRAKİ OTURUMUN KONUSU ÇOCUK HAKLARI SHB268 Çocukluğun Tarihi

Uzm. Ozan SELCİK ozan. selcik@erdogan. edu. tr http://selcik. wixsite SHB268 Çocukluğun Tarihi