DÜNYA’NIN HAREKETLERİ Dünya’nın Günlük Hareketi ve Sonuçları Dünya’nın Yıllık Hareketi ve Sonuçları Dünya’nın Eksen Eğikliği ve Sonuçları

DÜNYA’NIN GÜNLÜK HAREKETİ Dünya, kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru 24 saatte döner. Dünya’nın dönüş yönüne bağlı olarak; Ana yönler oluşmuştur. Doğuda güneş erken doğar, erken batar. Doğruya doğru yerel saat ileri, batıya doğru geridir. Rüzgarlar KYK’de hareket yönünün sağına, GYK’de ise soluna doğru sapar.

Günlük Hareketin Sonuçları: Gece ve gündüz birbiriniz izler.

Günlük Hareketin Sonuçları: Gün içerisinde güneş ışınlarının geliş açısı, sıcaklık, gölge boyları, yerel saat ve basınç değişir.

Günlük Hareketin Sonuçları: Günlük sıcaklık farkına bağlı olarak fiziksel (mekanik) parçalanma gerçekleşir, meltem rüzgarları oluşur.

Günlük Hareketin Sonuçları: Sürekli rüzgarlar sapmaya uğrar.

Günlük Hareketin Sonuçları: Okyanus akıntıları sapmaya uğrar, halkalar oluşturur.

Günlük Hareketin Sonuçları: Her iki yarımkürenin 30° ve 60 ° enlemlerinde dinamik basınç kuşakları ortaya çıkar.

DÜNYANIN HAREKETLERİYLE İLGİLİ BAZI KAVRAMLAR Ekvator: Dünya’yı kuzey ve gün olarak iki yarım küreye ayıran hayali çizgidir. Dönenceler: Ekvator’un 23° 27' kuzey ve güneyindeki enlem daireleridir. Kutup Noktaları: Yer ekseninin kuzey ve güney ucunda bulunan noktalardır. Yer Ekseni: Bir kutup noktasından diğer kutup noktasına uzanan Dünya’nın içinden geçtiği kaul edilen hayali çizgidir.

DÜNYANIN HAREKETLERİYLE İLGİLİ BAZI KAVRAMLAR Aydınlanma Çemberi: Dünya’nın karanlık ve aydınlık bölümlerini ayıran sınırdır. Ekinoks: Güneş ışınlarının Ekvator’a dik geldiği 21 Mart ve 23 Eylül günleri için kullanılır. Solstis: Güneş ışınlarının dönenceler üzerine dik geldiği günler için kullanılır. Ekliptik Düzlemi: Güneş’in etrafında dönen Dünya’nın elips şeklinde çizdiği yörüngedir. Kutup Daireleri: Güneş ışınlarının dönenceler üzerine dik düştüğü tarihlerde güneş ışınlarının teğet geçtiği yerlerdir.

DÜNYANIN YILLIK HAREKETİ Dünya, Güneş çevresinde elips bir yörüngede 365 gün 6 saatte döner. Bu süreye bir yıl denir.

Yörüngenin elips şekli nedeniyle; Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı yıl içinde değişir. Ancak bu durum mevsim sıcaklıkları üzerinde etkili değildir.

Yörüngenin elips şekli nedeniyle; Dünya’nın yörüngedeki hızı değişir. Mevsimlerin gün süreleri farklılık gösterir. Şubat ayı 28 gün sürer. KYK’de sonbahar, GYK’de ise ilkbahar ekinoksunda 2 gün gecikme yaşanır. Kutup noktalarındaki gece ve gündüz süreleri birbirinden farklıdır.

Yıllık (Yörünge) Hareketin Sonuçları Orta kuşakta dört mevsim belirgin olarak yaşanır.

Yıllık (Yörünge) Hareketin Sonuçları Yıl içerisinde güneş ışınlarının geliş açısı, sıcaklık, gölge boyları, basınç, güneşin doğuş ve batış saatleri, gece ve gündüz süresi uzunlukları yörünge (yıllık) hareketi nedeniyle değişir.

Yıllık (Yörünge) Hareketin Sonuçları Matematik iklim kuşakları ortaya çıkar.

Yıllık (Yörünge) Hareketin Sonuçları Aydınlanma çemberi yer değiştirir. Kara ve denizlerin farklı ısınma özelliklerinden dolayı muson rüzgarları oluşur. Yıllık hareket ve eksen eğikliğine bağlı olarak mevsimler oluşur.

DÜNYA’NIN EKSEN EĞİKLİĞİ VE SONUÇLARI Dünya’nın Güneş etrafında dönerken izlediği Ekliptik Düzlem ile Ekvator Düzlemi arasındaki 23° 27' lık açı farkı eksen eğikliği olarak ifade edilir.

21 Mart (Ekinoks) Güneş ışınları Ekvator üzerindeki yerlere öğle vakti dik düşer. Ekvator’da öğle vakti gölge sıfırdır. 21 Mart KYK’de ilkbahar, GYK’de sonbahar başlangıcıdır. Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer. Aynı boylam üzerinde Güneş aynı anda doğar ve aynı anda batar. Dünyanın her yerinde gece ve gündüz süreleri eşittir.

23 Eylül (Ekinoks) Güneş ışınları Ekvator üzerindeki yerlere öğle vakti dik düşer. Ekvator’da öğle vakti gölge sıfırdır. 23 Eylül KYK’de sonbahar, GYK’de ilkbahar başlangıcıdır. Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer. Aynı boylam üzerinde Güneş aynı anda doğar ve aynı anda batar. Dünyanın her yerinde gece ve gündüz süreleri eşittir.

21 Haziran (Solstis) Güneş ışınları Ekvator’un 23° 27' kuzeyindeki Yengeç Dönencesi üzerine dik düşer. KYK’de yaz, GYK’de kış başlangıcıdır. Aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçtiğinden KYK’de en uzun gündüz, GYK’de ise en kısa gündüz yaşanır. Aynı boylam üzerindeki noktalarda Güneş aynı anda doğup aynı anda batmaz.

21 Aralık (Solstis) Güneş ışınları Ekvator’un 23° 27' kuzeyindeki Oğlak Dönencesi üzerine dik düşer. KYK’de kış, GYK’de yaz başlangıcıdır. Aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçtiğinden KYK’de en kısa gündüz, GYK’de ise en uzun gündüz yaşanır. Aynı boylam üzerinde Güneş aynı anda doğup, aynı anda batmaz.