III. AYIN GÖRÜNEN HAREKETİ - II

... konulu sunumlar: "III. AYIN GÖRÜNEN HAREKETİ - II"— Sunum transkripti:

1 III. AYIN GÖRÜNEN HAREKETİ - II
Şimdi kuzey enlemlerinde bulunan bir gözlemci için Ay’ın ufkun üstünde kalma süresini inceleyelim. Soruyu biraz kolaylaştırmak için Ay’ın ekliptik üzerinde dolandığını kabul edelim. İlkbahar mevsiminde Güneş Koç noktası, yani ekvator yakınlarında olacaktır. Bir ay içinde, Ay nasıl olsa bir kez Güneşe kavuşacak ve yeniay evresine girecektir. (Şekil 5)

2 Şekil 5. İlkbahar mevsiminde Ayın evreleri. R gözlemci, P kutbu.
♋ < Günlük Hareket Gök Ekvatoru E < ♎ D K G R B ♈ E’ Tutulum ♑ Şekil 5. İlkbahar mevsiminde Ayın evreleri. R gözlemci, P kutbu.

3 İlkbahar Mevsimi için;
Z Yengeç P Ekliptik Q E’ İlkdördün Dolunay Terazi Gök Ekvatoru K Yeniay G Ufuk Koç Sondördün Q’ E Oğlak P’ N

4 İlkbahar Evre ay Görülme Görülmeme Süresi Süresi
Yeniay o saat 12saat İlkdördün 23o 27’ >12saat <12saat Dolunay o 12saat 12saat Sondördün -23o 27’ <12saat >12saat İlkbahar mevsiminde yeniay ekvator yakınlarında bulunacak ve onun için ufkun üstünde 12 saat kadar kalacak ve günlük harekette Güneş ile beraber doğup ve batacaktır. Bir hafta sonra, Güneş yine ekvator yakınlarında olup,Ay Yengeç burcuna gelecektir. İlkdördün evresi olan bu durumda Ayın gün yayı gece yayından daha uzundur ; yani ufkun üstünde kalma müddetti 12 saatten fazladır. Güneşten 90o geri olduğuna göre, Güneş battığı zaman tepededir. Terazi burcunda dolunay olur ufkun üstünde 12 saat kadar kalır, Güneş battığında Ay doğar. Teke burcunda ise son dördün olur, ufkun üstünde 12 saatten az kalır, Güneş battıktan 6 saat sonra ay doğar.

5 Yaz Mevsimi için; Z Yengeç P Ekliptik Q E’ Yeniay İlkdördün Terazi
Gök Ekvatoru K Sondördün G Ufuk Koç Dolunay Q’ E Oğlak P’ N

6 Yaz Evre ay Görülme Görülmeme Süresi Süresi
Yeniay 23o 27’ >12saat <12saat İlkdördün 0o 12saat 12saat Dolunay o 27’ <12saat >12saat Sondördün 0o 12saat 12saat Güneş Yengeç burcunda olduğuna göre, Ayın bu burca gelmesi halinde yeniay olacaktır. İlkdördün ve sondördün 12 saat, dolunay ise 12 saatten daha az bir müddet ufkun üstünde kalır.

7 Sonbahar Mevsimi için;
Z Yengeç P Ekliptik Q E’ Sondördün Yeniay Terazi Gök Ekvatoru K Dolunay G Ufuk Koç İlkdördün Q’ E Oğlak P’ N

8 Sonbahar Evre ay Görülme Görülmeme Süresi Süresi
Yeniay o saat 1 2saat İlkdördün -23o 27’ <12saat >12saat Dolunay o 12saat 12saat Sondördün 23o 27’ >12saat <12saat Güneş Terazi burcundadır. Yeniay ve dolunay ufkun üstünde 12 saat kalır. Kışın dolunay Yengeç burcunda olur, ufkun üstünde 12 saatten fazla kalır. İlk ve sondördün 12 saat, yeniay 12 saatten daha az olarak bize kendini gösterir.

9 Kış Mevsimi için; Z Yengeç P Ekliptik Q E’ Dolunay Sondördün Terazi
Gök Ekvatoru K İlkdördün G Ufuk Koç Yeniay Q’ E Oğlak P’ N

10 Kış Evre ay Görülme Görülmeme Süresi Süresi
Yeniay -23o 27’ <12saat >12saat İlkdördün 0o 12saat 12saat Dolunay o 27’ >12saat <12saat Sondördün 0o 12saat 12saat

11 Ay yörüngesi tutulma dairesi ile tam çakışık olmadığına göre, gerçek olay buraya kadar, yaptığımız irdelemelerin sonuçlarında bir parça farklıdır. Birinci fark, Ay’ın ufkun üstünde kalma müddetinde kendini gösterir. Söz gelimi, ayın yengeç burcu yakınlarında iken ufkun üstünde kalma müddeti bahis konusu olursa, o tarihte Ay yörüngesinin ekliptiğe göre durumu bilinmektedir. Kabul edelim ki o tarihte çıkış düğümü Koç burcundadır; o halde bu tarihte Ay Yengeç burucunda iken onun ekvatordan olan açısal uzaklığı 23o 27' değil 28o 35' dir. Bunun için ufkun üstünde kalma müddeti düşünüldüğünden daha fazla olacaktır. İniş düğümü Koç burcunda olsaydı, bu kez düşünüldüğünden daha az olacaktır.

12 Bu iki özel durumun arasında bulunan tarihlerdeki farklar ise iki özel duruma ait farklar arasında değişecektir. Düğüm noktası her yıl 19o kadar batı yönüne kaydığına göre, her yıl Ay’ın ufkun üstünde kalma müddeti aynı tarihlerde aynı olamayacaktır. Söz gelimi, bu yıl düğüm noktası Koç burcunda ise Ay Koç burcu üzerine geldiğinde ufkun üstünde 12 saat kalacak ; Yengeç burcuna geldiğinde ufkun üstünde kalma süresi en büyük olacaktır. Bir yıl sonra düğüm noktası Koç noktasından 19o batıda, yani ekvatorun altına inmiş olacaktır. Bu zaman Ay, Koç burcu hizasına geldiğinde henüz ekvatorun güney yanındadır; onun için ufkun üstünde 12 saatten az kalacaktır. Aynı yıl Yengece geldiğinde ekvatordan uzaklığı 28o 35' dan daha az olur: Buna göre bu tarihte ekvatorun üstünde kalma süresi önceki yıla göre daha az olacaktır.

13 Her yıl aynı tarihlerde aynı evrelerin, teşekkül etmesi beklenmemelidir. Çünkü 12 kavuşum 354 gün tuttuğuna göre bir yılın tamamlanması için 11 gün gereklidir. Söz gelimi 13 Ekim 2009 da bir yeniay olmuşsa 2010 da 02 Ekim, 2011 de 21 Eylül tarihinde yeniay olacaktır.

14 Kaynaklar Astronomi I Ders Notları by Prof. Dr. Semanur ENGİN, Ankara Üniversitesi /chap02.html c01_fall01.html Introduction/Eclipses-N.html