INTERNATIONAL CONGRESS OF MANAGEMENT ECONOMY AND POLICY

AR-GE , PATENT HARCAMALARI VE TEKNOLOJİK İLERLEMENİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: AMPİRİK BİR UYGULAMA Öğr. Gör. Zeynep KÖSE Hasan Kalyoncu Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet ŞENTÜRK Kilis 7 Aralık Üniversitesi

İçindekiler Teorik Çerçeve Literatür Özeti Veri Seti ve Ekonometrik Yöntem Analiz Çıktıları Sonuç ve Değerlendirme

Teorik Çerçeve İçsel büyüme modellerinden birisi olan Romer Modeli AR&GE faaliyetleri ve inovasyon üzerine kurulu bir modeldir. Buna göre, uzun dönem ekonomik büyümenin motoru teknolojik yeniliklerdir. Teknolojik yeniliklerin de AR&GE faaliyetlerinin bir çıktısı olması nedeni ile ; AR&GE, inovasyon ve ekonomik büyüme arasında güçlü bir korelasyon vardır ( Gülmez ve Akpolat, 2014: 4).

Schumpeter’in meşhur tabiri ile, yeni teknolojileri içermeyen bir büyüme teorisi prensin olmadığı Hamlet’e benzemektedir (Gülmez ve Yardımcıoğlu, 2012: 336).

Bilgi ekonomik büyümenin en önemli belirleyicilerinden birisidir Bilgi ekonomik büyümenin en önemli belirleyicilerinden birisidir. Ayrıca, azgelişmişliğin nedeni olarak finansal ve reel sermayenin yetersizliği yerine, yeni bilgilere ulaşamama, mevcut teknolojiyi kullanamama, yeterli beşeri sermayeye sahip olmama gibi unsurlar ileri sürmektedir. Çünkü AR-GE faaliyetlerine yapılan harcamalar yatırım niteliğindedir ve bu yatırımlar sonucunda elde edilecek kârlar, AR-GE’ye yapılan yatırımlardan çok daha yüksektir. Başka bir deyişle, bir ekonomide AR-GE’ye yapılan yatırımdan sağlanan fayda diğer yatırımlardan elde edilenlere göre çok daha fazla olabilmektedir (Ağır ve Utlu, 2011: 269).

Patentler, firmaların veya bireylerin geliştirdiği icatların koruma altına alınabilmesi için birer araçtır; dolayısıyla icadın birer göstergesi olarak değerlendirilebilir. İnovasyon ile patent sayıları arasında pozitif ilişki olmasından dolayı, patentler inovasyon göstergesi olarak da kabul edilebilir (Mercan, 2011: 33).

Literatür özeti Hall ve Mairesse (1995) 1970- 1980 döneminde Fransa’da üretim sürecinde AR-GE harcamaları ile verimlilik arasındaki ilişkiyi test etmiş ve AR-GE harcamalarından verimliliğe doğru pozitif bir ilişki olduğunu tespit etmişlerdir.

Gülmez ve Akpolat (2014), Türkiye ve 15 OECD ülkesi için 2000-2010 yılları arasında inovasyon yatırımları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi tespit etmeye çalışmışlardır. Elde edilen sonuçlara göre, AR-GE harcamalarındaki %10’luk bir artış GSYH’yi %3,27 arttırmaktadır. Ayrıca patent harcamalarındaki %10’luk artış GSYH’da %0,77 artışa neden olduğu saptanmıştır.

Ağır ve Utlu (2011), 17 OECD ülkesi için 1981-2008 döneminde AR-GE harcamaları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi panel nedensellik analizini kullanarak araştırmışlardır. Çalışmadan elde dilen sonuçlara göre, uzun dönemde AR-GE harcamalarından ekonomik büyümeye doğru pozitif bir ilişkinin bulunduğu tespit edilmiştir.

Veri seti ve Ekonometrik yöntem Çalışmada 1989- 2012 döneminde Türkiye ekonomisi için; AR-GE harcamaları Patent harcamaları Teknolojik ilerleme Ekonomik büyüme değişkenlerine ait OECD resmi sitesinden derlenen veri seti kullanılarak; ADF Birim Kök Testi Granger Nedensellik Analizi Regresyon Analizi uygulanmıştır.

ADF Birim Kök Testi Sonuçları Değişkenler Prob. Sonuç GDP 0.0049 H0 Red PAT 0.0000 RD TECHNO 0.0006 H0: Seri birim köke sahiptir, durağan değildir. HA: Seri birim köke sahip değildir, durağandır

Granger Nedensellik Analizi Sonuçları Değişkenler Prob. Sonuç PAT →GDP GDP→PAT 0.15 0.44 0.15> 010 0.44>0.10 RD→GDP GDP→RD 0.02 0.002 0.02<0.10 0.002<0.10 TECHNO→GDP GDP→TECHNO 0.10 0.04 0.10≤0.10 0.04<0.10 H0: PAT değişkeni GDP değişkeninin nedenidir. HA: PAT değişkeni GDP değişkeninin nedeni değildir

Regresyon Analizi Sonuçları Değişken Katsayı Olasılık R2 PAT 0.001127 0.0009 0.96 RD(-3) 442.5257 0.1049 TECHNO 5177.112 0.0936 GDP= 4409.54 + 0.001*PAT + 442.52*RDt-3 + 5177.11*TECHNO + 1152.47

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 1989-2012 döneminde Türkiye’deki AR-GE harcamaları, patent harcamaları, teknolojik gelişme ile ekonomik büyüme arasındaki nedenselliğin araştırıldığı bu çalışmada literatür ile paralel sonuçlar elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; AR-GE harcamaları ile ekonomik büyüme arasında karşılıklı pozitif ilişki mevcuttur. Bunun yanı sıra teknolojik ilerleme ile ekonomik büyüme arasında da karşılıklı pozitif ilişki vardır. Ancak patent harcamaları ile ekonomik büyüme arasında herhangi bir ilişki tespit edilememiştir

Azgelişmiş ya da gelişmekte olan ülkeler için hızlı bir kalkınma ancak teknolojik ilerleme ile mümkün olmaktadır. Gelişmiş ülkelerde ekonomik büyümenin kaynağının teknolojik ilerlemeye dayanmaktadır. Bunun sebebi de teknolojinin verimliliği arttırmasından kaynaklanmaktadır. Teknolojinin gelişimi ile verimlilik arasında pozitif bir ilişki vardır ( Taban ve Kar, 2014: 105).

Sanayileşmenin etkisi ile bir ekonomide içsel ve dışsal ekonomiler, hızlı teknolojik ilerleme ve sanayileşmenin eğitici etkileri ülke ekonomisinde kalkınmada itici bir güce sahiptir. Yirminci asrın başındaki Japonya’nın sanayileşme hamlesi tüm ülkeler için örnek teşkil etmektedir (Seyidoğlu, 2009: 511).

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…