İlişkisel (Korelasyonel) Tarama Modeli İki veya daha çok değişken arasında birlikte değişim varlığını ve /veya bu değişimin derecesini belirlemeyi amaçlayan araştırmalarda kullanılır. Bu tür bir araştırmada aralarında ilişki aranacak değişkenler, ayrı ayrı toplanarak sembolleştirilir. Ancak bu sembolleştirme (değer verme, ölçme), ilişkisel bir çözümlemeye olanak sağlayacak biçimde yapılmalıdır.

İlişkisel tarama modeli ile yapılabilecek araştırmalara örnekler: Zeka düzeyi ile akademik başarı arasındaki ilişki Sigara içme alışkanlığı ile akciğer kanserine yakalanma ilişkisi Sosyo-ekonomik düzey ile ailedeki çocuk sayısı Anne-baba eğitim durumu ile okul başarısı arasındaki ilişki

Korelasyon Bir değişkenin değeri değişirken, bir diğer değişkenin de değeri değişiyorsa, bu ikisi arasında bir ilişki olduğu söylenebilir. Korelasyon iki değişken arasındaki bu ilişkiyi ölçmek için kullanılır. Korelasyonel araştırmalarında değişkenler arasındaki ilişki, farklı türdeki değişkenler için farklı teknikler kullanılarak hesaplanan bir korelasyon katsayısı (r) ile gösterilir. Bu katsayı +1 ile -1 aralığında değişen bir değer alır

Korelasyonel Araştırmanın Özellikleri Katsayının pozitif olması bir değişkende artış meydana geldiği zaman diğer değişkende de artış olduğunu; Katsayının negatif olması ise bir değişkende artış görülürken diğerinde azalma meydana geldiğini göstermektedir. r = +1 kusursuz pozitif korelasyon r = -1 kusursuz negatif korelasyon

Korelasyon

Korelasyonel Araştırma Türleri Korelasyonel araştırmalar 2’ye ayrılır: 1. Keşfedici araştırma: Değişkenler arası ilişkileri çözümleyerek önemli bir olayı anlamaya çalışmak için kullanılır. 2. Yordayıcı araştırma: Yordayıcı araştırmalarda değişkenler arasındaki ilişkiler incelenerek ilişki kurulan değişkenlerin birinden yola çıkılarak diğer değişkenin bilinen değerine karşılık gelen bilinmeyen değeri belirlemeye çalışılır. Örnek: 2003 ÖSS’ye giren ve yükseköğretim kurumuna yerleşen öğrencilerin, bu sınavdan aldıkları çeşitli türdeki puanların akademik başarıları ne derecede yordadığının araştırılması.

Nedensel Karşılaştırma Araştırmaları Nedensel karşılaştırma, ortaya çıkmış/var olan bir durumun ya da olayın nedenlerini etkileyen değişkenleri ya da bir etkinin sonuçlarını belirlemeye yönelik bir araştırma türüdür. Nedensel karşılaştırma türü araştırmalarda bir durumun neden ortaya çıktığı, bu durumun oluşmasında nelerin etkili olduğu bulunmaya çalışılır. Bilimsel araştırmalarda genellikle bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkileri kurgulanmış koşullar oluşturularak ve müdahale edilmesi ile deneysel işlemleri yapılarak belirlenmeye çalışılır. Ancak bazı durumlarda ortaya çıkan beklenmedik bir durumun da nedenlerinin araştırılması gerekir. Örneğin; belirli bir yerde çok sayıda trafik kazasının meydana gelmesi bu tür durumlara örnek gösterilebilir.

Nedensel Karşılaştırma Araştırması Nedir? Nedensel karşılaştırmalı araştırma, araştırma deseninde birbirleriyle karşılaştırılabilecek: en az iki grup varsa “nedensel karşılaştırma araştırmaları”, sadece tek grup varsa “nedensel araştırma” olarak adlandırılır.

Nedensel Karşılaştırma Araştırmalarının Özellikleri Başlıca özellikleri; Araştırılan durum/olay, araştırmacının manüpülasyonundan bağımsız olarak ortaya çıkmış bir durumdur. Denekler araştırılan durumun içinde yer alan kişilerden oluşmaktadır. Belirlenebilecek hipotezler çok esnektir, çok sayıda hipotez kurularak bunların doğruluğu sınanabilir. Sonuca kesinlikle neden olan faktör ya da faktörlerin tümü tanımlanamayabilir ve dolayısıyla etkisi belirlenemeyebilir.

Nedensel Karşılaştırma Araştırmalarının Özellikleri Başlıca özellikleri; Deney ve kontrol grupları rastgele oluşturulmaz. Bağımlı değişkeni etkileyebilecek dışsal etkileri engellemek amacıyla çeşitli kontrol yöntemleri kullanılır. Bunlar: Eşleme-grupların belirlenmesinde kullanılır Alt grup oluşturma-grupların belirlenmesinde kullanılır İstatiksel yöntemler kullanma-FANOVA, ANCOVA Örnek: Uluslararası Bakalorya (UB) programından mezun olmuş öğrencilerin ortaöğretim diploma notları ve ÖSS ortalamaları ile Ulusal Programdan mezen olmuş öğrencilerin ortaöğretim diploma notları ve ÖSS ortalamaları arasındaki farklılığın araştırılması.

Örnek Olay Araştırmaları (Case Study) Eğitim araştırmalarında örnek olay, özel durum, vaka çalışmaları gibi temelde aynı anlamı taşıyan fakat farklı çağrışımlar yapan terimlerle karşılaşılmaktadır. Örnek olay çalışmaları daha çok nitel bir araştırma yöntemi olarak bilinir. Örnek olay çalışmaları özellikle bireysel yürütülen çalışmalar için çok uygundur. Bunun nedeni, araştırılan problemin bir yönünün derinlemesine ve kısa sürede çalışılmasına imkan sağlamasıdır.

Bu yöntem ile daha çok nasıl, niçin ve ne sorularına cevaplar aranır Bu yöntem ile daha çok nasıl, niçin ve ne sorularına cevaplar aranır. Buradaki esas amaç, bazı genel teorileri aydınlatmak için incelenen örnek olayları etraflıca tanıtmaktır. Örnek olay çalışması, araştırma metotlarının (mülakat, gözlem , anket ve doküman analizi) tümünü kapsayabilen bir şemsiye olarak da tanımlanmaktadır. İnceleme belirlenmiş bir örnek olay etrafında derinlemesine yapılır. Diğer araştırmalarda da olduğu gibi veriler sistematik bir şekilde toplanır ve değişkenler arasındaki ilişki bulunmaya çalışılır.

Örneğin, bir öğrencinin başarısızlık nedenlerini araştıran bir psikolojik danışman, öğrencinin notlarını, öğretmenlerle olan ilişkilerini, aile durumunu, beslenmesini, sağlığını, çalışma alışkanlıklarını ve başarısını etkileyebileceği düşünülebilen diğer önemli değişkenleri gözlem konusu yapar. Böylece toplayacağı verileri topluca değerlendirerek, öğrenciyi başarısızlığa götüren koşulları belirlemeye çalışır. Kuşkusuz, varılan sonuç yalnızca o öğrenci için geçerlidir. Elde edilen bilgiler, o çocuğun problemlerinin çözülmesinde kullanılabilir. Ayrıca bu bilgiler, öğrenci başarısızlık nedenlerinin genelde neler olduğunun bilinmek istendiği bir araştırma için de kaynaklık yapabilir.

Örnek olay taramaları, büyük ölçüde, nitelik araştırmalarıdır Örnek olay taramaları, büyük ölçüde, nitelik araştırmalarıdır. Çoğu zaman, istatistiksel çözümlemelere olanak vermez. Bu nedenle, verileri yorumlama güçlüğü daha fazladır. Bu konuda araştırmacılara yapılabilecek en iyi öneri, “yeterli kanıt elde etmeden, acele yorumlara gitmemek” tir. Örnek olay taramalarında da tekil ve ilişkisel taramalar yapılabilir. Bu tür taramalarda istatistiksel bir çözümlemeye gidebilmek, ancak ilgili değişkenler üzerinde zamansal bir tarama ile olur. Zamansal tarama ise, bu durumda, izleme yaklaşımı ile gerçekleşebilir.

Örnek olay çalışmaları etnografyalardan farklı olarak daha kısa zamanda, belki yılda birkaç hafta, odaklanmış sorulara derinlikli tasvirler ve yorumlamalar getirmeye çalışırlar. Etnografyalar daha kapsamlı sorular sormaya bir yıl veya daha fazla sürebilecek, gözlemlemeye, uygulamaları ve inançları açıklamaya, kültürel yorumlar çıkarmaya eğilimlidir.

Aksiyon Araştırmaları (Öğretmen Araştırması) Aksiyon araştırması, eğitim-öğretim sürecinin özel bir anında ortaya çıkan problemin uygulamada çözülebilmesi için geliştirilen yöntemler olarak tanımlanabilir. Ayrıca, aksiyon araştırması öğretmenlerin kendi uygulamalarını, meslektaşlarının uygulamalarını ve uygulamaların sonuçlandırıldığı durumları anlamalarını geliştirmek için öğretmenler tarafından yapılan katılımcı kendini yansıtan araştırma şekli olarak da tanımlanmıştır. Yaparak öğrenme!!!

Aksiyon araştırması boyunca araştırmacı öğretmenler sırasıyla; Uygulamalarında ortaya çıkan bir problemi tespit ederler, Onu çözmek için birlikte çalışırlar, Problemin çözümüne yönelik bir strateji geliştirirler ve onu uygularlar, Onun başarılı olup-olmadığını değerlendirirler, Mevcut durumu olumlu bulmazlarsa başka bir strateji geliştirerek onu uygularlar.

Aksiyon Araştırmalarının Diğer Araştırma Yöntemlerinden Farklılıkları Öğretmenlerin araştırmacı bir kişilik geliştirmelerini teşvik etmektedir. Bireyler, bir girişimi kendilerinin başlatmaları ve bu süreçte farklı kişilerle birlikte çalışmaları durumunda daha iyi öğrenmekte ve öğrendiklerini daha istekli olarak uygulamaktadırlar. Araştırma gerçek uygulama ortamında başlatılıp yürütülerek gerçek problemleri çözmeyi amaçlar. NOT: Öğretmenlerin yürüttüğü araştırmada örneklem grubunun küçük seçilmesinden dolayı, sonuçların genellenmesi değil, mevcut uygulamaların geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu yaklaşımda araştırmacı bir öğretmenin çalışma sonuçları bir başka öğretmen için ancak kendi sınıfında test edilebilecek bir hipotez olarak algılanmalıdır.

Etnografik (Ethnography) Çalışmalar Etnografya kelimesi Antropolojiden gelmekte olup, “etno” toplum, “grafya” ise bir şeyi veya bir davranışı betimlemek anlamına gelmektedir. Bu anlamda etnografik araştırmalar, bireyleri ve davranışlarını, davranışların kültürel ve simgesel yönlerini tasvir etmek amacıyla kullanılmaktadır. Etnografik araştırmalar; derin bir dil ve kültür birikimi ve alan bilgisi ile birlikte, ilgili konuda tarihsel verilerin mülakat ve gözlemlerden elde edilen verilerle sentezlenmesini gerektirir. Etnografik araştırmaların temel amacı; bireylerin yaşam biçimlerini, oluşturdukları davranış kalıplarını, duygu ve düşüncelerini kendi doğal yaşam alanları içerisinde inceleyerek anlamaya yönelik bilgi üretmektir. Bu yöntemde araştırılan bireylerin günlük yaşamlarına kesinlikle müdahale edilmemesi gerekir.

Etnografik araştırmaların genel olarak iki temel özelliği vardır Etnografik araştırmaların genel olarak iki temel özelliği vardır. Bunlardan ilki, araştırmayı yürüten araştırmacının, incelediği toplumu, bireyleri ve davranışlarını daha yakından tanıyabilmesi ve anlayabilmesi için bir katılımcı gözlemci olarak çalışması; ikincisi ise açık uçlu sorular sorarak görüşmeler yapmasıdır. Böylece araştırmacı, topladığı veriler yardımıyla kültürel bir yapıyı daha yakından tanıma ve değişik açılardan bakarak ve içinde yaşayarak olayları daha iyi anlama imkânı bulur. Bu tip araştırmalarda veriler, gözlem notları, video ve ses kayıtlarıyla elde edilebilir. Bir öğretmen araştırmacı olarak çalıştığı okulun kültürünü ve öğrenci davranışlarını ayrıntılı olarak incelemek ve bilgi toplamak istediğinde bu yöntemden yararlanabilir.

Etnografik Yönteme Örnek Çalışma Konu: Kiraz ve Altunsoy (1999) Üniversitelerde kopya çekme nedenleri ve tekniklerini etnografik bir yaklaşımla araştırdılar. Amaç: Lisans öğrencilerinin kopya çekme nedenlerini ve tekniklerini ortaya çıkarmaktır. Yöntem: Çalışmada etnografik yaklaşım kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini, 1998-1999 öğretim yılında K.T.Ü. Fatih Eğitim Fakültesinde okuyan öğrenciler oluşturmuştur. Araştırmacılarda öğrenci olduğu için, sınavlarla ilgili diğer öğrencilerin görüş ve düşüncelerini doğal ortamlarda mülakat yöntemiyle irdelemişlerdir. Ayrıca, araştırmacılar ‘katılımcı gözlemci’ yöntemini kullanarak, kendi sınavları sırasında kendi arkadaşlarının sınav süresindeki tavır ve davranışlarını bir dönem boyunca yapılan sınavlarda gözlemişlerdir. Mülakatlardan ve gözlemlerden elde edilen veriler. Bulgular, kopya çekme teknikleri ve nedenleri başlığı altında iki grupta toplanarak yorumlanmıştır.

Tarihsel Yöntem Tarihsel yöntem, geçmişte meydana gelmiş olgu ve olayların çok yönlü olarak incelenip ayrıntılarının ortaya çıkarılmasında kullanılır. Genellikle betimsel özellik taşıyan bu araştırmalar; Gelecekteki olayları yorumlamak, Geçmişte yaşananlardan yararlanarak günümüzdeki problemleri çözmek Geçmişte yaşanan olayları ayrıntılı olarak betimlemek gibi amaçlarla kullanılır.

Bu tür çalışmalarda araştırmacılar çok farklı veri kaynakları kullanabilirler. İncelenen olayın yaşanmış olduğu zamana ilişkin varsa gazete, dergi, kitap, araştırma raporları, tarihi belgeler, yazışmalar, mektuplar vb. kullanılabilir. Ayrıca geçmişte yaşanan olayın içinde bulunan veya görgü tanığı olan, olayı yaşamış kişilerle birebir görüşmeler yapılabilir veya o döneme ait kalıntılar ve eserler incelenebilir.

Örnek Çalışma Araştırmanın Amacı: Ortaöğretime öğretmen yetiştirmek üzere 1848’de kurulan Darülmuallimin önemini ve yeni yetişecek öğretmenlerin hangi kurallara göre yetiştirildiğini ortaya çıkarmaktır. Yöntem: Araştırmanın yöntemi belgelere dayalı tarihsel araştırma yöntemidir. Araştırmada Başbakanlık arşivinde bulunan bir belgeden yararlanılmıştır.