MİLLİ GELİR, MİLLİ GELİR HESAPLAMA YÖNTEMLERİ VE MİLLİ GELİRLE İLGİLİ KAVRAMLAR

MİLLİ GELİR Bir ülkede belirli bir dönemde (genellikle bir yıl) üretilen nihai mal ve hizmetlerin parasal değerine eşittir. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH)

GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYİH) GSYİH, Bir ülke içinde yerleşik üretim faktörleri tarafından belli bir dönemde üretilmiş nihai mal ve hizmetlerin toplam piyasa değeri. GSYİH bir ülkenin üretiminin toplam piyasa değeridir. Bir ülkede yerleşmiş olan üretim faktörleri tarafından belli bir zaman dönemi içinde üretilmiş bütün nihai mal ve hizmetlerin piyasa değerini ifade eder.

GSYİH ile İlgili bazı kavramlar Belirli dönem- genellikle yıllık veya çeyreklik dönemler içerisinde yapılan üretimi ifade eder nihai mal ve hizmetler Nihai kullanım için üretilmiş mal ve hizmetler. ara mallar Bir başka firmanın farklı bir üretim aşamasında kullanımı için bir firma tarafından üretilmiş mallar. katma değer Malların bir üretim aşaması sonundaki değeri ile o üretim aşamasına girdiğindeki maliyeti arasındaki fark.

KATMA DEĞER HESAPLAMASI GSYİH’nın hesaplanmasında üretimin her bir aşamasında ortaya çıkan katma değeri toplayabiliriz veya nihai satışın değerini alabiliriz. Bir ekonomide ne kadar üretimin yapıldığını ölçmek için toplam satışların değerini kullanamayız.

GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA HESAPLAMASININ İSTİSNALARI Kullanılmış Malların ve Kaydi İşlemlerin Dışlanması GSYİH sadece yeni veya cari üretimle ilgilidir. Eski üretim cari GSYİH içinde sayılmaz çünkü zaten üretildiği zaman sayılmıştır. Malların veya paranın el değiştirdiği ancak her hangi yeni bir mal veya hizmetin üretilmediği işlemler GSYİH içinde sayılmaz.

Gayri Safi Milli Hasıla gayri safi milli hasıla (GSMH) üretimin nerede yapıldığına bakılmaksızın, bir ülke vatandaşlarının sahip olduğu üretim faktörleri tarafından belli bir dönemde üretilmiş bütün nihai mal ve hizmetlerin piyasa değeridir. GSMH = GSYİH – Dış Aleme Giden Faktör Gelirleri + Dış Alemden Gelen Faktör Gelirleri GSMH = GSYİH + Net Dış Alem Faktör Gelirleri

GSYİH Hesaplamada Farklı Yöntemler 1. Harcama yöntemi:Belirli bir dönemde nihai mal ve hizmetlere yapılan toplam harcama miktarını ölçen bir GSYİH’yı hesaplama yöntemi. 2. Gelir yöntemi nihai mal ve hizmetlerin üretiminde bütün üretim faktörlerinin elde ettiği geliri -ücretler, kiralar, faiz ve karlar- ölçen bir GSYİH’yı hesaplama yöntemi. 3. Üretim Yöntemi: Bu yöntemle ülkede belirli bir dönemde yapılan üretimin değeri iki şekilde hesaplanmaktadır: 1)Üretilen nihai mal ve hizmetlerin toplam değerlerinin hesaplanması yoluyla 2) Üretilen mal ve hizmetlerin katma değerinin hesaplanması yoluyla

1. Harcama Yaklaşımı Yurtiçinde yapılan harcamalar dört temel kategoriye ayrılır: Kişisel tüketim harcamaları (C): hanehalkının tüketim mallarına olan harcamaları Gayri safi özel yurtiçi yatırım (I): firmalar ve hanehalkları tarafından üretim tesisine, ekipmana, demirbaşlara, yeni mesken yapılarına, yani yeni sermayeye yapılan harcamalar. Hükümetin tüketimi ve gayri safi yatırımları (G) Net ihracat (EX  IM): dış dünyanın net harcaması veya ihracat eksi (EX) ithalat (IM) GSYİH= C + I + G + (EX  IM)

TÜRKİYE (2014) Nominal GSYİH HARCAMALAR Tüketim Harcamaları 1,203,278,649 Kamu Harcamaları 267,712,237 Gayri Safi Sermaye Oluşumu 351,811,100 Mal ve Hizmet İhracatı 484,982,555 Mal ve Hizmet İthalatı (562,270,675) GSYİH 1,749,782,267

GSYİH’nın Hesaplanmasında Gelir Yaklaşımı

Amortisman: mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan faktörlerin (fiziki varlıkların) uğradığı yıpranma ve aşınma Safi Yurt İçi Hasıla (SYİH) = GSYİH - Amortisman

GSYİH’nın Hesaplanması Gelir Yaklaşımı

GSYİH’nın Üretim Yöntemi ile Hesaplanması Üretilen nihai mal ve hizmetlerin toplam değerlerinin hesaplanması yoluyla Sadece nihai malların değeri hesaplanacağından hangi malların nihai, hangilerinin ara mal olduğu ayrımına ihtiyaç vardır, hesaplanması pratik değildir. Ülkedeki üretimin hangi sektörler tarafından yapıldığı görülebilmektedir.

Türkiyenin Üretim Yöntemi ile 2014 Yılı GSYİH SEKTÖRLER Üretim Değeri %pay Tarım, Orman ve Balıkçılık 125,018,135 8.0 Sanayi 421,342,233 27.1 Hizmetler 1,009,803,659 64.9 Sektörler Toplamı 1,556,164,028 100.0

b. Üretilen mal ve hizmetlerin yaratılan katma değeri kullanılarak hesaplanması - hesaplanması daha pratik olan bu yöntem ile hangi mal veya hizmetin ara mal, hangisinin nihai mal olduğunun ayrıştırılmasına ihtiyaç yoktur. - Her mal ve hizmet üretiminde yaratılan katma değer hesaplandığından mükerrer hesap hatası da ortadan kalkmaktadır.

1 Kg Makarna Üretim Aşamaları ve Katma Değer (kuruş) Üretim Aşamaları Satış Değeri Katma Değer Buğday 100 100 Un 110 10 Makarna (Toptan) 180 70 Makarna (Perakende) 200 20 Katma Değer Toplamı …………………………. 200 Satışların Toplamı …………..590

Nominal GSYİH ve Reel GSYİH Nominal GSYİH (Cari–Bugüne ait olan) Yurt içinde yapıla üretimin değerinin günlük fiyatlar kullanılarak hesaplanması Reel – Yurt içinde yapılan üretimin değerinin BAZ yıl fiyatları kullanılarak hesaplanması Baz yılı Sabit-ağırlık prosedüründe ağırlıklar için seçilen yıl. Sabit-ağırlık prosedürü Veri bir baz yılının ağırlıklarını kullanan yöntem.

Nominal ve Reel GSYİH’nin Karşılaştırılması Reel GSYİH’nin Hesaplanması