EĞİTİMİN MALİYETİ VE FİNANSMANI Doç.Dr. Muhammed TURHAN

EĞİTİMİN MALİYETİ Maliyet, bir iş, bir üretim veya hizmetin gerçekleşebilmesi için kullanılan kıt ekonomik kaynakların değeridir. Eğitim hizmetlerinin sağlanması, sürdürülmesi, niteliğinin kabul görmesi için kullanılan ekonomik kaynakların değerine eğitim maliyeti denir. Öğrenciler, aileler, gönüllü kuruluşlar, belediyeler, kamu kurum ve kuruluşları eğitimin maliyetine çeşitli derecelerde katlanırlar.

EĞİTİMİN MALİYETİ Çeşitli eğitim hizmetleri için kaynaklar kullanılmakta ve eğitim maliyetleri ortaya çıkmaktadır. Eğitim hizmetinin üretimi için gerekli unsurlara ödenen bedel veya ücretlerin toplamına toplam maliyet denir. Üretimin toplam maliyetinin üretilen miktara bölümü ile elde edilen maliyete ortalama maliyet denir. Üretim için yapılan ödemelerin toplamına doğrudan maliyet denir (devlet tarafından yapılan harcamalar, aileler tarafından yapılan masraflar).

EĞİTİMİN MALİYETİ Eğitim hizmeti alanların aynı anda gelir getiren bir işte çalışmalarından vazgeçmeleri nedeniyle mahrum kaldıkları gelire dolaylı maliyet, fırsat maliyeti veya vazgeçme maliyeti denir. İlave bir birim üretimin toplam maliyette meydana getirdiği yüktür (ilave bir öğrencinin eğitimi için gerekli kaynakların tümüne ödenen maliyet).

EĞİTİMİN MALİYETİ

EĞİTİMİN MALİYETİ Eğitime ayrılacak kaynakları etkileyen başlıca hususlar: Ulusal gelir düzeyi Toplumsal tercihler ve öncelikler Eğitimin maliyeti vb. çeşitli etmenlerdir. Kaynakların etkin kullanılmaması, sınıf tekrarı, devamsızlık ve okul terki, ilgisizlik ve bilgisizlik, başarı oranlarının düşüklüğü gibi etmenler maliyeti olumsuz etkiler.

EĞİTİMİN FİNANSMANI Eğitimin finansmanı, eğitim ekonomisinin temel çalışma konularındandır. Eğitimin üretimi ve sunulması için gerekli olan fiziki ve finansman kaynaklarıdır. Eğitim yatırımları, personel maaş ve ücretleri, planlama giderleri, donanım ve cari giderler finansmanla ilgili başlıca konulardır. Eğitim hizmetlerinin üretimi ve arzı için gerekli fiziki ve beşeri üretim faktörlerini sağlayan kıymetler ve parasal kaynaklar.

EĞİTİMİN FİNANSMANI Tüm dünyada eğitimde talep artışı yaşanması Yaşam boyu öğrenme anlayışının gelişmesi Ortalama eğitim süresinin uzaması Her yaşta eğitim olanaklarının sağlanmasının gerekliliği Gibi faktörler eğitime daha fazla kaynak ayırmayı gerekli kılar. Eğitim pahalı bir hizmet olduğu için devletler talebi karşılamak için kaynakları çeşitlendirmek zorundadır.

EĞİTİMİN FİNANSMANI Eğitim, bireysel tüketime konu olduğundan teorik olarak bireyler tarafından finanse edilmesi beklenir. Ancak, toplumsal faydaları ve kişisel finansmanla yeterli kaynak sağlanamadığı için büyük oranda devlet tarafından finanse edilir. Hemen hemen bütün ülkelerde ağırlıklı olarak devlet tarafından finanse edilir.

EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ Vergiler, harçlar ve gönüllü katkı ve bağışlardır. Vergi, devletin egemenlik hakkına dayalı olarak, kamu hizmetlerinin finansmanı için kişi ve kurumlardan kanunla cebren aldığı karşılıksız para tutarlardır. Eğitimin vergilerle finansmanı daha çok fiziksel mekanların oluşturulması, araç-gereçlerin temini ve personel giderlerinin karşılanması yoluyla olmaktadır. Harçlar, kamu hizmetini doğrudan alanların ödemekle yükümlü oldukları parasal tutarlardır.

ÜLKEMİZDE İLKÖĞRETİMİN FİNANSMAN KAYNAKLARI Devlet bütçesinden yapılacak yardımlar (devlet gelirlerinin %3’ünden az olmamak kaydıyla) Özel idare bütçelerine yıllık gelirlerinin en az %20’si oranında konulacak ödenekler Köy bütçelerine en az %10 oranında konulacak ödenekler Para cezaları Vakıflardan ayrılacak hisseler İktisadi Devlet Teşekkülleri, özel kurumlar, dernekler ve hayırsever kimseler tarafından yapılacak bağışlar Faizler Hurdaya çıkan okul malzemeleri, arsa, tarla vb. değerlerin satışından elde edilen gelirler. Sözleşmeler gereği okul yapım işleri müteahhitlerinden alınacak gecikme ve benzeri tazminatlar.

ÜLKEMİZDE ORTAÖĞRETİMİN FİNANSMAN KAYNAKLARI Bütçeden ayrılan kaynaklar İl özel idareleri bütçesinden ayrılan kaynaklar Mesleki Eğitimi Geliştirme ve Yaygınlaştırma Fonundan ayrılan kaynaklar Eğitime katkı payları Döner sermaye işletmelerinden sağlanan gelirler Yurtdışı ülke ve kuruluşlardan sağlanan dış krediler, burslar, bağışlar ve bilimsel araştırma kredileri Halkın kişi ve kuruluşlar olarak eğitime katkıları Dernek gelirleri

ÜLKEMİZDE YÜKSEKÖĞRETİMİN FİNANSMAN KAYNAKLARI Bütçeden ayrılan kaynaklar Kurumlarca yapılacak yardımlar Alınacak harç ve ücretler Yayın ve satış gelirleri Taşınır ve taşınmaz mallardan sağlanan gelirler Döner sermaye işletmelerinden elde edilecek kârlar Bağışlar vasiyetler ve diğer gelirler.