Uzaktan Erişim İşletme Yüksek Lisans Programı MAN519T STRATEJİK YÖNETİM 12. Hafta Çokuluslu Şirketlerde Stratejik Yönetim ve Yönetim Stratejilerinin Uygulanmasında Kullanılan Teknikler Yrd. Doç. Dr. Pınar FALCIOĞLU

GİRİŞ Geçen hafta Stratejik Kontrol konusunu incelemiştik ve bu haftaki dersimizin başında aşağıdaki soruların cevaplarını tartışacağız demiştik. 1- Belirlenen stratejilerin etkinliğinin kontrol edilmesinde karşılaşılabilecek olası sorunlar nelerdir? 2- Değişim dönemlerinde stratejik kontrol uygulamaları nasıl yönetilmelidir? Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler i İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

Çokuluslu Şirketlerde Stratejik Yönetim ve Yönetim Stratejilerinin Uygulanmasında Kullanılan Teknikler Neleri amaçlıyoruz? Bu dersin sunumlarının hazırlanmasında Ülgen ve Mirze (2004) nin sunumlarından yararlanılmıştır. Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

ULUSLARARASI STRATEJİK YÖNETİM SÜRECİ Genel süreç aynı olmakla birlikte değişen faaliyet alanının daha geniş, karmaşık, çok sayıda, çeşitli ve farklı kültür ve toplumlardaki tedarikçi, rakip, müşteri ve tüketicilerden oluşması, genel çevrenin daha geniş ve karmaşık olması, faaliyette bulunulan pazarların çeşitlilik göstermesidir. Uluslarasılaşma aslında temel bir strateji olan büyüme stratejisidir. Sınır ötesi faaliyetlerin başlatılacağı ülke seçimi, uluslararası pazarlarda ürün stratejileri, uluslararası Pazar giriş stratejileri, giriş yapılan ülkelerde üst yönetim kurumsal ve rekabet stratejileri ile bu stratejileri destekleyici nitelikte işlevsel stratejilerin belirlenmesi gerekir. Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

ÜLKE/ PAZAR SEÇİMİNDE YAPILAN ANALİZLER PEST ANALİZİ Olasılık Etki Önem Politik unsurlar Politik istikrar 5 4 20 İş Yaşamına müdahele 6 6 36 Ekonomik Unsurlar Para ve Maliye Politikası 2 3 6 Üretim faktör maliyetleri 5 3 15 Sosyokültürel Unsurlar Yaşam Biçimleri 4 6 24 Kültürel Alışkanlıklar 2 3 6 Teknolojik Unsurlar İletişim teknikleri 5 6 30 Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

ÜLKE/ PAZAR SEÇİMİNDE YAPILAN ANALİZLER CAGE ANALİZİ Kültürel Uzaklık – Dil, din, sosyal, kültürel alışkanlıklar, beğeniler, beklentiler, yönetim biçimi İdari Uzaklık- politik, yasal sistem, toplumsal kurallar, prosedürler. Coğrafi uzaklık- fiziki uzaklk, iklim , ülke büyüklüğü, ulaşım, iletişim Ekonomik Uzaklık – refah düzeyi, doğal kaynak, ik, sermaye yapısı, ekonomik altyapı, milli gelir, satın alma düzeyi. Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

ULUSLARARASI ÜRÜN STRATEJİLERİ Ethnocentric Yaklaşım – yerel pazarda kabul görmüş ürünlerin, yabancı pazarlarda da beğeni göreceği beklentisi ile mevcut ürünler hiçbir değişiklik yapılmadan yabancı ülke pazarlarına sürülür. Polycentric Yaklaşım- yabancı Pazar değişimlerine uygun değişiklikler yapılarak farklı bir ürünle çıkılır. Geocentric Yaklaşım- ülke temelli olmayan, sınır ötesi, küresel beğeni toplayacak ürünler geliştirmek. Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

ULUSLARARASI PAZARLARA GİRİŞ STRATEJİLERİ - İhracat ve Takas - Sözleşmeye Dayalı uluslararası işbirlikleri (bayilik, lisanas anlaşmaları, franchising, sözleşmeli üretim) - Mülkiyet Temelli ortaklıklar (yabancı birleşmeler, satın almalar , ortak girişimler) - Doğrudan yabancı yatırımlar- yabancı portföy yatırımları, doğrudan yabancı sermaye yatırımları. Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

ULUSLARARASI KURUMSAL STRATEJİLER Çokuluslu stratejiler- yabancı pazarlardaki beklentilere duyarlık düzeyi yüksek, küresel kazanım olasılığı düzeyi düşük Uluslarötesi Stratejiler-yabancı pazarlardaki beklentilere duyarlık düzeyi yüksek, küresel kazanım olasılığı düzeyi yüksek Uluslararası Stratejiler- yabancı pazarlardaki beklentilere duyarlık düzeyi düşük, küresel kazanım olasılığı düzeyi düşük. Küresel Stratejiler-yabancı pazarlardaki beklentilere duyarlık düzeyi düşük, küresel kazanım olasılığı düzeyi yüksek Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

ULUSLARARASI KURUMSAL STRATEJİLER yabancı pazarlardaki beklentilere duyarlık düzeyi yüksek, küresel kazanım olasılığı düzeyi yüksek , işletmeye özgü avantajlar zayıf ise uygun pazar, zayıf rekabet. yabancı pazarlardaki beklentilere duyarlık düzeyi yüksek, işletmeye özgü avantajlar güçlü ise büyü. yabancı pazarlardaki beklentilere duyarlık düzeyi düşük, işletmeye özgü avantajlar zayıf ise çekil. yabancı pazarlardaki beklentilere duyarlık düzeyi zayıf, işletmeye özgü avantajlar güçlü ise uygun olmayan Pazar, güçlü rekabet. Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

İŞLETME BİRLEŞMELERİ (Mergers) İki veya daha fazla sayıda bağımsız işletmenin, eski kimlik ve tüzel kişiliklerini sona erdirerek, sahip oldukları tüm varlıklarını ve yeteneklerini birleştirip, yeni bir isim altında bağımsız ve yeni bir işletme olarak faaliyete geçmesi. İŞLETME SATIN ALMALARI(Acquisitions) Bir işletmenin, başka bir işletmenin tamamı (%100) veya çoğunluk hisselerini satın alarak, o işletmeyi kontrolü altında, kendine bağlı bir işletme haline getirmesidir. Burada, satın alan ve satın alınan işletmenin tüzel kişilikleri devam eder. Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

İŞLETME BİRLEŞME VE SATIN ALMA NEDENLERİ Ürün veya girdi pazarında güçlenmek, En kısa zamanda ürün veya girdi pazarına girebilmek, Yeni pazara giriş zorluklarını ve engellerini aşmak, Nakit olanakları yaratma, Yeni ve başarılı yönetim kadroları sağlama, Yeni teknolojiler, fikirler ve yetenekler kazanma, Yeni ürün geliştirme maliyetlerinin yüksekliği, Daha az risk alarak yeni ürün alanına girmek, Yönetim deneyimini yeni işletmelere taşımak Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

İŞLETME BİRLEŞME VE SATIN ALMA NEDENLERİ ) Aşırı rekabeti önlemek, Satın alan, satın alınan, veya birleşme yapan işletmelerin sermaye piyasalarındaki değerlerinin yükselmesi, Ekonomik teşvikler, Ekonomik zorlukların üstesinden gelmek, Yeniden yapılanma ile yüksek getiri sağlamak, Kaynakları ve yetenekleri beraberce kullanarak sinerji yaratmak, Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

ÇEŞİTLİ BİRLEŞME VE SATIN ALMA YÖNTEMLERİ Dikey Birleşmeler ve Satın Almalar Aynı sektörde/pazarda ve tedarik zinciri içinde bulunan işletmeler arasındaki birleşmeler ve satın almalar. Yatay Birleşme ve Satın Almalar Aynı sektördeki rakipler arası birleşme ve satın almalar. İlişkisiz Birleşme ve Satın Almalar Farklı sektör veya pazardaki işletmeler arasında birleşme ve satın almalar. Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

BİRLEŞME VE SATIN ALMANIN OLASI SONUÇLARI Pay sahipleri açısından Satın alan işletmenin hisse değerleri düşmektedir. Satın alınma yüksek borçlanma ile yapılmışsa bu düşüş daha büyüktür. Satın alınan işletmenin hisse değerleri ise, satın almanın olumlu sonuçlar vereceği beklentisi ile yükselmektedir. Yöneticiler açısından Satın alan işletmenin yöneticileri, kendiler için daha fazla kişisel getiri ve çalışma alanı sağlayacak bir durumla karşılaşmakta ve avantajlı olmaktadırlar. Satın alınan işletmenin yöneticileri ise işlerini kaybetme riski ile karşı karşıya geleceklerdir. Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

BİRLEŞME VE SATIN ALMANIN OLASI SONUÇLARI Çalışanlar açısından Satın alan işletmenin çalışanları satın almadan pek etkilenmemektedir. Satın alınan işletmede ise, yeniden yapılanma ve tasarruf stratejileri nedeni ile iş kayıpları olabilmektedir. Toplum açısından Yapılan araştırmalarda, genellikle, birleşme sonucu oluşan işletmenin getirilerinin büyüme oranının, işletmelerin birleşme öncesinde ayrı ayrı sahip oldukları getirilerin büyüme oranlarına kıyasla daha az olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

BAŞARISIZ BİRLEŞME VE SATIN ALMALARIN BAŞLICA NEDENLERİ Beraberce yaşama ve çalışma zorlukları Hesapların yanlış yapılması Ağır borç yükü Sinerji yaratılamaması Aşırı çeşitlendirme Birleşme ve satın almaya aşırı odaklaşma Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

BİRLEŞME VE SATIN ALMA TAKTİKLERİ Anlaşma Yolu ile Birleşme ve Satın Alma Satın alan ve satın alınan işletme üst yönetimleri, birleşme veya satın almanın kendilerine karşılıklı olarak yarar getireceğine inandıkları zaman görüşmelere başlarlar. Her iki tarafın hukuk ve finans danışmanları anlaşarak, yasalara uygun biçimde birleşme veya satın almayı gerçekleştirirler. Tek Taraflı Arzu ile Satın Alma Satın alan işletme, kendi amaçlarını gerçekleştirmek için hedef seçtiği diğer bir işletmeyi satın almak üzere tek taraflı harekete geçer. Borçlanarak Satın Alma (Leveraged Buy-out) Satın alma, dış finansal kaynaklar kullanılarak gerçekleştirilir. Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

STRATEJİK ORTAKLIKLAR (Strategic Alliances) İki veya daha fazla işletmenin, yeni bir ad ve kimlik altında bir işletme kurmadan, sadece belirli varlık ve yeteneklerini beraberce kullanarak, önem verdikleri belirli amaçları gerçekleştirmek amacı ile anlaşmaya (kontrat) dayalı işbirliği yapmalarıdır. Bazı Türleri; Bölgesel Acentelik ve Bayilikler Know-How Anlaşmaları Lisans Anlaşmaları Taşeronluk Anlaşmaları Franchising Anlaşmaları Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

ORTAK GİRİŞİMLER (Joint Ventures) Belirli bir alanda, belirli bir işi veya projeyi gerçekleştirmek için işletmeler varlık ve yeteneklerini bir araya getirerek, yeni bir işletmeyi ,yeni bir ad ve kimlik altında başlatırlar. İşbirliğini gerçekleştiren ana işletmelerin, kendi mevcut kurum kimlikleri ve varlıkları da ayrıca devam eder. Nedenleri; Yeni bir pazara, bölgesel ve/veya uluslararası pazarlara girmek, Mevcut ürün veya pazarlarda büyümek, Sektör veya pazarda mevcut durumun korunması Varlık ve yetenekleri birleştirilerek güçlenme İşletme değerlerinin (hisse değerleri) artırılması Sahip olunamayan varlık ve yeteneklerin işbirliğiyle sağlanması Belirsizlikleri önlemek , Rekabetin engellenmesi veya rekabete karşı koyma Gider ve maliyetlerin paylaşılması ile verimlilik sağlamak Yeni süreç, teknoloji ve bilgilerin paylaşımı Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015

SONUÇ Bu hafta Çokuluslu Şirketlerde Stratejik Yönetim ve Yönetim Stratejilerinin Uygulanmasında Kullanılan Teknikler konusunu inceledik, önümüzdeki hafta olan dersimizde Kurumsal Yönetişim ve Yönetsel Etik konusunu inceleyeceğiz. Önümüzdeki derse kadar şu soruları düşünmenizi rica ediyorum. Haftaya dersimizin başında bu soruların cevaplarını tartışacağız. 1- Uluslararası stratejilerin uygulanması aşamasında karşılaşılabilecek olası sorunlar nelerdir? Yard.Doç.Dr. Pınar Falcıoğlu MAN519T Stratejik Yönetim Ders: Çokuluslu Şirketler İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim Programı Bahar, 2014-2015