Barış Çalışmaları (Tanım, Kavram ve Barış Felsefesi) 01 Barış Çalışmaları (Tanım, Kavram ve Barış Felsefesi) (E)Tuğg.Doç.Dr. Oktay Bingöl Bu sunumda yer alan hususların tüm sorumluluğu yazara ait olup MSE ve üyelerini bağlamaz. Bu belgenin her hakkı , 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu esasları çerçevesinde MSE’ye aittir. Alıntılarda http://merkezstrateji.com/ uzantısının verilmesi, belgenin tamamına ulaşılabilmesi için zorunlu tutulmuştur

Barış Çalışmaları Düşünürler yaklaşık 1000 yıldır barış hakkında yazıyor ve savaşı lanetliyor. Ancak akademik çalışmalar genellikle savaş, çatışma ve güvenlik çalışmalarına odaklanmış durumda. Filozofların dışında psikologlar ve psikanalistlerin 200 yıldır barış odaklı çalışmaları var. Temel analiz birimi olarak bireyi ve kısmen toplumu dikkate alırlar. Bu çalışmalar, genel olarak siyaset bilimi ve uluslararası ilişkilerde hakim olan ana akım yaklaşımlar tarafından fazla dikkate alınmaz. Ana akım teoriler ise küçük istisnalar dışında devlet ve yapıyı esas alırlar.

Barış Çalışmaları Freud ile başlayan psikanaliz çalışmaları kişilerdeki şiddet eğiliminin bilinç altı özelliklerinin ortaya çıkarılmasına katkıda bulunmuştur. Erich Fromm ve Wilhelm Reich’in (Faşizmin Kitle Psikolojisi (The Mass Psychology of Fascism) ve Kişilik Çözümlemesi (Character Analysis) çalışmalarında otoriterliğin ve militarizmin kültürel ve kişisel özelliklere dayalı köklerini bulma çabaları önemli diğer bir aşamadır. Sosyal psikoloji, politik psikoloji, barış psikolojisi ve nihayet barış çalışmaları ivme kazanmıştır. Günümüzde barış çalışmaları disiplinler arası bir alan olarak gelişmektedir.

Barış Felsefesi Barış nedir? Mutluluk, adalet, sağlık veya diğer insani idealler? Soyut ve elle tutulamazdır. Mutluluk bireysel, barış kolektiftir. Toplumsal uyum gerektirir. Barış, toplumsal uyum, ekonomik eşitlik ve siyasal adaletin oluşturduğu bir denge durumudur. Sonsuz veya kalıcı barış zordur. Şiddet ve savaş barışı sekteye uğratır. Barış mutluluk gibi çok yakınımızda, ancak ebedi aşk gibi çok uzağımızdadır.

Barış Felsefesi Barış, yokluğunda daha iyi tanımlanabilir. Pozitif (+) ve negatif (-) barış tanımları kabul görür. + Barış= uyum, adalet ve eşitlik gibi çok sayıda toplumsal ve zihinsel olumluluğunun eş zamanlı olarak bir arada bulunmasını ifade eder. - Barış=savaşın ve şiddetin yokluğu ile tanımlanır.

Barış Tanımları (TDK Türkçe Sözlük) Savaşın bittiğinin bir antlaşmayla belirtilmesinden sonraki durum, sulh, hazar Böyle bir anlaşmadan sonra insanlık tarihindeki süreç Uyum, karşılıklı anlayış ve hoşgörü ile oluşturulan ortam

Barış Tanımları (Webster) Savaş ve sivil karışıklıkların olmaması(-Barış), kamusal huzur durumu (+Barış) Bir toplumda kanun, gelenek ve kamuoyu görüşü ile sağlanan düzen ve güvenlik durumu(siyasal ve dış barış) Cezalandırıcı fikirler ve duygulardan bağışık, özgürlükle nitelenen zihinsel ve duygusal koşullar (-, içsel/bireysel), aklın ve yüreğin sakinliği (+ içsel barış)

Barış Tanımları (Webster) İnsan ilişkilerinde uyum: karşılıklı mutabakat ve saygı( Kişiler arası/özneler arası barış) Hükümetler arasında karşılıklı uyum: savaşın ve çatışmanın olmaması (- dışsal barış yoluyla + dışsal barış), savaşın olmadığı dönem (- dışsal barış) Yüce bir güç tarafından sağlanan huzur ve sükunet (İlahi barış)

Barışın Meta Psikolojisi Freud’a göre meta psikoloji; zihinsel/duygusal süreçlerin dinamik, topografik ve ekonomik bağlamda ele alındığı bir yaklaşımdır. Charles Webel, Freud’un yaklaşımını barış ve çatışma çalışmalarına uygulayarak barışın meta psikolojisini geliştirmeye çalışmıştır. Buna göre barışın üç diyalektik, dinamik alanı vardır. Birincisi, içsel (inner) ya da psiko-biyolojik (psychobiological) alandır, IP olarak sembolize edilir. Bu alanda Freud’un topografik alanında yer alan bilinç dışılık, ön bilinç , bilinç, algılar bulunur.

Barışın Meta Psikolojisi İkincisi dışsal (outer) alandır. İç ve dış sosyo-politik çevreyi kapsar. OP (Outer Peace) ile sembolize edilir. Bu alan Freud’un ekonomik alanına denk düşer İhtiyaçlar, motivasyonlar, çıkarlar, kar ve zarar, risk ve fırsatları kapsar. Üçüncüsü, özneler arası, kişiler arası boyuttur. (Interpersonal peace (ITP). Bu alan Freud’un dinamik unsuruna karşılık gelir. Günlük insan ilişkilerinin davranışsal bölümünü vurgular.

Barışın Meta Psikolojisi IP, OP ve ITP dinamik süreçlerdir. İç barış, psikolojik uyum ve sağlıklı olma iç çatışma ve saldırganlığı azaltır. Mazoşizm ve sadizm kaybolur, diğerleriyle sağlıklı ilişkiler geliştirilir. Sağlıklı bireylerin çevresel faktörlerden dolayı psikolojik dengelerini korumaları oldukça zordur. Aile, örgüt (okul, işyeri vb), sosyo-ekonomik ve siyasi yapılar çoklu nedenlerle (işsizlik, adaletsizlik, sömürü, açlık/yoksulluk, doğal afetler vb) çatışma ve şiddete şiddete neden olurlar.

Barışın Meta Psikolojisi Kişiler arası alan iç ve dış barışın topografyalarına arabuluculuk ve beşiklik yapar. Bu alan aynı zamanda psikolojik denge ve iç barışı kuvvetlendiren veya bozan çevresel ve kişiler arası ajanlar, kurumlar ve faktörler için katalizördür. Çatışmacı bir çevrede kişilerin iç dünyalarında barış içinde olmaları zordur. Dolayısıyla çatışma kültürünün hakim olduğu, ağır tramvaların yaşandığı, mağduriyetlerin, intikam arayışlarının hakim olduğu toplumlarda barış zorlu bir süreçtir.

Barışın Meta Psikolojisi Kişilerin iç barışı dış ortamdaki birçok faktörden kolaylıkla etkilenir. Aile içi bozuk ilişkiler İş yaşamında çatışmacı ast-üst ilişkileri İşsizlik Irkçılık, yabancı düşmanlığı, ötekileşeme, dışlanma Adaletsizlik İhtiyaçların karşılanmaması Doğal afetler Açlık Yoksulluk Sömürü Eşitsizlik, vs.

Barışın Meta Psikolojisi Dolayısıyla iç, dış ve kişilerarası barış alanları ayrılmaz şekilde iç içedir. Barışın meta-psikoloji bu üçlü etkileşimin yapısal dinamiklerini ortaya çıkarmaya ve bunların mevcut tarihsel durumunu analiz etmeye çalışır. Bu şekilde uygulanabilir stratejiler önerilebilir.

Barışın Diyalektiği Barış diyalektiktir. Zamansız ve değişmeyen bir öz değildir. İnsan zihninde süreklidir. Dünyada hemen hiçbir zaman başarılamamıştır. Barış genellikle olumsuz (-) olarak tanımlanır: Savaşın yokluğu ya da pasifizm. Barış yokluğunda anlam kazanır. İkinci Dünya savaşı herkes için barışın yokluğu muydu? Kuzey Yarım Küre için öyleydi. Güney Yarımküre için değil. Soğuk Savaş dönemi aynı zamanda Soğuk Barış olarak görülebilir mi?

Barışın Diyalektiği Bu tür örnekler, barışın tanımından ziyade özünü vurgular. Barış; adalet, özgürlük, eşitlik, fazilet vb tanımlanması zor kavramlar arasında yer alır. Fiziksel değildir ancak tüm rasyonel insanlar tarafından değer ve anlam verilir. Zaman dışı bir ideal olmadığı gibi, içi boş bir şekil ya da sözcük de değildir..

Barışın Diyalektiği Barış, hem bireysel ve toplumsal ahlaki dönüşüm, hem de dünyanın insanlığın neden olduğu yıkımdan temizlenmesidir. Vasıtalar ve hedefler sürekli ve diyalektik bir evrim sürecindedir. Bazen kötüleşir, çatışma ve savaş artar. Bazen eşitlik ve adalet yolunda olumlu gelişmelerle nitelenir. Barış, yaşamın ve kendisi gibi sürekli değişen ve çoğunlukla tehdit eden ortamda bizim icadımızdır.

Barışın Karşıtları: Terör ve Terörizm Barışın karşıtı anlaşmazlık ve çatışma değildir. Anlaşmazlık, çatışma ve çelişki tarihsel olarak her zaman var olmuştur. Kişisel ve siyasal ilerlemeye neden olduğunda arzu edilen bir şeydir. Çatışmalar, karşıt gruplar iyi niyetli olarak sorunlara başarılabilir ve kabul edilebilir çözüm bulma amacıyla yaklaştıklarında barışı destekler ve şiddeti azaltır.

Barışın Karşıtları: Terör ve Terörizm Şiddetli çatışmanın da barışın karşıtı olmadığı durumlar vardır. II. Dünya Savaşında Almanya’ya karşı açılan cepheler nedeniyle yıllarca süren şiddet nedir? Soğuk Savaş dönemi savaş olarak adlandırılır ancak 1945-91 arası büyük güçler savaşmamıştır. Savaş içinde barış vardır. Terör ve terörizm barışın karşıtıdır.

Barışın İzgesel Teorisi Barış fiziksel değildir ancak yokluğu ve otaya çıkış anları tanımlanabilir. Barışın yokluğu ve varlığı bir spektrumda sergilenebilir. Barış Güçlü ve Kalıcı Barıştan (Johan Galtung’a göre Pozitif Barış), zayıf ve kırılgan barışa (negatif barış) uzanan bir yelpazede görülebilir. Güçlü barış, kişisel uyum ve tatminin olduğu kültürlerde ve toplumlarda yer bulur. Zayıf ve kırılgan barış ortamında savaş ve şiddete dayalı çatışma yoktur. Ancak, yaygın adaletsizlik, eşitsizlik, tatminsizlik ve kişisel uyumsuzluk vardır. Dolayısıyla çok az sayıda güçlü barış toplumu, çok sayıda zayıf barış toplumu vardır.

Barışın İzgesel Teorisi Barış yelpazesi bireylerin zihinsel/duygusal yaşamları açısından da tanımlayıcıdır. Bir uçta çatışmacı/zayıf uyum diğer uçta uzlaşmacı/güçlü uyum durumu bulunur. Toplumlar/devletler için de izgesel bir anlatım mümkündür. Bazı toplumlar şiddet yanlısı ve savaşa eğilimli iken diğerleri pasifist ve uzlaşmacıdır. Barış zamanla değişkendir. Bazen görünür bazen kaybolur. Mutlak barış asla var olmayabilir. Mükemmel barış (Perfect Peace)=Sonsuz barış (kant, ideal, Ütopya) Mükemmel olmayan barış: Negatif + pozitif barış= Güçlü Barış

Barışın İzgesel (Spektral) Teorisi Kişisel beka Uyumlu, barışçı Çatışmacı, uyumsuz Kişisel Zayıf/kırılgan barış Güçlü/kalıcı barış Ulusal güvenlik/kolektif kültürel ve ulusal kimlik Toplumsal + - Savaş Yaygın adaletsizlik Tatminsizlik Eşitlik Adalaet Özgürlük Yaygın şiddet Kişisel anlaşmazlık Uyum Hoşgörü