Bazı İndenopiridin Bileşiklerinin Kimyasal Yapılarının 1D ve 2D NMR Teknikleriyle Aydınlatılması Mehtap Tuğraka, Halise İnci Güla, Barış ANILb aAtatürk Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Kimya Bölümü bAtatürk Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü banil@atauni.edu.tr DNA topoizomerazlar, antikanser ilaçların geliştirilmesinde çok yaygın kullanılan moleküler hedef yörelerdir. DNA topoizomerazlar bir veya iki DNA zincirini geçici olarak kıran nükleer enzimlerdir ve etki mekanizmalarına bağlı olarak topo I ve topo II olarak sınıflandırılır. DNA topoizomerazlar, DNA replikasyonu, transkripsiyonu, rekombinasyonunda ve çeşitli DNA topolojik problemlerini çözmede aktif rol oynarlar1. Topo I/II enzimlerinin hücre proliferasyonunda önemli bir faktör olduğu bilinmektedir2. Kanser kontrol edilemeyen hücre çoğalması olarak bilindiğinden, hücre çoğalmasını yani poliferasyonunu inhibe edici bileşiklerin tasarımı antikanser etkili bileşikler geliştirmede hareket noktasıdır. Bu çalışmada; fenil halkası ihtiva eden çeşitli İndenopiridin bileşikleri potansiyel topoizomeraz I/II inhibitörleri olarak tasarlanmış ve sentezlenmiştir3. Elde edilen bileşiklerin saflaştırılması HRMS ile belirlenen bileşiklerin kimyasal yapıları 1D, 2D NMR teknikleri ile detaylı bir şekilde aydınlatılmıştır. Reaksiyon balonu içine, 2-(benziliden)-indan-1,3-dion (1 mmol), sübstitüe asetofenon (1 mmol) (J1), 4-metilasetofenon (J2), 4-metoksiasetofenon (J3), 4-floroasetofenon (J4), 4-kloroasetofenon (J5), 4-bromoasetofenon (J6), 4-nitroasetofenon (J7), 2-asetiltiyofen (J8)] amonyum asetatın (2.5 mmol) dimetilamit’teki (DMF, 10 mL) çözeltisi mikrodalga fırınında [13.8 barr basınç, 200 Watt, 120oC] ısıtılarak [35 dakika (J5-J8 )bileşikleri, 40 dakika (J1-J4)] bileşikleri karışım olarak elde edildi. Oda sıcaklığına soğutulan reaksiyon karışımından ilgili maddeler katı faza alınarak kolon kromatografisi ayrıştırılarak saflaştırıldı. Şekil 1. DNA Topoizomeraz (topo I/II ) 1D, 2D NMR Çalışmaları; NMR spektroskopisi, moleküllerin yapıları, moleküllerin çeşitli fiziksel özellikleri, bağ ve açı değerleri, gerilim, molekül içi dinamik dengeler, elektron delokalizasyonu ve kinetik veriler hakkında önemli bilgiler ortaya koymaktadır. Bu bilgiler ışığında NMR spektroskopisi, kimya, kimya mühendisliği, çevre, eczacılık, ilaç, kozmetik endüstrisi gibi disiplinlerin güvenerek en sık başvurdukları spektroskopi yöntemidir. Şekil 2. 4-(Fenil)-2-sübstitüefenil-inden[1,2-b]piridin-5-on Bileşiklerinin Sentezi İlgili bileşiklerden 15mg alınarak 5 mm Wilmad NMR tüpü içerisinde 0,5ml DMSO-d6 ile çözülerek numuneler hazırlandı, Bruker 400 MHz Ultrashield NMR spektrometresinde: 1D; 1H, 13C, 13C-APT, DEPT (45-90-135) teknikleri, 2D; Homonüclear corelation COSY, Heteronüclear corelation metotlarından : HMQC, HMBC, NOESY teknikleri ile 298 - 313 Kelvin sıcaklığında VTU Dynamic NMR tekniğiyle , TopSpin 2,1 software programı kullanılarak spektrumlar kaydedilmiştir. Şekil 3. Bileşiğe ait 1H NMR Spektrumu Şekil 8. Bileşiğe ait COSY Spektrumu Şekil 9. Bileşiğe ait HMQC Spektrumu Şekil 4. Bileşiğe ait 13C NMR Spektrumu Şekil 5. Bileşiğe ait 13C APT NMR Spektrumu Şekil 11. Bileşiğe ait NOESY Spektrumu Şekil 6. Bileşiğe ait 13C DEPT 135 NMR Spektrumu Şekil 10. Bileşiğe ait HMBC Spektrumu İlgili bileşiklerin NMR spektrumları incelendiğinde yapıda bulunan proton ve karbon sinyallerinin uyumlu olduğu, özellikle 2D NMR teknikleri ile korelasyonları yapıldığında kimyasal kayma noktaları tespit edilemeyen kuarterner karbonlara ait pikler, yapıda bulunan mevcut protonların hangi karbonlara Kaynaklar [1] Eung-Seok Lee, et all, Hydroxylated … topoisomerase European Journal of Med Chem 2015,90,302-314 [2] Pritam Thapa, et all ,Design and synthes .. topoisomerase II-targeted agents, Bioorganic & Medicinal Chemistry 2015, 23,19, 6454–6466 [3] Mehtap Tuğrak, İndanon biyoaktif bileşiklerin sentezleri , Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016, sayfa 165-173 ait olduğu, protonların komşu protonlarla ve uzaysal etkileşimleri, konformasyonal izdüşümleri tespit edilmiştir. Şekil 7. Bileşiğe ait 13C DEPT 90 NMR Spektrumu