DOĞUM SONU DÖNEMDE RİSKLİ DURUMLAR

Normal bir doğumda ortalama 200cc kan kaybedilir. Doğum sonu ilk 12-24 saatte 500cc üzerinde kan kaybı olmasına postpartum kanama denir. Doğum sonu ilk 24 saatte ortaya çıkan kanamaya erken, 24 saatten sonra ortaya çıkan kanamaya geç postpartum kanamalar denir.

Postpartum kanamaya yol açan faktörler Uterus atonosi Plasenta ve membranların retansiyonu Doğum kanalında meydana gelen travmalar ve laserasyon Hematom Uterus subinvolüsyonu Pıhtılaşma bozukluğu

Kanama kontrol altına alınmazsa Erken devre Hemorajik şok Ani ölüm Geç devre Anemi Puerperal enfeksiyon Tromboembolizm

Kanamanın kaynağı Arter: parlak renkli,laserasyon Venöz:. Koyu, hızlı ve sürekli, uterus atonisi Ani ve pıhtılı kanama, plesantanın tam ayrılamaması

Uterus kanamaları (Atoni)

Nedenleri Uterusun fazla gerilmesi Zor ve uzun doğum eylemi Hızlı travay Anne yorgunluğu Fazla müdahale ve anestesi

Çok ve sık doğum yapanlar Plesantanın yetersiz ayrılması, erken ayrılması Malnütrisyon Mesanenin dolu olması Uterusa aşırı ve sert masaj Açık renk kadınlar ve pıhtılaşma bozukluğu olanlar

İzlem Anemiyi önlemek ve tedavi etmek Kanamaya yatkınlığı olanları yakından izlemek Doğum sırasında gereksiz müdahalelerden ve plesantanın erken çıkarılmasından kaçınmak Doğum sırasında ve sonrasında mesanenin boş olmasını sağlamak Atoniye yatkın anneleri yakıntakip altında tutmak, uterus masajı yapmak, kanamayı miktar ve renk yönünden gözlemek Doğum sonu uteretonik ilaçları zamanında yapmak

Atoni gelişti ise Sırt üstü yatırılır Uterus masajı yapılır Uteretonik ve kan volümünü yükseltici ilaçlar istemlenebilir. Oksitosin, meterjin verilebilir, kan transfüzyonu yapılabilir Kan grubu belirlenmeli ve kan hazır bulundurulmalı Anne sakin tutulmalı Yaşam bulguları izlenmeli Anne ile sözel iletişim kurmalı

Plasenta retansiyonu veya parçalanması Plasenta parçasının uterusta kalması, kan damarlarının tümünün sıkışmaması ve involüsyon sürecinin engellenmesidir.

Plasenta retansiyonu nedenleri Doğum eyleminin 3. devresinde plasentanın ayrılması ve atılması için uterusta yetersiz kasılmaların (uterin inerşia) gelişmesi Plasentanın tamamen ayrılmadan çıkarılması Desidual defektler. Plasentanın zor ayrılmasına neden olur

Plasenta retansiyonu Uterus atonisine neden olur.

Önlemek için Doğumdan sonra plasenta dikkatlice kontrol edilmeli Eksik kotilodon ve membran gözlenirse bu parçalar uterustan alınır

Doğum kanalında meydana gelen yaralanma ve travmalar Zor doğum Hoyratça yapılan doğum müdahaleleri Hızlı vajinal doğum İnatçı oksiput posterior gelişler Anne dokularının yırtılmaya yatkın olduğu durumlar

Hematomlar Doğum kanalındaki kan damarlarında doğum travması sırasında yara alırsa, kanama deri altına ve bağ dokusu içine toplanır. Yüzeyel dokularda rüptür görülmez. Bağ dokusu içinde toplanan kan bölgeye basınç yapar. Daha çok vulva ve vajen mukozası altında, pelvik fasia ve peritonda olur.

Tedavi ve bakım Loşia renk, koku ve miktar yönünden değerlendirilir Perine ve insizyon sahası hematomun tekrarlama olasılığına karşı kontrol edilir Hastaya, hematom sahasının hassasiyetindeki değişmeleri rapor etmesi söylenir Enfeksiyonu önlemek ve loşiayı kontrol etmek amacıyla sık ped değiştirilir Perine hijyeni hasta ile birlikte tekrarlanır Soğuk ve sıcak oturma banyoları ağrıyı azaltmak amacıyla verilir. Hematomun boşaltılmasından ilk 24 saate soğuk (ödemi azaltmak için), daha sonra sıcak (kan dolaşımını arttırmak, iyileşmeyi hızlandırmak için) önerilir.

Kan koagülasyon bozuklukları Annenin dolaşım sistemindeki fibrinojen düzeyinde azalma ve fibrinolitik aktivitede engellenme kan pıhtılaşma mekanizmasını bozar.

Uterusun subinvolüsyonu Endometrium 6 haftada iyileşir. İyileşmeyi sağlayan faktörler Bölgedeki venlerin trombose olması Beslenemeyen dokuların dökülmesi Dökülen endometriumun basal tabakadan yeniden yapılanması

Subinvolüsyonun nedeni Plasenta parçalarının retansiyonu Endometritis

İzlem Fundus yüksekliği Loşia miktarı rengi Tedavi Küretaj Enfeksiyon için antibiyotik Oksitosin

Uterus inversiyonu Uterus içinin eldiven parmağı gibi dışa dönmesi

Nedenleri Plasentanın ayrılmadan erken çıkarılmaya çalışılması Aşırı krede manevrası uygulanması Plasenta çıkarken kordun çekilmesi Umblikal kordun kısa olması

ŞOK

Değerlendirilmesi Aşırı vajinal kanama Fundus yumuşak ve yüksek Deri soğuk, nemli solgun. Dudak ve tırnaklarda siyanoz İdrar miktarı azalır <30ml/s

Mental bulanıklık, rahatsızlıkta artma ve uyuşukluk Vital bulgular Solunum: yüzeyel ve düzensiz. Takipne ve hava açlığı Nabız: zayıf, düzensiz, ipliksi ve taşikardik Kan basıncı: düşük, baş dönmesi ve bayılma hissi

İntravenöz sıvı tedavisi Tedavi ve bakım İntravenöz sıvı tedavisi Uterus kontraksiyonlarını uyarmak için oksitosin Meterjin uygulanır. Etkisi vazokonstrüksiyondur.

Kalp atımını ve doku perfüzyonunu düzeltmektir Amaç Kalp atımını ve doku perfüzyonunu düzeltmektir

Trandelenburg pozisyonu verilir 15 dk da bir yaşam bulgusu alınır Kanama miktarı kontrol edilir IV yolla ringer laktat yada saline solüsyonu uygulanır Mesane sondası ile idrar çıkışı gözlenir Deri siyanoz, solgunluk, terleme ve turgor açısından kontrol edilir Yüz maskesi ile oksijen uygulanır. (6-8lt) Beyne giden kan miktarının azalmasına bağlı hastanın anksiyetesi yükselir. Duyguları ifade ettirilir Yakınının yanında olmasına izin verilir

PUERPERAL ENFEKSİYON

Risk faktörleri Gebelikte tedavi edilmemiş genital enfeksiyonlar Annenin anemik olması, yetersiz beslenme 24 saatten fazla süren travay, zor doğum eylemi Doğum sırasında doğum kanalının fazla zedelenmesi ve yırtık oluşması, fazla vajinal muayene, vakum, epizyo uygulaması Plasentanın elle çıkarılması Sezeryanla doğum Uzamış erken membran rüptürü Doğumun ikinci evresinde feçesin vajinaya bulaşması

Belirtisi Doğumu izleyen ilk 24 saatten sonra ateşin 38 oC ve üzerinde olması ve 24 saatten fazla sürmesi

İnsizyon yerinde kızarıklık, ödem, pürülan akıntı, ağrı Diğer belirtiler İnsizyon yerinde kızarıklık, ödem, pürülan akıntı, ağrı Genel durumun bozulması, halsizlik, rahatsızlık Abdomende distansiyon ve hassasiyet

Tedavi ve bakım Antibiyotik Bol sıvı alımı (3000-4000ml) İstirahat, semifowler pozisyonda Oksitosin Asesi tekniklerine uyulması Annenin genel durumuna ve aldığı antibiyotiğe göre bebeği emzirmesine karar verilir

Puerperal enfeksiyonların önlenmesi için

Prenatal dönemde Beslenme planı Enfeksiyonların tedavisi Genel hijyen kurallarının öğretilmesi Üst solunum yolu enfeksiyonu olduğunda perinenin kontaminasyonunu önlemek için el hijyeninin öneminin anlatılması Gebeliğin son ayında koitustan kaçınma

Doğum eyleminde Doğumhanede çalışanların hemolitik streptokokları taşımadıklarından emin olmak Maske ve kep kullanmak Asepsiyi sağlamak Vajinal doğumu azaltmak Annenin bağırsaklarının boş olmasını sağlamak

Postpartum dönemde İnsizyon yerine elle dokunmayı önlemek Annenin ayakta duş almasını sağlamak Annenin kullandığı pedlerin temiz olmasını sağlamak Haftada en az iki kez yıkanmasını söylemek Perine bakımını öğretmek

Perine bakımı kuralları Eller yıkanır Pedler önden arkaya doğru kaldırılır. İdrar yaparken durdurma ve başlatma egzersizleri yapılır Perine ılık su dökerek veya spreylenerek yıkanır Perine önden arkaya doğru kurulanır Ped önden arkaya doğru yerleştirilir, pedin iç yüzüne elle dokunulmaz

GÖĞÜS SORUNLARI

Süt kanallarının tıkanması Göğsün bir kısmında gergin, hassa, küçük ve kırmızı sahaların oluşması. Tedavi edilmezse enfeksiyon gelişir Tedavide prensip göğüsler boş tutulur

Mastit Belirtileri Baş ağrısı Üşümeyle veya üşümesiz yükselen ateş Kırıklık Etkilene göğüs kırmızı, sert ve sıcaktır Hassasiyet, ağrı vardır

Tedavi ve bakım Yatak istirahati (yüz üstü) Göğsün boş tutulması Sıcak kompres uygulaması Destekleyen südyen kullanılır, hergün değiştirilir Emzirme öncesi aspirin verilir Emzirme öncesi elle masaj yapılır

Göğüs absesi Mastitin lokalize komplikasyonudur Etkilenmiş göğüs bebeğe verilmez Anne göğsünü elle boşaltır Göğüs üzerinde lokalize kızarıklık ve şişlik vardır

SİSTİTİS VE PYELONEFRİTİS

Üriner enfeksiyon beliritileri Sık ve ağrılı idrar Subrapubik ağrı Ateş Kostavertebral açıda hassasiyet Bulantı-kusma

Tedavi ve bakım Yatak istirahati Yaşam bulguları takibi Bol sıvı alımı, aldığı çıkardığı takibi Pyelonefritis gelişmişse anne sağlam böbrek tarafına yatırılır Mesane sık sık boşaltılır Annenin el hijyeni sağlanır

Önlem Doğumdan sonra mümkün olduğunca çabuk mesane boşaltılır Tuvaletten önce ve sonra eller yıkanır Doğum sonu idrar yapmayı kolaylaştırıcı yollar denenir

TROMBOEMBOLİK DURUMLAR

Trombo embolitik durumların riskini azaltmak için Doğum sırasında dokuların travmatize etmekten kaçınma Erken mobilizasyon Anemik hastaların kan kaybı ve sıvı gereksinimini yerine koymak Daha önce tromboembolik hikayesi olanlara antikoagülan tedavi uygulamak Şişmanların gebelik öncesi kilo vermelerini sağlamak

Tromboembolik durumlar Femoral tromboflebitis Pelvik tromboflebitis Pulmoner emboli