KARŞIYAKA HİPERTANSİYON PREVALANS VE FARKINDALIK (KARHİP) ÇALIŞMASI Şubat 2014

KARHİP ÇALIŞMASI Hipertansiyon (HT) çağımızın en önemli sağlık sorunu olup mortalite ve morbidite nedenlerinin başında gelmektedir. Türkiye’de de tüm ölümlerin yaklaşık %50’sinden kardiyovasküler hastalıklar ve %25’inden ise doğrudan hipertansiyon sorumludur. Ülkemizde hipertansiyon sıklığını araştıran çalışmalar bölgesel veya daha geniş çapta olmak üzere 1960’lı yıllardan bu yana yapılmaktadır. Karşıyaka Hipertansiyon Prevalans ve Farkındalık (KARHİP) Çalışması, kentsel alanda, nispeten gelir ve kültür seviyesi yüksek popülasyonda ülke geneline göre hipertansiyon ile ilişkili demografik verilerde farklılık olup olmadığının ortaya konulması amacıyla planlanmıştır.

KARHİP ÇALIŞMASI KARHİP Çalışması, Hipertansiyonla Mücadele Derneği’nce planlanmış ve derneğin öz kaynakları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Saha çalışmaları Karşıyaka Belediyesi binasında eğitilmiş personel tarafından yüz yüze anket uygulaması, kan basıncı ölçümü, ritim ve vücut kompozisyonu analizi yoluyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın saha uygulamaları Şubat 2014 süresince yapılmıştır.

KARHİP ÇALIŞMASI Eğitilmiş personel, demografik veriler, yaşam stili, hipertansiyon tanı ve tedavisi ile eşlik eden risk faktörleri varlığını değerlendiren standart bir anket uygulamışlardır.

KARHİP ÇALIŞMASI Kan basıncı (KB) ölçümü için uygun erişkin üst kol manşonu olan otomatik kan basıncı ölçüm aleti (AND UA-1020, A&D Company, Saitama, Japan) kullanılarak, osilometrik yöntemle gerçekleştirilmiştir.

KARHİP ÇALIŞMASI KB ölçümleri, oturur vaziyette 15 dakika istirahat sonrasında yapılmıştır. Ölçümler her iki koldan ölçülmüş ve sonraki ölçümler için KB’nın daha yüksek ölçüldüğü kol kullanılmıştır. İki ölçüm arasında fark 10 mmHg’dan yüksek çıktığında, ölçümler birbirine yakın oluncaya kadar ölçümlere devam edilmiştir. Prevalans değerlerini hesaplamada tüm hastalarda üç KB ölçümünün ortalaması kullanılmıştır.

KARHİP ÇALIŞMASI HT, sistolik KB ≥140 mmHg veya diyastolik KB ≥90 mmHg olarak tanımlanmıştır. Ayrıca daha önce hipertansiyon tanısı alan ve antihipertansif kullananlar, KB ölçümleri ne olursa olsun hipertansif olarak kabul edilmişlerdir. İzole sistolik HT sistolik KB ≥140 mmHg ve diyastolik KB <90 mmHg olarak, izole diyastolik HT ise sistolik KB <140 mmHg ve diyastolik KB ≥90 mmHg olarak tanımlanmıştır. Hipertansiyonda farkındalık, hipertansif olan bireylerde daha önce bir sağlık çalışanı tarafından hipertansiyonun varlığının söylenmesi olarak tanımlanmıştır. Hipertansiyonda kontrol, KB’nın doğrudan ölçülmesi ile saptanmış ve sistolik KB’nın <140 mmHg ve diyastolik KB’nın <90 mmHg olması şeklinde tanımlanmıştır.

KARHİP ÇALIŞMASI Ritim analizleri tek kanallı elektrokardiyografi cihazı (Handheld ECG Monitor, Beijing Choice Electronic Tecnology Co., Ltd, Beijing, China) ile yapıldı ve kalıcı atriyal fibrilasyonlu hastalar belirlendi. Segmenter vücut kompozisyonu analizleri ile vücut-kitle indeksi, Bel/kalça oranı Biospace Inbody 230 cihazı (Biospace Co., Ltd, Seoul, Korea) ile otomatik olarak hesaplandı.

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI Özellik Kadın Erkek p Yaş grupları, n (%) 18-29 26 (1.8) 17 (1.2) 0.001 30-39 52 (3.7) 45 (3.2) 40-49 117 (8.3) 75 (5.3) 50-59 264 (18.6) 161 (11.4) 60-69 230 (16.2) 200 (14.1) 70-79 83 (5.9) 103 (7.3) 80  18 (1.3) Tüm yaş grup 790 (55.8) 627 (44.2) Yaş, ortalama (sd) 56.2(12.3) 58.8(13.3) 0.000 Beden Kitle İndeksi, ortalama, kg/m2 27.7 27.4 NS Vücut Yağ Oranı (%) 37.6 27.8 Bel/Kalça Oranı 0.9320 0.9301 Bazal Metabolizma Hızı 1320.2 1637.7

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI Özellik Kadın Erkek p Yaş Gruplarında Ortalama sistolik kan basıncı (mmHg) 18-29 112 126 0.003 30-39 118 131 0.000 40-49 122 133 50-59 127 136 60-69 141 70-79 137 145 0.004 >80 146 144 NS Tüm yaş grup 128.5 138.4 Ortalama diyastolik kan basıncı 72 75 80 83 82 87 86 84 81 77 82.0 83.5 0.011

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI 60-69 yaşta erkek sayısı 200 hipertansif sayısı 140 : 140x100/200 : %70 tabloda ve grafikte bu değer %60,9 olarak ifade edilmiş

KARHİP ÇALIŞMASI Özellik Hipertansif p Kadın Erkek Toplam Yaş grupları 18-29 5 (29.4)  5 (12)* 0.006 30-39 10 (19.2) 7 (15.5)  17 (18)* NS 40-49 30 (25.6) 36 (48)  66 (34)* 0.002 50-59 121(45.8) 85 (52.8)  206 (48)* 60-69 160 (69.6) 140 (70)  300 (70)* 70-79 60 (72.3) 87 (84.5)  147(79)* 0.033 >80 17 (94.4) 22 (84.6)  39 (89)* Tüm yaş grup 398 (50.4)& 382 (60.9)& 780 (55)ª n: Sayı, NS: Anlamlı değil, * Araştırmaya katılan aynı yaş grubu içindeki yüzdesi, : Araştırmaya katılan aynı cinsiyet ve yaş grubu içindeki yüzdesi, &: Araştırmaya katılan aynı cinsiyet içindeki yüzdesi. ª Araştırmaya katılanlar içerisindeki yüzdesi

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI Kadın 2,8 hesapladım tablodaki değerler ile kontrol edebilirsiniz

KARHİP ÇALIŞMASI Bu grafik tablodaki değerlere göre yeniden değişecek

KARHİP ÇALIŞMASI Erkek oranını 2.1 hesapladım tablodan kontrol edebilirsiniz

KARHİP ÇALIŞMASI Tablodaki yeni değerlere göre grafik yeniden yapılacak

KARHİP ÇALIŞMASI Özellik Hipertansif Kadın Erkek Toplam İzole sistolik hipertansiyon, Yaş grupları, n (%) 18-29 3 (17.6) 3 (6.9)* 30-39 40-49 1 (0.8) 5 (6.6) 6 (3.1)* 50-59 10 (3.8) 10 (6.2) 20 (4.7)* 60-69 8 (3.4) 18 (9) 26 (6)* 70-79 3 (3.6) 19 (18.4) 22(11.8)* >80 2 (7.7) 2 (4.5)* Tüm yaş grup 22 (2.8)& 57 (9.1)& 79 (5.6)ª İzole diyastolik hipertansiyon, Yaş grupları, n (%) 6 (11.5) 6 (6.2)* 11 (9.4) 2 (2.6) 13 (6.7)* 8 (3) 8 (4.9) 16 (3.7)* 4 (1.7) 3 (1.5) 7 (1.6)* 1 (1.2) 1 (0.5)* 30 (3.8)& 13 (2.1)& 43 (3.1)ª n: Sayı, NS: Anlamlı değil, * Araştırmaya katılan aynı yaş grubu içindeki yüzdesi, : Araştırmaya katılan aynı yaş grubu ve aynı cinsiyet içindeki yüzdesi, &: Araştırmaya katılan aynı cinsiyet içindeki yüzdesi. ª Araştırmaya katılanlar içerisindeki yüzdesi.

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI

KARHİP ÇALIŞMASI Risk faktörü, Komorbidite, Alışkanlıklar Hipertansifler (n:780) Normotansifler (n:637) p Diyabet (n,%) 197 (25.3) 80 (12.6) 0.000 Sigara kullanımı (n,%)* 236 (30.3) 245 (38.5) NS Hiperlipidemi (n,%) ** 292 (42) 175 (32.1) Obezite (n,%) 253 (32.4) 104 (16.3) Koroner arter hastalığı öyküsü (n,%)*** 215 (29.7) 48 (8.4) Revaskülarizasyon öyküsü (n,%) 92 (11.8) 14 (2.2) İnme öyküsü (n,%) 40 (5.1) 12 (1.9) 0.001 Renal hastalık öyküsü (n,%) **** 42 (5.7) 17 (2.9) 0.009 Düzenli egzersiz alışkanlığı (n,%) 391 (50.1) 268 (42.1) 0.002 Yemeğe tuz ekleme alışkanlığı (n,%) 165 (21.2) 119 (18.7) Zeytinyağı rutin kullanımı (n,%) 736 (94.4) 596 (93.6) NS: Anlamlı değil, * Sigara kullanımına eski ve aktif içiciler dahil edilmiştir, ** Hiperlipidemisi olup olmadığını bilmeyen 175 kişi (84 hipertansif, 91 normotansif), *** Koroner arter hastalığı olup olmadığını bilmeyen 123 kişi (55 hipertansif, 68 normotansif), **** Renal hastalık olup olmadığını bilmeyen 82 kişi (39 hipertansif, 643 normotansif) yüzdeler hesaplanırken dahil edilmemiştir.

KARHİP ÇALIŞMASI Ulusal bazda veri sağlayan, 2012 yılında yapılan PATENT2 Çalışması verileri ile kıyaslandığında KARHİP çalışmasında hipertansiyonun farkında olma (% 54.7’ye %72.3) ve ilaç tedavisi alma oranlarında (% 47.5’e %69,4) belirgin artış görüldü. Bununla birlikte, kontrol altında KB oranlarında gerek tüm hipertansiflerde (% 28.7’ye %34,7) gerekse ilaç tedavisi altındaki grupta (% 53.9’a %50,1) belirgin bir farklılık göstermemektedir. KARHİP Çalışması, ülkemizde hipertansiyonun epidemi boyutlarında yaygın bir sorun olduğunu; kentsel kesimlerde hipertansiyon farkındalığında ve tedavi alma oranlarında belirgin bir düzelme olmasına rağmen kontrol altında olma oranları açısından halen hedeflerin çok uzağında bulunulduğunu göstermektedir.

KARHIP POPÜLASYONU ve KOMORBİDİTELER KARHİP ÇALIŞMASI KARHIP POPÜLASYONU ve KOMORBİDİTELER KARHIP popülasyonunda hipertansif grupta 30 yaş ve üzeri tüm ondalık yaş dilimlerinde BKİ oranı 25’in üzerindedir. Bu değer kadınlarda daha belirgin yükseklik göstermektedir. Ek olarak tüm hipertansif popülasyonun %32’si obezdir. Bu veriler kilo fazlalığı ve obezitenin hipertansiyon ile birlikteliğini vurgulamaktadır. Benzer şekilde popülasyonun %42’si hiperlipidemisi olduğunu ifade etmiştir. Araştırma popülasyonunun %30’u sigara içmektedir. Tüm bu değerler hipertansif bireylerde ateroskleroz risk faktörlerinin kümülasyonunu göstermekte, tedavide yaşam tarzı değişikliklerinin önceliğine işaret etmektedir.

KARHIP POPÜLASYONU ve KOMORBİDİTELER KARHİP ÇALIŞMASI KARHIP POPÜLASYONU ve KOMORBİDİTELER Yüksek obezite ve hiperlipidemi prevalanslarına paralel şekilde her 4 hipertansiften birisi diyabetiktir. Bununla birlikte, paradoks şekilde, yüksek diyabet prevalansı ve düşük kan basıncı kontrolü oranlarına rağmen; popülasyonun yalnızca %4’ü renal hastalığı olduğunu ifade etmiştir. Bu durum subklinik nefropatinin bir sonucu olabileceği gibi hipertansif bireylerin renal fonksiyonlar açısından monitorizasyon ve bilgilendirme süreçlerindeki sorunlara bağlı da olabilir. KARHIP popülasyonunda atriyal fibrilasyon (AF) prevalansı %5’in üzerindedir. Bu bulgu benzer yaş grupları ile kıyaslandığında Dünya verisi ile paralellik göstermektedir. Yüksek AF prevalansı, hipertansif bireylerin klinik değerlendirmesinde bu durumun göz ardı edilmemesi gerçeğine dikkati çekmektedir.

KARHIP POPÜLASYONU ve YAŞAM TARZI KARHİP ÇALIŞMASI KARHIP POPÜLASYONU ve YAŞAM TARZI KARHIP popülasyonunda hipertansif grupta olguların yaklaşık yarısı yürüyüş haricinde düzenli egzersiz yaptığını ifade etmiştir. Popülasyonda, her 5 hipertansif bireyden 1’inin normal tuzlu yemeye devam ettiğini söylemesi de dikkat çekici bir durumdur. Egzersiz ve sodyum kısıtlaması içeren yaşam tarzı değişikliklerine uyum konusunda kat edilecek çok yolumuz olduğu aşikardır.

KARHİP ÇALIŞMASI SINIRLAMALAR KARHIP verileri yorumlanırken göz önünde bulundurulması gereken önemli sınırlamalar da mevcuttur; KARHIP popülasyonu incelendiğinde 30 yaş altı popülasyonun %3, 40 yaş altı popülasyonun ise %9.8 oranında temsil edildiği görülmektedir. Bu bağlamda popülasyonunun ağırlıklı olarak 60 yaş ve üzeri yaş grubu tarafından temsil edildiği dikkate alınmalıdır. Bu sonuçlar ölçümlere hipertansif popülasyonun daha çok ilgi gösterdiğine daha net ifade ile “algıda seçiciliğe” işaret ediyor olabilir. KARHIP, sosyokültürel düzeyi nispeten yüksek bir yerleşim merkezinde gerçekleştirilmiş bir projedir. Bu bağlamda sonuçların İzmir’in geneline veya bunun da ötesinde Türkiye geneline uyarlanmaması gerekir.

Teşekkür KARHİP ÇALIŞMASI Bu araştırmanın gerçekleşmesinde koşulsuz destek sağlayan başta Mesitaş Medikal Sanayi İç ve Dış Ticaret A.Ş. olmak üzere, saha çalışmalarında büyük emek harcayan Karşıyaka Belediyesi Sağlık İşleri Müdürlüğünden Dr. Ayhan Börekçi ve Dr. Nil Börekçi’ye, Ege Ü. Hemşirelik Fakültesi Öğrencilerine, İzmir Ü. Tıp Fakültesi Öğrencilerine, Medicalpark İzmir Hastanesi çalışanlarına teşekkürlerimizi sunarız. Hipertansiyonla Mücadele Derneği