Finansal Piyasalarla ilişkisi Sigortacılık Ve Finansal Piyasalarla ilişkisi Altan Dündar Murat Can Aşlak Murat Elmas Vedat Akman

Ajanda 1/2 Sigorta Kavramı Finansal Pazarlar ve Sigortacılık ilişkisi Sigortacılık Sektörünün Fonları Değerlendirme Tercihleri Riskin Sermaye Piyasasına Transferi Sigorta Şirketlerinin Yatırım Politikası

Ajanda 2/2 Sigortacılıkta Fon oluşumu Sermaye Yönetiminde Planlama Sermaye Kaynakları Sigortacılıkta Fon Kullanımı Dünyada ve Türkiye’de sigortacılık Sektörünün finansal Piyasalardaki yeri Türkiye de Fon Yaratma Becerisi

Sigorta Kavramı Sigorta; gerçek veya tüzel kişilerin, tahmin edilemeyen bir olay sonucunda, ortaya çıkacak maddi zararlarının veya kayıplarının önlenmesi için, belli bir ücret karşılığında (ki bu ücrete prim adı verilir), risklerinin paylaşılması sistemidir. Sigortacı; bu riskleri tazmin etmek amacıyla, aynı tür risklere maruz kişi ve kurumlardan prim toplayarak, hasar ortaya çıktığında, topladığı bu primlerden hasarı tazmin eden kişi veya kurumlardır.

Sigorta Türleri Hayat dışı Sigortalar Hayat Sigortaları Daha düşük karlı Risk üstlenme Tipleri Yangın Kaza Motorlu araç Can Hırsızlık vb. Hayat Sigortaları Nispeten karlı Ticari yatırımlar Tipleri: Süreli H.S. Yaşam boyu H.S. Ölüme Bağlı H.S. Yıllık Gelire Dayalı

Finansal Pazarlar- Sigortacılık Finansal aracı kuruluşların temel varlık nedenlerinden biri de değişim maliyetlerini de düşürmeleridir Ölçek ekonomisi ve maliyet. Finansal Aracı Kuruluşlar: Bankalar Sigorta Şirketleri Leasing Kuruluşları Faktoring kuruluşları Gayrimenkul YO Tüketici Finansman Şirketleri Vb. Fon Fazlası Olan Kurum ve Bireyler Fonlara Gereksinim duyan Kurum ve Bireyler Fonlar Fonlar Faiz ve/veya Kar Payı

Sigortacılığın Temeli Sigortacılık, bir risk paylaşma ya da transfer tekniğidir. Prim ödemeleri = Risk’in karşılığı > Uğranılan zararlar Risk yönetimindeki uzmanlık // Kar marjı Saptanabilir-Değerlendirilebilir-Para Kaybı Ölçülebilir Risklere maruz müşterileri; kayıplar karşılanacak şekilde bir araya getirilmesi Sigortacılık Yatırımları destekler Karşılık ayırma yükümlüğünün kalkması bu fonları yatırımlara kanalize eder

Finansal Sistemde Sigortacılığın Fonksiyonları Risk Altında Olan Kişi Kurumlar FON Sigorta Firmaları ( Kurumsal Yatırımcı) Sigorta Poliçesi Büyük fonlar önemli getiriler + pazarın gelişimi + istikrarın sağlanması Küçük birikimci mali güç ve bilgi birikimden yoksundur Sigorta şirketleri yatırımların finansmanı açısından ülke ekonomisine kaynak sağlar FON GELİR Finansal Piyasalar

Global gelişme trendi Sigorta pazarlarının fonksiyonlarında iyileşme yaşanmıştır. Sistemi bu iyileşmeye iten nedenler: Globalleşme Şirketler Arası Birleşme Etkili Risk Yönetiminde Finansal ürünlerden Yararlanma Enformasyon Sistemlerindeki İyileşmeler Diğer finans kuruluşlarıyla rekabet Risk Kontrol altına alınmış ve tazminat amacıyla nakit çıkışı minimuma inmiştir. Büyük fonlar, portföy yönetimi ışığında dağıtılır. Portföy planlaması-getiri vade belirlenmesi Portföy değerlendirmesi Portföy revizyonu

Sigorta şirketleri biriken fonları kısa veya uzun vadeli değerlendirir. Yatırım araçları Kısa vadeli: Banka hesabı Hazine bonosu Devlet tahvili repo Uzun vadeli: Gayrimenkul İpotek karşılığı ödünç verme Hayat poliçesi karşılığı borç verme

Sabit faizli menkul kıymetler Kamu veya özel sektör tarafından Eşit nominal değerli borçlanma senetleri Uzun vadeli Avantaj: Risksiz veya düşük riskli Getirisinin önceden bilinmesi Dezavantaj: Enflasyon karşısında değerini koruyamaması Nisbi olarak düşük getirisi Sabit getirli oluşu nedeniyle Hazine’nin çıkardığı kısa süreli kamu kağıtlarına sigortacıların ilgisi oldukça fazladır.

Pay senetleri Ortaklara sürekli gelir sağlayan, öz kaynak niteliğindeki ödenmiş sermayenin karşılığı Pay senetlerinim sahibine sağladığı haklar: Yönetime katılma ve oy kullanma Kardan pay alma Sermaye artırımında ön alım hakkı Firma faaliyetleri hakkında bilgi alma Tasfiyeden pay alma Sigorta işletmeleri sermaye piyasalarına yeterince ilgi duymamalarının önemli bir nedeni reasürans olanaklarıdır. Fonlar yurtdışındaki büyük reasürans şirketlerine transfer edilir ve bu da rasyonel olmayan bir rekabete yöneltmektedir.

Gayrimenkul ve ipotek karşılığı ödünç Gayrimenkul: Yurtiçinde prim yapabilecek ve nispeten kolay satılabilecek gayrimenkullere yatırım yapabilirler. İpotek: Bir yükümlülük karşılığında mal üzerinde teminat olarak bir çıkar sağlayan yasal bir sözleşmedir. Avantaj: Faiz oranı

Özel plasman Sigorta şirketlerinin sanayi kuruluşlarına özel plasman yoluyla kredi sunması Avantaj: Bireysel yatırımcıların ilgisini çekmemesi Yatırım bankerlerinden yararlanıldığında maliyet azalır ve zamandan kazanılır Gerektiğinde anlaşma yeni koşullara göre değiştirilebilir

Nakit yönetimi Sigorta şirketleri yatırımlarının önemli bir bölümünü nakit ya da kolayca paraya çevrilen varlıklara yöneltmek durumundadırlar: Vadeli/vadesiz banka mevduatı Döviz Repo Nakit yönetimini zorunlu kılan nedenler: tahsilindeki gecikmenin ödemelerdeki düzensizlik Sonuç olarak hazırda önemli miktarda nakit tutulmaktadır.

Vadeli işlemler Globalleşmeye paralel olarak piyasadaki değişkenlik artar Türev ürünler riskten korunmak ve spekülatif amaçlarla piyasalarda kullanılır. Örnek: Forward Futures Opsiyon Swap Avantaj: Fiyatlarının başka ürünlerin fiyat değişimine bağlı olması Riskten korunmak

Vadeli işlemler: Forward sözleşmeler Bir varlığın ileri bir tarihte şimdiden belirlenmiş fiyat, miktar ve vade ile sözleşmeye bağlanması Spot işlemlere oranla daha risklidirler Forwardların maliyeti : Kaynak maliyeti Ürün saklama maliyeti Ürün sigorta navlun ücreti Saklama döneminde ortaya çıkabilen maliyetler Örnek: Vadeli döviz işlemleri Vadeli faiz işlemleri

Vadeli işlemler: Futures sözleşmeler İki taraf arasında belirlenen ileri bir tarihte şimdiden belirlenmiş fiyattan bir para, mal veya menkul kıymet satış sözleşmesi 3 temel motivasyonu: Riskten korunma (hedging) Spekülasyon Arbitraj

Diğer Vadeli işlemler: Opsiyon işlemleri Alıcısına bir malın önceden belirlenen koşullarda alma-satma hakkı veren kontrat Satıcısına bağlayıcı yükümlülüğe karşın, alıcı opsiyonu kullanıp kullanmamada serbesttir Swap işlemleri Vade değiş tokuşu Döviz swapı: Döviz kuru riskine karşı korunma Atıl duran dövizleri değerlendirme Düşük maliyetlerle fon sağlama Faiz swapı: Tarafların kredibilitesi farklı Birinin sabit, diğerinin değişken faiz üzerinden kredi bulmasında önem kazanır

Riskin sermaye piyasasına transferi Sermaye büyük birimlerde yoğunlaşmaktadır. Piyasaların entegrasyonunu sağlayan menkul kıymetleştirme süreci riskin tahvil ve pay senetlerine transferine yol açar ABD: Katstrofik bonolar ve türev ürünleri Şimdilik “offshore” yoluyla ihraç, ama zamanla ulusal pazarda gerçekleştirileceği beklenmekte Avustralya: Risk yönetiminde kullanılan enstrümanlar sayesinde işlemlerde büyük bir artış görülmektedir. Sigorta şirketleri ve işletmeler kredi risklerine karşı korunmak amacıyla krediye bağlı bonolar ihraç ederler. Krediye bağlı bono böylece normal bonolar ile kredi opsiyonunun bir kombinasyonunu oluşturur

Meksika: İsviçre: İngiltere: “floors” ve “ceilings” olrak bilinen borç enstrümanları da başarılı bir performans göstermektedir. Meksika’da da finansal enstrümanlar Türkiye’deki gibi gelişme aşamasındadır İsviçre: İsviçre’de yurt içi proje riskinin belli koşullarda dışsal bono yatırımcılarına transferi mümkündür. İngiltere: İngiltere’de sigorta şirketinin riskini, vergisel açıdan etkin bir şekilde yaymak hareket noktasıdır. İstenmeyen olay gerçekleştiğinde özel amaçlı çıkarılmış olan katastrofik bonolar aracılığı ile risk çok sayıda yatırımcı tarafından karşılanmaktadır

Yatırım Politikası Sermaye yatırım işlemleri sigorta işlemlerine bağlı bir değişkendir. Değişkenler: Firma varlıklarının korunması (güvence) Sermaye yatırımlarının karlılığı (kar hedefi) Sermaye yatırım işlemlerinin sigorta işletmelerinin likiditesinin korunmasına yardımcı olması (likidite hedefi) Belirli bir işletme ölçeğine ulaşılması (büyüme hedefi) Sermaye yatırım işlemleri ile sigorta satışının özendirilmesi (satış hedefi) Fonların dağılımı sermaye yatırım işlemlerinin hedef büyüklükleri olmayıp yatırım programının sonucu olan yan koşul olarak ortaya çıkar

Sigorta Şirketlerinde Yatırım Kararları Sermaye yönetimi <-> Finansman Finansman teorisinin sigorta işletmelerine ilişkin yaklaşımları: 1) Sermaye alıcısı ve yatırımcı çevresi ile ilgili ödeme akımlarını faiz ve karlılık açısından inceleme 2) Sermaye ve kredi kullanıcısı Şimdiki ödemelerin gelecekteki belirsiz hasar ödemelerine karşı prim gelirleri ya da belirsiz girişlerle şimdiki kesin ödemelerin dengelenmesi Firmaların mal veya hizmet üretimini olanaklı kılar İşletmelerde para ve fon akımlarının yerine getirilmesi sürecidir

Sigortacılıkta Fon Oluşumu 1) 1 yıllık dönem için primlerin peşin ödenmesi Prim ödemesi <-> Hasar tazminatı 2) Belli aralıklarla paranın cari hesaptan akması Özellikle reasürans şirketlerinde daha az fon Risk primi ve tazminat ödemesi3 aylık süreyle cari hesaptan Büyük hasarlar peşin ödeme Fon oluşumunda işletme ölçeği önemli Büyük sigorta şirketleri Güçlü sermaye yapıları ve yaygın organizasyon olanakları Büyük fonlar Fon kullanımı

Sermaye Yönetiminde Planlama: Planlama süreci Finansal planlama sermaye fonları ve bundaki değişmenin analiz ve tahminidir. Finansal planlamayı belirleyenler: Dönem başı para tutarı, parasal alacaklar ve borçlar Dönem içinde yapılan ödemeler Dönemdeki tahsilatlar Dönem içinde alacaklardaki artış ve borçlardaki azalışlar Dönem sonu para tutarı, parasal alacaklar ve borçlar Amacı: Kısa dönem: sigorta işletmesinin faaliyetlerini kesintisiz sürdürebilmesi için gelecekteki herhangi bir zaman noktasında makul tutarda ödeme araçlarının varlığını güvenceye alma Orta ve uzun dönem: karlılık hedefinin gerçekleşmesine de çalışma Katastrofik durumlar ve reasürans

Sermaye Yönetiminde Planlama: Sigorta işletmelerinde üretim faktörlerinin derlenmesi ve riske girilmesi geniş anlamda yatırım bir kerelik üretim faktörü derlenmesi ve yatırım olarak kullanılması da dar anlamda yatırım Bu yüzden farklı yatırım hesaplamaları amaca en uygun sonucun alınması bağlanan sermayenin sağladığı nakit girişleri ile tekrar serbest kalması için gerekli süreyi belirler Sigorta şirketlerinin fon aktarımını gerektiren ödemeler ve solvabilite amacıyla sermaye gereksinmesi: prim gelirlerinin zamanında tahsil edilememesi, pazarlama sorunları ve diğer üretim faktörlerinin karşılanması nedeniyle artmaktadır

Planlama Açısından Sermaye Kaynakları Sigorta şirketlerinin sermaye gereksinmesi dışarıdan yapılan ödemeler yoluyla karşılanmaktadır Sigorta Şirketlerinin Finansman Şekilleri İştirak Finansmanı (Katılma Finansmanı) Satışlar (prim istihlali) yoluyla fin. Borçlanma yoluyla finansman Yatırımların çözülmesi yoluyla fin. Sigorta tekniğine dayalı dış fin. Sigorta tekniğine dayanmayan dış fin. Otofinansman Amortismanlar yoluyla fin. Alıkonulan karlar yoluyla fin.

Sigortacılıkta fon kullanımı Sigorta şirketlerinin sermayelerinin genellikle bir holdinge veya bir bankaya ait olduğu hesaba katılırsa, Fonlar: Fonlar grup içi firmaların pay senetlerine ya da tahvillerine hazine bonoları – vergi avantajı Belli bir seviyeyi aşarsa da alternatif yatırım kanallarına Riskli varlıklara yer verilmemektedir Sigorta şirketlerince sermaye pazarında yaratılan fonların tutarı prim gelirinin düzeyine bağlıdır Ülke karşılaştırmalarında :prim gelirlerinin /GSMH kullanılır

Ne Kadarlık Bir Fon Birikimi? Dünyada $ 2.5 Trilyon Dolar/ yıl toplanan Sigorta primi Kuzey Amerika, Batı Avrupa, Japonya ve Okyanusya ülkeleri %90 Enüstrileşmiş ülkelerde yıllık kişi başı prim ödemesi $2500 ‘ın üzerindedir.

Türkiye’de Sigortacılık 2004 Yılı itibarıyla prim üretimi 7 kattrilyona ulaşmış günümüze kadar da her yıl büyümeyi sürdürmüştür. GSMH’ya oranı %2,5 seviyesindedir – Gelişmiş ülkelerde bu oran %5’in üzerindedir. Branşlara göre dağılım: Kaza %29 Yangın %16,5 Hayat %21 – OECD ülkelerinde %62 Sağlık %10

Türkiye’de Fon Yaratma Becerisi Ülkemizde sigorta sektörünün ekonomide fon yaratma işlevini yerine getirememesinin sebepleri şu şekilde sıralanabilmektedir: Sigorta işletmeleri ekonomilerinin yeterince anlaşılmaması, Sigorta işletmelerinin sermaye piyasası kapsamı dışında kalması, Prim gelirlerinin yetersiz olması. Bu kaynağın sınai yatırımların finansmanında kullanılmayıp, kısa vadeli yatırımlara kaydırılması, Portföy prim fonlarının yatırım sahalarının yasayla kısıtlanması.

Bireysel Emeklilik Sistemi gelişmesinin sonuçları Gayrisafi milli hasılanın %5-10 düzeyinde bir birikim yaratılması, Sosyal güvenliğin kapsamının genişlemesi ve katılanlara emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah düzeylerinin yükselmesine katkıda bulunulması, Reel sektöre kullanabileceği ilave kaynaklar yaratılması, bu yolla üretim ve istihdamda artış sağlanarak istikrarlı bir büyümenin gerçekleştirilmesi, Para ve sermaye piyasalarına yeni kaynaklar sağlanarak piyasaların gelişmesine ve derinleşmesine katkıda bulunulması, bu suretle kamu ve özel sektörün borç bulma imkanlarının kolaylaştırılması,

Teşekkürler Sorularınız?