İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ MEGEP Soğutucu Akışkanların Çevreye Olan Etkileri ve Ozon Tabakasında Geçmişten Günümüze Gelişmeler Öğr.Gör.Kadir İSA Sakarya Üniversitesi 23-24 Şubat 2006 İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ Ozon Tahribatı* Ozon Deliği 8 Ekim 1998 *Kaynak : NASA İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ 9

Ozon tabakasının korunması yolundaki kilometre taşları 1974 İlk ozon tahribat teorisi 1987 Montreal Protokolü 1989 CFC’lerin kontrolünün başlaması 1992 Kopenhag ekleri HCFC’lerin kontrolü oylandı. 1994 AB HCFC (R22) konusunda CE N° 3093/94 yönetmeliğini benimsedi... İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ HCFC’ler konusundaki mevcut AB yönetmeliği-Üretim miktarlarının kontrolü 1989’daki üretim seviyesinin korunması 2004’de %35 indirim 2007’de %60 indirim 2010’da %80 indirim 2013’de %95 indirim 2015’de tamamen devre dışı bırakma İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ AB’de HCFC üretiminin azaltılması 100 = 1997 üretimi 35% 20% 15% 2009 2021 1997 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2015 2020 2025 2030 İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

Sonuç olarak, HCFC kısa dönemde devre dışı kalacak 1994 1996 2000 2001 HCFC CFC HFC’s HFC Parmi les tendances lourdes qui influencent les produits il y a bien entendu les différentes réglementations qui ont bannis la production et l ’utilisation des CFC dans les équipements neufs en 1996. Les HCFC comme le R22 sont aussi visés a brève échéance. Ce n ’est qu ’une question de quelques années. Ils sont appelés à disparaître soit en 2001 comme approuvé par la commission Européenne il y a 4 mois ou quelques années plus tard, peut importe, la tendance est là, les réfrigérants de substitution comme les HFC sont disponibles et prendront rapidement une part de marché significative. ? HFC gelecekte önemli bir rol oynayacak İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İklim Değişikliği Sera Etkisi ve Küresel Isınma İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

Değişik gazların küresel ısınmaya etkisi İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

Klima cihazlarının küresel ısınmaya etkisi CO2 SOĞUTUCU AKIŞKAN CO2 + Dolaysız Dolaylı İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ DOLAYSIZ Dolaylı Kaçak miktarı Geri kazanım Soğutucu akışkan cinsi Yakıt tipi Güç santralinin verimliliği Klima cihazının verimi İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ Dolaysız Etki 1-Klima cihazlarının enerji verimliliğinin geliştirilmesi 500 kW’lik bir çillerin COP’sinde %10 iyileştirme = 40 motorlu aracın trafikten çekilmesi İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

Dolaysız Etki 2- Soğutma devresinin sızdırmazlığının iyileştirilmesi Kılcal boru ve havşalı bağlantılara fazla yer verilmemeli O ringler, sert lehimli bağlantılar tercih edilmeli Basınç sensörleri kullanılmalı İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

Dolaysız Etki 3- Soğutucu akışkan miktarının azaltılması Direkt genleşmeli sistemler yerine sulu sistemler Yüksek verimli ısı eşanjörleri Fabrika montajlı ürünler İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

Dolaysız Etki 4- Soğutucu akışkan geri kazanımının geliştirilmesi Sistemde boşaltma vanası kullanın Akışkan geri kazanım yöntemlerinin uygulanmasını destekleyin. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

Gelecekte hangi soğutucu akışkan? İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ Ticari sistemlerde HFC soğutucu akışkanların kullanımı R410a 2005 R410a R407c R134a 2000 R407c R134a 1999 R407c R134a 1998 R407c R134a 1997 R134a R407c 1996 R134a 1995 R410a R22 R134a 1994 5 İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ 15 100 200 300 400 500 600 700 800+ kW

S0ĞUTUCU AKIŞKANLARDA İSTENİLEN ÖZELLİKLERİ Zehirsiz olmalı Tutuşabilir olmamalı Patlayıcı olmamalı Korozyon etkisi olmamalı Düşük kaynama sıcaklığına sahip olmalı Kimyasal olarak kararlı olmalı Yağ ile kolayca karışabilmeli Çevreyle dost olmalı İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ SOĞUTUCU AKIŞKANLAR Mineral soğutucu akışkanlar (NH3, CO2) CFC’ler (R12, R11 gibi) (terk edilecek gazlar) HCFC’ler (R22, R508, R402A, R123) (geçiş dönemi gazları) HFC’ler (R134a, R404A, R32) (uzun vadeli gazlar) HC’ler (R600, R600a, R290) (yanıcı ve patlayıcı gazlar) İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

EMNİYET AÇISINDAN SINIFLANDIRMA Yanıcılık sınıfı Zehirlilik sınıfı Grup A Grup B Düşük zehirlilik Yüksek zehirlilik 3 Yüksek yanıcılık A3-Metan, Propan, bütan B3 2 Düşük yanıcılık A2-HCFC-142b HFC-152b B2-amonyak 1 Alevlenme özelliği yok A1-CFC-11,12, 113,114, R-500, 502,R22,R134a B1-HCFC-123 İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

ALTERNATİF AKIŞKANLAR R12 yerine R134A (uzun vadeli) R401A, R401B, 409A (kısa vadede) R11 yerine R123 (kısa vadede) R22 yerine R407C, R410A (uzun vadede) R502 yerine R404A, R507 (uzun vadede) R402A, R408A, R402B (kısa vadede) R13, R503, R23 yerine R508B (uzun vadede) İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ KAPASİTE KADEMELERİ İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

Planlama, İşletme ve Bakım Soğutma tesislerinin sera etkisine katkısı yanlızca düşük GWP’ye (Küresel Isınma Potansiyeli) sahip soğutucu akışkan kullanmakla azaltılamaz. Bu tesislerin iyi bir planlama, işletim ve bakım prosedürlerine de sahip olması gerekir. Söz konusu tesislerde her zaman HCFC veya HFC cinsi soğutucu akışkan kullanmamız mümkün olmamaktadır. Düşük sera etkisine sahip soğutucu akışkanları tercih etmek olayın bir yönüyken, bu akışkanı uygun tarzda kullanmak da diğer yönünü teşkil etmektedir. Bir çok soğutma tesisinin çalışma ömrü süresince, orijinal şarjından çok daha fazlası uygun servis teknikleri kullanılmamasından dolayı atmosfere bırakılmaktadır. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ Planlama Endüstriyel uygulamalarda ekolojik ve ekonomik olarak en iyi çözüm soğutucu akışkan olarak amonyak kullanmaktır. Bununla beraber, zehirli olması nedeniyle kesinlikle kalifiye teknik eleman gerektirmektedir. Dolayısıyla, yüksek GWP’lerine rağmen HCFC ve HFC’ler yaygın olarak kullanılmaktadırlar. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

Soğutucu Akışkan Şarjının Azaltılması Buradaki risk, kaçak miktarının fazla olması durumunda tüm soğutucu akışkan şarjının atmosfere boşalmasıdır. Bunu minimuma indirmek için; plakalı evaporatör ya da kuru soğutucu kullanmak, soğutma kapasitesini birkaç cihaz arasında paylaştırmak, çözüm olabilir. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ