Eğitim ve Öğretim Programlarında “İklim Değişikliği” Yrd. Doç. Dr. Abdullah YILDIZBAŞI Yıldırım Beyazıt Üniversitesi www.iklimicindegisin.org

UNESCO’nun prototip eğitim programında belirlenmiş olan düzeyler; UNESCO tarafından hazırlanmış olan prototip öğretim programı kapsamında yer alan pek çok konu, disiplinler arası bir yaklaşım ile Türkçe, Hayat Bilgisi, Fen Bilimleri ve Sosyal Bilgiler dersleri başta olmak üzere pek çok dersin kapsamı içinde yer almaktadır. UNESCO’nun prototip eğitim programında belirlenmiş olan düzeyler; Temel kavramsal bilgileri içeren ekolojik temeller düzeyi, Kavramsal farkındalık düzeyi, İnceleme ve değerlendirme düzeyi, Çevre ile ilgili eylem becerileri düzeyi olarak yapılandırılmış ve bu düzeylerin ardışık olduğu vurgulanmıştır. www.iklimicindegisin.org

Aşağıda belirtilen ilkeler de iklim değişikliği için temel alınmıştır: İklim değişikliği ile ilgili konuların seçiminde doğal, yapay, ekonomik, teknolojik, tarihi, kültürel, etik ve estetik özellikleri gözetmek, İklim değişikliği ile ilgili konuların seçiminde disiplinler arası yaklaşımı benimsemek, Temel iklim değişikliği konularını; yerel, ulusal ve küresel bakış açılarıyla ele almak, Günümüzde var olan ve gelecekte gerçekleşme olasılığı bulunan iklim değişikliği sorunlarına gerçekçi bir bakış açısıyla yaklaşmak, İklim değişikliği sorunlarının önlenmesinde ve çözümlenmesinde yerel, ulusal ve küresel düzeyde işbirliğinin değerini ve gerekliliğini gözetmek, Kalkınma ve büyümenin iklim değişikliği üzerindeki etkilerini dikkate almak, “Küresel düşün, yerel davran” ilkesini uygulamak. www.iklimicindegisin.org

ÖĞRENCİLERİN BAZI SORULARA VERDİĞİ BAŞLICA CEVAPLAR Soru : Küresel Isınma Nedir? •Ozon tabakasının delinmesiyle oluşur . •Dünyanın gitgide ısınmasıdır. •Ülkenin yağmur almayıp fazla güneş almasıdır . Soru: Sera Etkisi Nedir? •Kapalı alanda sağlıklı sebze, meyve, bitki yetiştirmek •Sera gazlarının etkisi vardır. •Atmosferdeki gazların ısıyı emerek dünyaya yansıtması. Soru: Küresel Isınma Dünyamızı Nasıl Etkiler? •Sular azalır, susuzluk olur. •Kıtlık olur. www.iklimicindegisin.org

Kavram Yanılgıları Öğrencilerin küresel ısınma ve sera etkisi konularında kavram yanılgılarının tespitine yönelik son on yıldaki araştırmalarda şu bulgulara ulaşılmıştır; Dikkat çekici ve üzerinde durulması gereken asıl husus ise; ilköğretim, orta öğretim ve üniversite öğrencileriyle birlikte öğretmenlerde de benzer kavram yanılgılarının olmasıdır. Arsal, 2007; Arsal, 2010; Aydın ve ark., 2008; Bahar ve Aydın, 2002; Bal, 2004; Bozkurt ve Cansüngü, 2002; Darçın ve ark., 2006; Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt-Sayı: 13-1 Yıl: 2011 45 Darçın ve Avcı, 2008; Demirbaş ve Pektaş, 2009; Kılıç ve ark., 2008; Pekel ve ark., 2007; Tüzün ve Yanış, 2010

Küresel Isınma ve Sera Etkisi Konularında Kavram Yanılgıları •CO2 miktarındaki azalma, küresel ısınmaya yol açmaktadır. •Ozon tabakasının incelmesi, küresel ısınmanın en önemli nedenidir. •Nükleer kirlenme, sera etkisini arttıracaktır. •Suyun azalması, küresel ısınmaya neden olacaktır. •Asit yağmurları, sera etkisine neden olmaktadır. •Tarımda fazla hormon kullanımı, sera etkisini arttırmaktadır. www.iklimicindegisin.org

•Kara, deniz ve havanın ısınması, küresel ısınmaya sebep olur. •Kutuplardaki buzulların erimesiyle küresel ısınma arasında bir ilişki yoktur. •Dünyanın her yerinde sıcaklığın aynı olması, sera etkisine neden olur. •Sera etkisinin artmasının bir sonucu olarak, insanlar yiyeceklerden zehirleneceklerdir. •Nehirlerde yaşayan balıklar, sera etkisinden etkilenmez. •Ozon tabakasının incelmesi, buzulların erimesine neden olacaktır. www.iklimicindegisin.org

•Ozon tabakasının incelmesi, çevresel felaketlere neden olacaktır. •Atmosferdeki CO2 miktarının artması, sera etkisine neden olmaz. •Ozon tabakasının incelmesi, sera etkisini arttırır. •Dünyaya gelen güneş ışınlarının artması, sera etkisine neden olmaktadır. •Radyoaktivite, küresel ısınmaya sebep olan önemli bir sorundur. www.iklimicindegisin.org

Akademik Bilgi Düzeyi Bireylerin herhangi bir konu hakkında bilimsel anlamdaki yeterliklerini ifade eder. Bu kapsamda küresel ısınma ve sera etkisi konusuyla ilgili yapılmış olan çalışmaların sonuçları incelenmiş ve şu sonuçlar elde edilmiştir. İlköğretim, ortaöğretim ve üniversite düzeyinde öğrenciler üzerinde gerçekleştirilmiş olan araştırmalarda, öğretim kademesi farklılaşsa da, bilgi eksikliklerinin benzer olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin katılımıyla gerçekleştirilmiş olan çalışmalarda da dikkate değer ölçüde bilgi eksiklikleri tespit edilmiştir. Darçın ve ark., 2006; Demirbaş ve Pektaş, 2009; Kabapınar, 2006; Kahraman ve ark., 2008; Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt-Sayı: 13-1 Yıl: 2011 46 Kışoğlu ve ark., 2010; Oluk ve Oluk, 2007; Selvi ve Yıldız, 2009; Tüzün ve ark., 2008

Küresel Isınma ve Sera Etkisi Konusuyla İlgili Akademik Bilgi Eksiklikleri •Kavramsal olarak sera etkisi ve küresel ısınma konularında yüzeysel bilgi. •Küresel ısınma ve sera etkisi kavramlarını betimsel anlamda açıklayamama. •Küresel ısınma ve sera etkisi arasında sebep sonuç ilişkisi kuramama. •Çevresel sorunlar hakkında yanlış zihinsel modellere sahip olma (küresel ısınma ve ozon tabakasının incelmesi arasında ilişki kurmaya çalışma gibi). •Sera etkisinin yeryüzündeki yaşam için gerekli olduğu. www.iklimicindegisin.org

Algı Bireylerin herhangi bir konuda zihinlerinde oluşturdukları duygu, düşünce ve biliş düzeylerini ifade etmektedir. Küresel ısınma ve sera etkisi konularında bireylerin duygu, düşünce ve biliş düzeylerinin nasıl şekillendiği ve bu şekillenmede nelerin etkili olduğunu ortaya koyabilmek amacıyla son on yılda yapılmış olan çalışmalardan şu sonuçlar ortaya çıkmıştır. Katılımcıların büyük bir çoğunluğunun küresel ısınma ve sera etkisinden haberdardır. Akademik bilgi eksikliği ve kavram yanılgılarına rağmen öğrenci ve öğretmenlerin konu hakkındaki farkındalıklarının yüksek olduğu, eğitim düzeyinin artmasına bağlı olarak algısal anlamda farkındalık düzeyinin de artığı tespit edilmiştir. www.iklimicindegisin.org Aydın, 2010; Demirkaya, 2008; Erkal ve Yertutan, 2009; Kabapınar, 2008; Orbay ve ark., 2009;; Yardımcı ve Kılıç, 2010; Şenel ve Güngör, 2008

•Küresel ısınma, ciddiye alınması gereken önemli bir çevre sorunudur. •Küresel ısınma, yeryüzü sıcaklığının giderek artmasıdır. •Küresel ısınma, ekolojik dengenin bozulmasıdır. •Küresel ısınma, iklimlerin ve mevsimlerin değişmesidir. •Küresel ısınma, insanlar ve doğa arasındaki dengenin bozulmasıdır. •Küresel ısınmanın nedeni insandır ve önlenmesinden sorumludur. •Küresel ısınma, insanların ve canlıların yok olma habercisidir. •Küresel ısınma, uluslar arası boyutta ele alınması gereken önemli bir sorundur. •Küresel ısınma, Türkiye açısından ciddi bir iklim değişikliği tehdididir. •Küresel ısınma, tüm ülkelerin birlikte hareket etmesi gereken önemli bir sorundur. •Küresel ısınmayı tetikleyen temel faktör, ekolojik dengeyi bozan ekonomik faaliyetlerdir. •Küresel ısınmanın önlenmesi konusunda insanlar duyarsızdır. •Küresel ısınma, önemli ve güncel bir konudur. www.iklimicindegisin.org

Yöntem-Teknik Esasen yapılandırmacı eğitim anlayışına uygun olarak tasarlanan dersler kapsamında öğrencilerin küresel ısınma ve sera etkisi konularındaki bilgi eksiklikleri ve kavram yanılgıları giderilebilir. Ülkemizde bu amaçlı yapılmış birçok bilimsel çalışma bunu doğrulamıştır. Öğrenciler örneğin; karikatürlerde somut olarak ısınmayı, ozon tabakasının incelmesini ve hava küresel kirliliğini çevresel sorun olarak göstermiş, çözüm insanların aktif rol oynaması gerektiğini hususunda ise işaret etmişlerdir. Sorunların çözümü için insanların duyarlı olması ve teknolojiden yararlanılması gerekliliği üzerinde durmuşlardır. www.iklimicindegisin.org

www.iklimicindegisin.org

www.iklimicindegisin.org

www.iklimicindegisin.org

www.iklimicindegisin.org

BASILI DÖKÜMANLAR www.iklimicindegisin.org

www.iklimicindegisin.org

www.iklimicindegisin.org

www.iklimicindegisin.org

www.iklimicindegisin.org

www.iklimicindegisin.org

www.iklimicindegisin.org

www.iklimicindegisin.org

www.iklimicindegisin.org

SONUÇ Öğrenci ve öğretmenlerin iklim değişikliği konusunda farkındalık düzeylerinin artırılması için örgün eğitim programları hariç ek uygulamalara da ihtiyaç olduğu tespit edilmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen bu proje ile öğretmen ve öğrencilerin farkındalık düzeylerinin artırılması amacıyla birçok etkinliklerin yapılması planlanmış olup içinde bulunduğumuz eğitim programı bunun bir parçasını oluşturmaktadır. www.iklimicindegisin.org

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ.