Sağlık Bilimleri Fakültesi BULAŞICI HASTALIKLAR EPİDEMİYOLOJİSİ TEMAS YOLUYLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR VEKTÖRLERLE BULAŞAN ENFEKSİYONLAR (16) SKY 204. Epidemiyoloji Dersi Prof. Dr. Ömer R. ÖNDER Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi 2016-2017 Bahar Dönemi

DİREK/İNDİREK TEMAS YOLUYLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR Genel Özellikleri Genelde deri ve mukozadan bulaşırlar, Geçiş genellikle insandan insanadır,bazı zoonotiklerin geçişinde hayvanla temas önemlidir, Toplumsal gelişme ve toplumsal olaylarla yakından ilgilidir, Bireysel temizlikle bağlantılıdır,

Temas Yoluyla Bulaşan Enfeksiyonlar (Direkt ya da İndirekt ) Trahom, Lepra (cüzzam), Uyuz(Skabies), Mantarlar(Dermatofitozlar), İmpetigo, Bitlenme(Pedikülozis), Şarbon (deri), Tetanoz, Tüberküloz (Deri veremi), Erizipel(Yılancık), Gazlı kangren, Uçuk(Herpes simpleks), Siğil(Verrü), EBOLA,

Erizipel Folikülit-erizipel Yarasa görünümü Ayak erizipeli

İmpetigo Siğil(Verrü) Trahom

Pubis biti Uyuz böceği(Scabies)

Tetanoz Risus sardonikus Opostetanos

Mantar Tinea corporis Tinea barbae Onikomikoz

Candida albicans Dilde kandida Kandida dermatiti Granülomatöz kan Candida albicans Dilde kandida Kandida dermatiti Granülomatöz kan. Madura ayağı

Uçuk(Herpes simpleks) Zona zaster

Deri Veremi(TB)

Temas Yoluyla Bulaşan Enfeksiyonlarda Bulaşma Yoluna Yönelik Önlemler Bireysel temizlik(El yıkama), Olanların aşılarının yaptırılması(Tetanoz, TB vb.), Hayvan sağlığı hizmetlerinin iyileştirilmesi, Kırık, çıkıklarda sargılara dikkat(Gazlı kangren için), Sağlık eğitimi,

AKUT ROMATİZMAL ATEŞ(ARA) VE ENFEKSİYON HASTALIKLARI İLİŞKİSİ ARA’ya Yol Açan Enfeksiyonlar(Hava/Temas); A Grubu Beta Hemolitik Streptekok Anjini, İmpetigo, Kızıl, Erizipel(Yılancık), ARA’nın Marjinal Bulguları(Hastalık Grubu-Daha çok 5-15 yaşlar arasında görülür); Eklem Romatizması(Eklemlerde), Glomerulonefrit(Böbreklerde), Endokardit(Kalpte), Korea(Beyinde), Eritema nodosa(Deride),

A grubu beta hemolitik streptekok İmpetigo bademcik iltihabı

Kızıl Çilek dil

Erizipel Folikülit-erizipel Yarasa görünümü Ayak erizipeli

VEKTÖRLERLE BULAŞAN HASTALIKLAR Genel Özellikleri; İnsandan insana geciş vektörlerle (eklem bacaklı uçar-kaçar böcek) olur, Vektörlerin yaşadıkları bölgelere göre dağılım gösterirler, sıklıkla endemik olarak bulunurlar, Mücadelede vektörler ortadan kaldırılmalı, Temizlik alışkanlığı ve çevre sağlığı, mücadelede önemli,

Hastalıklar ve Vektörleri Sıtma-Sivrisinek Flariyazis(Fil hastalığı)-Sivrisinekler, Deri layşmanyozu(Şark çıbanı)-Tatarcık sineği, Kala-Azar-Tatarcık sineği, Epidemik ve Endemik Tifüs-Bitler, Humma-i Racia-Bit ve Keneler, Veba-Fare piresi, Tularemi-Kemiriciler ve Tavşan, Sarı humma (yellow fever)-Aedes aegypti sivrisineği, Zika- Aedes aegypti sivrisineği, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi(KKKA)-Kene

Anofel Plazmodium Karaciğerde sivrisinek Gametosit/Yüzük şekli plazmodium

Deri layşmanyozu izi (Şark çıbanı)

Vücut biti Tifüs hastası (erkek ve dişi) Egzantem döküntü

Flaryoz (Fil hastalığı)

Vektörlerle Bulaşan Enfeksiyonlarda Bulaşma Yoluna Yönelik Önlemler Hastalık türüne göre değişebilir, hastalık vektörüyle mücadele etmeli, Vektörlerin üredikleri yerlerin koşulları düzeltilerek, üremeleri önlenmeli, (Sivrisinek-Bataklık; Karasinek-Çöplük ve Gübrelik), Vektörler imha edilmeli, Sosyo-ekonomik gelişim çok önemli, yaşam koşulları iyileştirilmeli, kalabalık faktörü için önlem almalı, Kişisel hijyen, sık yıkanma önemli, Sağlık eğitimi,

DEĞERLENDİRME SORULARI Direk/İndirek temas yoluyla bulaşan enfeksiyonların genel özelliklerinden önemli 4’ünü yazınız Direk/İndirek temas yoluyla bulaşan enfeksiyonlardan 5’unun adını yazınız. Direk/İndirek temas yoluyla bulaşan enfeksiyonlardan korunmak için bulaşma yoluna yönelik önlemlerden en önemli 5’ini yazınız. Vektörlerle bulaşan enfeksiyonların genel özelliklerinden en önemli 4’ünü yazınız Vektörlerle bulaşan enfeksiyonlardan 5’ini ve bulaştıran vektörün adını yazınız. Vektörlerle bulaşan enfeksiyonlardan korunmak için bulaşma yoluna yönelik önlemlerden en önemli 5’ini yazınız. Akut Romatizmal Ateş’in marjinal bulguları(hastalık grubu) nelerdir? Adlarını yazınız. Akut Romatizmal Ateş’e yol açan enfeksiyon hastalıkları nelerdir? Adlarını yazınız. Zika virüsü hangi vektörle bulaşmaktadır? Kırım Kongo Kanamalı ateşi hangi vektörle bulaşmaktadır?

KAYNAKLAR Onul, B., (1980). “İnfeksiyon Hastalıkları”. Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayını. Sayı 391. Altıncı Basım. Çetin, E,T., (1976).”İnfeksiyon Hastalıkları,” İstanbul: İstanbul Tıp Fakültesi Klinik Ders Kitapları. Cilt 10, Sermet Matbaası. Aksakoğlu, G., (1983). “Bulaşıcı Hastalıklarla Savaş İlkeleri”, Ankara: Hacettepe Üniversitesi- Dünya Sağlık Örgütü Hizmet Araştırma Ve Araştırıcı Yetiştirme Merkezi Yayını no;3. Akın, L., Bertan M.,(1997). “Bulaşıcı Hastalıkların Kontrolü”. Halk Sağlığı Temel bilgiler (Editör:Münevver Bertan, Çağatay Güler). Ankara: Güneş Kitabevi. Case Definitions for Surveillance of Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS)”. Erişim: www. Who. İnt/Crs/Sars/Casedefinition/en/.24.09.2003. “Deli Dana Hastalığı”. Erişim: http://www.doktorhakan.com/osa/gs/so7.html.24.09.2003. Gültan, K., (1978). “Bulaşıcı Hastalıklar Ders Notları”, (Yayımlanmamış), Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İnfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı. Akdur,R., Piyal,B.,Çlışkan,D.,Ocaktan,E.,(2011). Halk Sağlığı, (Ed: Birgül Piyal). 1.bs. Ankara : Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları, Yayın No:92. Çalışkan, D., (2011). “Bulaşıcı hastalıklar”, Halk Sağlığı, (Ed: Birgül Piyal). 1.bs. Ankara : Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları, Yayın No:92. Güler, Ç., Akın, L(Ed.)., (2006). “Halk Sağlığı Temel Bilgiler”. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi. Akın, L., (2006). “Bulaşıcı Hastalıkların Kontrolü”.Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Güler, Ç., Akın, L(Ed.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi. Önder, Ö. R., (2004). “Halk Sağlığı”.KPSS-SB Kamu Personeli Seçme Sınavı Sağlık Bilimleri. 2.bs. Ankara: Selim Kitabevi. Önder, Ö. R., (2004). “Bulaşıcı Hastalıklar(İnfeksiyon Hastalıkları)”. KPSS-SB Kamu Personeli Seçme Sınavı Sağlık Bilimleri. 2.bs. Ankara: Selim Kitabevi. Dirican, R., (1990). “Toplum Hekimliği (Halk Sağlığı) Dersleri”. Ankara: Hatiboğlu Yayınları. No: 57. http://www.google.com 21.08.2012. http://www.saglik.tr 21.08.2012. http://www.genbilim.com 21.08.2012.

SAĞLIKLI GÜNLER (EFES’DE BAHAR - ANADOLUMUZDAN)