Vücut AğIrlIğInIn Denetİmİ BESLENME VE DİYETETİKTE TEMEL KAVRAMLAR

Vücut ağırlığının denetimi için;. Yeterli ve dengeli beslenme ve Vücut ağırlığının denetimi için; *Yeterli ve dengeli beslenme ve *Düzenli fiziksel aktivite ile sürdürülen bir yaşam biçimi seçilmelidir. Boy uzunluğuna uygun vücut ağırlığının dengede tutulması, uzun ve sağlıklı bir yaşamın anahtarıdır.

Vücut ağırlığının değerlendirilmesinde çeşitli yöntemler kullanılır. Bu yöntemlerden biri Antropometrik Ölçümlerle değerlendirmedir. Antropometrik ölçüm: Büyüme ve gelişme durumunun değerlendirilmesinde ve vücut kompozisyonunun (beslenme durumunun saptanmasında) belirlenmesinde kullanılan ölçümlerdir.

Antropometrik ölçüm Vücudun çeşitli yöntemlerle metrik olarak fiziki yapısının ölçülmesine dayanır. Vücut ağırlığı Boy uzunluğu, Bel çevresi, Kalça çevresi, deri kıvrım kalınlıkları ölçümleri örnek olarak verilebilir.

Boy uzunluğu ve vücut ağırlığına dayalı bir indeks olan Beden Kütle İndeksi (BKİ), toplum düzeyinde şişmanlığın ve şişmanlık riskinin tanımlanmasını sağlar. Beden Kütle İndeksi (BKİ) sıklıkla kullanılan pratik bir yöntemdir. Sağlık risklerini arttıracağı için BKİ’nin normal kabul edilen sınırların üzerine çıkması arzu edilmez.

Beden Kütle İndeksİ nasIl hesaplanIr? Beden Kütle İndeksi kg cinsinden vücut ağırlığının, boy uzunluğunun metre cinsinden karesine bölünmesi ile elde edilir. BKİ = Vücut Ağırlığı (kg) / Boy Uzunluğu (m2)

Dünya Sağlık Örgütü’nün Yetişkinler İçin BKİ Sınıflandırması BKİ değerleri (kg/m2) Değerlendirme <16.0 Ağır düzeyde zayıflık 16.0 -16.9 Orta düzeyde zayıflık 17.0-18.4 Hafif düzeyde zayıflık 18.5-24.9 Normal 25.0-29.9 Hafif şişman 30.0-34.9 I. Derece Şişman 35.0-39.9 II. Derece Şişman ≥40.0 III.Derece Şişman Örneğin ; Vücut ağırlığı 70 kg, Boy uzunluğu 175 cm olan bir kişinin BKİ; 70 / 1.752 = 22.9 kg / m2’dir. Yani Normal Vücut Ağırlığında olarak değerlendirilir.

Bel Çevresİ Risk Yüksek risk Erkek ≥ 94 cm ≥102 cm Kadın ≥80 cm ≥88 cm Tek başına bel çevresinin ölçülmesi abdominal yağ dağılımının ve sağlığın bozulmasına bir gösterge olarak pratik bir kullanım sağlar. Risk Yüksek risk Erkek ≥ 94 cm ≥102 cm Kadın ≥80 cm ≥88 cm Diyete bağlı kronik hastalıklar için risk belirleyicidir.

Bel/Kalça Oranı Bel – kalça oranının; Erkeklerde <1.0, Kadınlarda < 0.85 olmasına dikkat edilmelidir. Yağ miktarının vücudun üst kısmında toplanması (elma tip şişmanlık) arzu edilmeyen bir durumdur. Hastalık riskini arttırır. Vücudun alt bölümünde toplanan şişmanlık türünde (armut tip şişmanlık) hastalık riski daha azdır.

Şişmanlık (Obezite): Bedenin yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması sonucu boya göre ağırlığın arzu edilen düzeyin üstüne çıkmasıdır. Şişmanlık, besinlerle alınan ve harcanan enerji arasındaki dengesizliktir.

ŞİşmanlIk (Obezİte) Kalp hastalığı Tip 2 diyabet Hipertansiyon Artrit Safra kesesi hastalıkları Nefes alma problemleri Bazı kanserler gibi pek çok hastalığın oluşum riskini artırır.

Zayıflık: Boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının %15-20 altında olması olarak tanımlanabilir. Kronik barsak enfeksiyonları Yeterli besin bulamama Aşırı enerji harcaması Kanser, hipertiroidizm gibi hastalıklar Psikolojik ve emosyonel stres gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.

Enerji alımının uzun süre yetersiz veya fazla olması, vücut ağırlığında değişimlere neden olur. Bu nedenle belli aralıklarla vücut ağırlığının izlenmesi gerekir. Sağlığın korunması ve geliştirilmesi için sağlıklı beslenme kadar düzenli fiziksel aktivite ve egzersizin de büyük önemi vardır.

Hafif şişman ve şişman bireylerde vücut ağırlığı kaybının sağlanması sağlığın korunması, geliştirilmesi ve yaşam kalitesinin artırılmasında etkindir. Kısa sürede, hızlı ağırlık kaybettiren diyetlerden kaçınılmalıdır. Vücut ağırlığı kaybının diyetisyen kontrolünde olması gereklidir.

Fast FOOD Ayaküstü Beslenme Hızlı Hazır Yemek Sistemi

"Fast-food, az zamanda çok sayıda tüketiciye hizmet veren, standart yöntemlerle hazırlanmış besinlerin üretildiği ve satıldığı bir yemek sistemidir. Fast-food “ayak üstü beslenme”, “hızlı hazır yemek sistemi” gibi ifadelerle de dilimize yerleşmiştir.

Fast-food, Üretilmesi ve servis edilmesi toplamda birkaç dakikayı aşmayan, Ucuz olan, Tek kullanımlık ambalajı olan, Elle tutularak yenilebilen, bazen de plastik çatal bıçak kullanılabilen, Paketlenip eve götürülebilen, Hemen tüketilmezse renk, tat ve koku bakımından çabuk bozulabilen ürünlerdir.

Hamburger, patates kızartması, pizza, sosisli sandviç, tantuni, lahmacun, pide, sandviç, simit vb. yiyecekler fast-food yiyecek olarak düşünülebilir. Fast-food yiyecek işletmelerinde satılan bu ürünler büfelerde ve seyyar arabalarda da satılabilmektedir.

Fast-food ürünlerde en önemli sorun yüksek enerji içermeleridir Fast-food ürünlerde en önemli sorun yüksek enerji içermeleridir. Bu tür yerlerde yenen vasat bir öğünün enerji içeriği 400 kkal’den başlayıp 1500 kkal’ye kadar yükselebilmektedir. Bu enerjinin çoğu da yağ ve şekerden gelmektedir.

Bu ürünlerin kolesterol ve özellikle yağ miktarı diğer besin ögeleri yoğunluğuna göre daha fazladır. Bu yiyeceklerin posa içeriği düşüktür. Fast-food restoranlarda tüketilen besinler A vitamini, C vitamini ve kalsiyum yönünden yetersizdir. Fast food beslenme sisteminde yer alan yiyeceklerin bir bölümüne ön hazırlama sırasında tuz eklendiğinden sodyum içerikleri de yüksektir. Fast–food beslenme şeklinde kolalı içecekler, çay ve kahve sıklıkla tüketilmektedir.

Fast food besinlere daha çok ızgara ve kızartma yöntemleri uygulanmaktadır. Derin yağda kızartma yöntemi de fast-food restoranlarda sıkça kullanılmaktadır. Bu yağlar 10-12 saat kullanıldığından kimyasal ve fiziksel değişikliklere uğramakta ve çabuk bozulmaktadır. Yağda kızartılmış yiyeceklerin sık ve sürekli tüketimi, kalp damar hastalıkları, sindirim sistemi hastalıkları, kanser riskini artmaktadır.

Tüm bunlar göz önüne alındığında; bir öğün fast-food yeniyorsa günün diğer öğünlerinde besin seçiminde dikkatli olunmalıdır. Fast-food restoranlarda sunulan ürünlerin seçiminde sağlıklı beslenme ilkelerinin gözönünde tutulması gereklidir. Son yıllarda fast-food restoranların menülerinde değişiklik yapılmaya ve daha farklı seçenekler sunulmaya başlanmıştır.

Fastfood işletmeleri, gerek restoranlarda gerekse ürünlerin hazırlanması, pişirilmesi ve servisinde sanitasyon ilkelerine dikkat ederek müşterilerin sağlığı için ; Daha çok fırında pişmiş ve ızgara besinler, hayvansal yağ yerine bitkisel yağ kullanımını arttırmalı,
Düşük yağlı pasta ve tatlılar,
Yağı azaltılmış salata sosları,
Vejetaryen burgerleri,
Taze meyve ve meyve salataları,
Taze yeşil sebzeler sunmalı, Tam buğday unundan yapılmış çörek ve pizza hamurları hazırlamalıdırlar.

İyi bir seçimle, fast food ürünleri yeterli ve dengeli hale getirilebilir.