PARA VE BANKACILIK

Paranın tanımı ve fonksiyonları Mal ve hizmet karşılığı bir ödeme aracı olarak kullanılan nesne Kağıt ve madeni para, banka mevduatı Vadeli mevduat, vadesiz mevduat

Paranın fonksiyonları Paranın Değişim aracı fonksiyonu Değer ölçüsü olma fonksiyonu Orn. Ayakkabı 140 TL Değer muhafazası fonksiyonu Saklanabilir, bankaya yatırılabilir, faiz işler. 4. Ekonomi politikası aracı olması durgunlukta para miktarını arttırmak (genişletici) enflasyon olduğunda kısmak (daraltıcı para politikası)

Paranın Kısa Tarihi İlkel toplumlarda mal takası İlk para M.Ö. 7. yy Libya’da basıldı, sonra eski Yunan ve Roma imparatorluğu İlk paralar bakır, gümüş altın İkinci önemli aşama kağıt paraya geçiş Ortacağ sonlarına doğru, gümüş altın paralar kasalarda muhafaza ediliyor, karşılığında sertifika veriliyor. Sarraflar, paraların aynı anda çekilmediğini farkedince tüccarlara kredi olarak verdi. Böylece bankacılık başladı. Bankalarca hazırlanan ve %100 karşılığı olmayan bu sertifikalara banknot Banka hücumu 19.yy Avrupa ve Amerika’da banka iflasları Para basma yetkisi merkez bankasına verildi 1. ve 2. Dünya Savasları arasında altın ile desteklenen para basımı kaldırıldı Tasarruf sahipleri bankalarda mevduat açtırabilir, hazine bonosu, hisse senedi, devlet tahvili, döviz ,altın alabilir. Döviz tevduat hesabı Mevduat sahipleri nakit para çekmek yerine çek yazabilir, Kaydi para (banka parası, mevduat parası)

Para Arzının Tanımlanması M1= Dolaşımdaki para+ vadesiz mevduat M2= M1+ vadeli mevduat M2Y =M2+Döviz tevdiat hesapları M3=M2+Resmi kuruluşlar mevduatı L= likit varlıklar: devlet tahvilleri ve yatırım fonları Likidite: nakit veya kolay nakde dönüştürebilme M1→L likidite azalır. M1 temel para arzı Para teorisi ve para politikasında para arzı olarak M1 ve M2 kullanılır

Türk Bankacılık Sistemi TC Merkez Bankası Ticaret Bankaları Kalkınma ve yatırım Bankaları

Merkez Bankası ve Fonksiyonları Para otoritesi Para basma yetkisi Döviz ve altın rezervlerini yönetmek Fonksiyonları Ticari bankalara bankerlik yapmak Devlet için bankacılık yapmak Para piyasalarını düzenlemek Fiyat istikrarını sağlamak amacıyla para arzını kontrol etmek

Ticari bankalara bankerlik yapmak Bankaların bankası, mevduat kabul eder, kredi verir Merkez bankası diğer bankalara borç parayı, faizi en baştan düşürüp verir. (iskonto eder) Reeskont oranı: kredilere uygulanan faiz oranı

Devlet için bankacılık yapmak Devlet parasını mb.de muhafaza eder Devletin alacaklarını tahsil eder, giderlerini öder.

Para piyasalarını düzenlemek Para piyasalarının en iyi şekilde çalışması Banka iflaslarını önler Ticari bankalara yardımcı olur

para arzını kontrol etmek Para arzının arttırılması azaltılması dolayısıyla faizin arttırılması azaltılması

Ticari Bankalar (Mevduat Bankaları) Temel fonksiyon: mevduat kabul etmek ve bu mevduatı ihtiyacı olanlara kredi olarak kullandırmak Kredi faizleri Mevduat faizleri Ticari bankaların faaliyet gösterdiği piyasalara para piyasaları denir.

Kalkınma ve yatırım Bankaları Kalkınma için yatırıma ihtiyaç vardır. Firmalara yatırım için uzun dönemli (1 yıldan fazla) borç Sermaye piyasalarında faaliyet gösterir. Hisse senetleri uzun vadeli tahviller alınıp satılır.

Bankacılık Sisteminde kaydi para yaratılması Karşılık oranı: Ticari bankalar, yatırılan mevduatın bir kısmını MB.na rezerv ( ihtiyat) olarak yatırmak zorundadır. Bu rezerv oranına karşılık oranı denir ve MB karar verir. Tek bir ticari banka olduğunu Tüm mevduatın vadesiz Para yatırma ve para çekme işlemlerinde çek kullanıldığını varsayalım.

Örnek. Tasarruf sahibi ticari bankaya 500 bin TL yatırıyor. Sistemde ne kadar para yaratılır? Karşılık oranı: %20 Ticari Banka 500x0.2=100 bin TL yi rezerv olarak MB ye yatıracak. Geriye kalan 500-100=400 bin TL kredi olarak borç.

Bankacılık Sisteminde kaydi para yaratılması Zorunlu Karşılık oranı: R = 0.20 Kaydi para (mevduat parası) çarpanı 𝑀 𝐷 = 1 𝑅 = 1 0.2 = 5 Ticari Bankaya yatırılan toplam mevduat= 𝑀 𝐷 x ilk mevduat= 5x500 =2500 bin TL Ticari bankaca yaratılan kaydi para= 2500 – 500= 2000 bin TL Toplam rezerv= 500 bin Yaratılacak kaydi para yatırılan mevduat ile karşılık oranına bağlıdır. R↓→yaratılan kaydi para↑