Ebeveynliğe Hazırlanma ve Doğum Öncesi Bakım

Doğum Öncesi Bakım Neden Önemlidir?

DÖB ÖNEMİ

Yeterli DÖB Almanın Kriterleri Kadının eğitim ve danışmanlık hizmetini kapsayacak şekilde en az 4-6 kez izlenmesidir.

Doğum Öncesi Bakımın Amaçları Nelerdir?

DOĞUM ÖNCESİ BAKIMIN AMAÇLARI Anne ve fetüsün sağlığının sürdürülmesi, Risk değerlendirmesinin yapılması ve riske uygun müdahalelerin gerçekleştirilmesi, Gebelik doğum ve ebeveynliğe ilişkin kadının ve ailesinin eğitilmesi,

DOĞUM ÖNCESİ BAKIMIN AMAÇLARI Doğuma hazırlanan aile ile güvenli bir ilişkinin kurulması, Gerektiğinde gebe kadının uygun kaynaklara yönlendirilmesidir.

HEMŞİRENİN DOĞUM ÖNCESİ BAKIMDA ETKİNLİKLERİ Gebede var olan hastalıkların saptanması ve tedavisi ile annenin genel sağlık düzeyini yükseltmek, Gebelikteki riskli durumları belirlemek, ortaya çıkabilecek potansiyel sorunların zamanında tanı ve tedavisini sağlamak (Ör; preeklemsi, anemi, Rh uygunsuzluğu gibi), Annenin ve fetüsün gebelik süresince gelişmesini izlemek ve değerlendirmek,

HEMŞİRENİN DOĞUM ÖNCESİ BAKIMDA ETKİNLİKLERİ Anneye gebelik, genel vücut bakımı, beslenme, aktivite, aile planlaması, gebelikte tehlike belirtileri, yenidoğanın bakımı ve annenin ihtiyacı olabilecek diğer konularda bilgi vermek, Anneyi fizyolojik ve psikolojik olarak doğuma hazırlamak, Gebelikte ortaya çıkabilecek olan sorunlu durumlarda anneyi desteklemektir.

HEMŞİRENİN DOĞUM ÖNCESİ BAKIMDA ETKİNLİKLERİ 2008 TNSA göre; Son beş yıl içinde doğum yapan annelerin sadece % 2.5’i DÖB hizmetlerini ebe ya da hemşireden almıştır. Son beş yıl içinde doğum yapan annelerin %27.2’sine doğumda ebe ya da hemşire yardım etmiştir.

Doğum Öncesi Bakım Gebe Kalmadan Önce Başlar

Annenin bebeklik döneminden itibaren dengeli ve yeterli beslenmesi, Gebelikten önce sağlığın yükseltilmesi, Kadınlık, doğum ve cinsellik hakkında pozitif tutumların geliştirilmesi, Gebelik öncesi dönemde sağlığı etkileyen risk faktörlerinin belirlenmesi, erken tanı ve tedavisinin sağlanması. Üreme sağlığı hakkında bilgi sahibi olması gebeliğin olumlu sonuçlanmasında önemlidir.

Konsepsiyon öncesi danışmanlıktan ne anlıyoruz?

Çiftler çocuk sahibi olmayı gerçekten istiyorlar mı? Konsepsiyon Öncesi Danışmanlık ve Bakımda Hangi Sorulara Cevap Aranacak? Çiftler çocuk sahibi olmayı gerçekten istiyorlar mı? Çiftlerin beklenti ve istekleri çakışıyor mu? Ne zaman çocuk sahibi olmak istiyorlar? Çocuk sahibi olma zamanına yönelik kararların da uyum var mı?

Çiftlerin anne ve bebeğin sağlığı etkileyecek sağlık riskleri var mı? Konsepsiyon Öncesi Danışmanlık ve Bakımda Hangi Sorulara Cevap Aranacak? Çiftlerin anne ve bebeğin sağlığı etkileyecek sağlık riskleri var mı? Sağlık riskine sahip olan çiftler ( sigara, alkol, ilaç, hastalıklar vb) bu sağlık riskinden kurtulmak için yeterince motive mi? Mevcut sağlık risklerini en aza indirmek mümkün mü? ( Genetik rahatsızlığının varlığı)

Konsepsiyon öncesi danışmanlık Sağlıklı yaşam davranışları Üreme seçeneklerinin ve risklerinin farkında olma Sağlıklı gebelik geçirme ve gebeliğin sağlıklı sonlandırma

Konsepsiyon Öncesi Danışmanlık Gebelik öncesi eşlerin sağlıklı olması riskli gebeliğin önlenmesi açısından önemlidir. Çocuk yapmaya kararlı çiftler; bu kararı vermeden önce sağlık durumlarını en üst seviyeye getirmelidir.( sigara, alkol, ilaç bağımlılığı varsa bırakma, bebeğin sağlığını etkileyecek bulaşıcı bir hastalığı varsa tedavi olma gibi) Ebeveynliğe fiziksel ve ruhsal yönden hazır olup olmadıklarını değerlendirmelidir.

Konsepsiyon Öncesi Danışmanlık ve Bakımda Fiziksel Muayene (TORCH testinin yapılması,Hepatit ve HIV yönünden tarama) Beslenme ( BKİ) Egzersiz Kontrasepsiyon

Ebeveyn Adaylarının Çocuk Sahibi Olma Kararı Ambivalan duygular yaşanabilir. Doğuma ilişkin beklentileri artar. Kendilerini güvende hissetmek isterler.

Ebeveyn Adayları Gebelik Oluştuğunda Hangi Sorularla Karşılaşılacak??? Sağlık bakımını kimden, nereden almalıyız? Nerede doğum yapmalıyım? Doğuma kim/ kimler katılacak? Doğum öncesi bakım üniteleri var mı? Yabancı filmlerdeki gibi, ülkemiz de de eğitim sınıfları var mı? Ben hangi eğitim sınıfına girmeliyim? Ağrısız doğum yapmak mümkün mü? Bebeğimi emzirebilecek miyim? Vücudumda yırtık oluşmaması için ne yapmalıyım????????????????????????

Çiftlerin anne baba olmak ile ilgili endişelerini azaltmak için; Çiftlerin gebelik, doğum ve doğum sonu dönemde bireysel sorumluluk alması Gebelik ve doğum ile ilgili kararlara katılımı sağlar Gebelik daha kolay ve mutlu bir şekilde geçer

Doğum Öncesi Bakım Kadının mevcut gebelik, genel sağlık durumu ve sağlığı yükseltme davranışlarına ilişkin bilgi sağlar. Çiftlerin çocuk ve ebeveynliğe ilişkin düşüncelerini ifade edebildikleri bir dönemdir.

Hemşirelik Bakımı (1) Çiftlerin ebeveynliğe ilişkin tutum ve davranışlarına yönelik bilgi almalıdır. Çiftlerin doğum öncesi, doğum ve doğum sonu dönemlerde aktif rol almaları sağlanarak, ebeveynlik rollerine hazırlanmalarına yardımcı olunabilir.

Hemşirelik Bakımı (2) Sağlık bakım personelini seçmelerinde, doğum öncesi sınıflara katılmalarında ve diğer hizmetleri belirlemede aktif rol almaları sağlanabilir. Çiftlerin bireysel yeterlilik düzeyleri, karar verme yetenekleri ve ebeveynlik rolünü almada güçlü yanları gösterilebilir.

Doğum Öncesi Bakım Anne, fetüs ve yenidoğan sağlığının en üst düzeye ulaşmasını sağlamaya yöneliktir. Temelde koruyucu bir hizmettir.

Doğum Öncesi Bakımın Yeterliliği; Gebeye yapılan toplam izlem sayısına göre değil, gebelik izlemine başlama zamanı, düzenli izlem yapılması ve hizmetin kalitesine göre değerlendirilir.

Doğum Öncesi Takiplerin Sıklığı Gebeliğin 28. haftasına kadar 4 haftada bir, 28-36. gebelik haftaları arasında 2 haftada bir, 36-40 gebelik haftaları arasında haftada bir, İzlem sıklığına, problemin özelliği ve ciddiyetine göre karar verilir.

Doğum Öncesi Dönemde Risk Taramasının Amacı Sağlıklı bir anne ve yenidoğana sahip olmak için, doğum öncesi, doğum, doğum sonrası ve neonatal dönemde risk faktörlerinin erken tanı, tedavi ve bakımını sağlamaktır.

Risk faktörleri, demografik, tıbbi, obstetrik, sosyokültürel, yaşam stili ve çevresel özellikleri içerir. Risk değerlendirme araçları, yüksek riskteki ve düşük riskteki gebe kadınların ayırımının yapılmasında yardımcıdır. Riskin derecesini belirlemek için risk skorlama yöntemi kullanılır.

Perinatal risk değerlendirmesine yönelik hemşirenin sahip olduğu bilgi; Gebe kadınların bireysel eğitimini planlamasına ve uygun kaynaklara sevk edilmesine olanak sağlar. Bakımın kalitesine rehberlik eder.

Yüksek Risk Faktörleri Kadının yaşı, Parite, Kilo, Sistemik ve kronik hastalıklar, Meslek ve eğitim, Ekonomik durum, Çevre vb...

Doğum Öncesi Bakım Almayı Etkileyen Faktörler

Yetersiz doğum öncesi bakım alma ile ilgili temel demografik faktörler Yoksulluk, Evlenmemiş olma, 20 yaşından önce gebe kalma, Yüksek parite, Eğitim düzeyinin düşük olması.

Gebelikle ilgili morbiditeyi etkileyen faktörler Sağlık bakım hizmetlerinin içeriği, Hizmetlerin kullanımı, Doğum öncesi bakımın kalitesi.

Doğum Öncesi Bakım Almayı Etkileyen Faktörler İstenmeyen gebelik, Doğum öncesi bakımın öneminin yeterince algılamama, Sağlık hizmetlerine ulaşamama, Mevcut hizmetlerin farkında olmama, Sağlık personeli ile daha önce olumsuz deneyimler yaşama, Ekonomik zorluklar, Gebelikle ilgili korku ve ambivalan duyguların bulunması.

Sosyo Ekonomik Faktörler Sosyo ekonomik düzey, Doğum öncesi bakım ünitelerinin yetersizliği, Personelin olumsuz tutumları, Uzun süre bekleme, Randevu alma zorunluluğu, Ulaşım güçlüğü, Eğitim düzeyi, Anne yaşı, Medeni durum, Meslek.

Psikososyal Faktörler Aile merkezli bakış açısı dikkate alınarak veri toplanmalı, müdahaleler planlanmalı ve uygulanmalıdır. Stres, aile ilişkilerinde bozukluk, gebe kadına şiddet uygulanması, çocuk istismarı ya da psikosomatik hastalıklar risk olarak algılanmalı ve araştırılmalıdır.

Kültürel Faktörler (1) 1-Sağlık inanışları ve uygulamaların değerlendirilmesi; Sağlığı sürdürmede kullanılan yöntemler, Hastalıkların tedavisi, Doğum öncesi bakımın gerekliliğine yönelik düşünceler, Sağlık bakım kararlarında aile üyelerinin birlikte sorumluluk alması, Sağlık bakım konuları, Tabular.

Kültürel Faktörler (2) 2- Dini etkilenmeler ve özel dinsel törenler 3- Ebeveynin ve ailenin rolleri

Kadının kültürel özelliklerine duyarlı bir davranış biçimi doğum öncesi bakımın kalitesini arttırır!!! Gebelik ve doğum ile ilgili ahlaki inanış, değer ve davranışlar tanımlanmalı, Kültürel değer ve özellikler hakkında genelleme yapılmamalı, Sağlık personeli kendi kültürel inanışlarını yansıtmamalıdır.

Yaşam Biçimi İle İlgili Faktörler Annedeki enfeksiyon, Kimyasal maddelere maruz kalma, Alkol ve ilaç kullanımı, Tıbbi olmayan yöntem ve kişilere başvurma davranışları.

Beslenme İle İlgili Faktörler Folik asit yetersizliği Nöral tüp defekti Normal kilonun altında olmak Düşük doğum ağırlıklı bebek doğumu Aşırı kilo Preeklemsi, gestasyonel diyabet ya da iri fetüs doğma riskinde artış

Doğum Öncesi Eğitim ve Doğuma Hazırlık Sınıfları

Erken Dönem Doğuma Hazırlık Sınıfları (1) Bireysel bakım, Gebeliğin erken döneminde meydana gelen değişimler, Fetal gelişme, Gebelikte cinsellik, Fetüsü etkileyebilecek çevresel tehlikeler, Doğuma ilişkin yapılacak düzenlemeler,

Erken Dönem Doğuma Hazırlık Sınıfları (2) Beslenme, Dinlenme ve egzersiz, Gebelikte sık görülen rahatsızlıklar ve alınacak önlemler, Kadın ve erkeklerde meydana gelen fizyolojik ve psikolojik değişimler, Ebeveynlerin gebeliğin ilerleyişine ilişkin bilgi gereksinimleri.

Geç Dönem Doğuma Hazırlık Sınıfları Yenidoğanın bakımı ve beslenmesi, Doğum sonu dönemde bakım, Doğum sırasında olabilecek işlemler, Abdominal duvara efloraj yaparak ve pelvisin sallanma hareketi ile fetüsün uyarılması, Müzik seçimi, Emzirmeye özendirme, Fetal aktivitenin değerlendirilmesi,

Adölesan Hazırlık Sınıfları Gebelik, Doğum eylemi, Doğumun komplikasyonları, Yenidoğanın hastalıkları.

Emzirme Sınıfları Memeleri emzirmeye hazırlama yöntemleri, Emzirmenin anne ve bebek sağlığı üzerine etkileri, Emzirme tekniklerinin avantaj ve dezavantajları.

Kardeş, Büyük Anne ve Büyük Baba Hazırlık Sınıfları Kardeşlerin doğumda bulunması, eylem sırasında ve doğum sonu dönemde annelerini ziyaret etmeleri uyumlarını kolaylaştırır. Büyük ebeveynlere doğumdaki mevcut uygulamalar ve inanışlar ile ilgili bilgi verilmelidir.

Sezaryen Doğuma Hazırlık Sınıfları Vajinal doğum ile farklar ve benzerlikler, Sezaryen doğum sırasında yapılacak hazırlıklar, Ebeveynlerin sezaryen doğuma ilişkin düşünceleri, Çiftlerin yapması gereken aktiviteler ile ilgili bilgiler verilmelidir.

Ağrısız Doğuma Hazırlanmaya Yönelik Sınıflar Eylem ve doğumda ağrı ile başetmeye odaklanır. En yaygın olarak kullanılan yöntemler Lamaze, Kitzinger ve Bradley’dir. Analjezi ve anestezi ihtiyacını azaltmakta ve çiftlerin bu etkileyici deneyimi paylaşmaları ve ruhsal olarak rahat olmaları sağlanmaktadır.

Alternatif Doğum Ortamları (1) University of Michigan Women’s Hospital Birth Center

Alternatif Doğum Ortamları (2) University of Michigan Women’s Hospital Birth Center

EVDE DOĞUM

Doğumların %16.7’si ev ortamında gerçekleşmiştir. %8.8’inde geleneksel ebe, %7.4’ünde akraba ya da diğer kişiler doğuma yardım etmiştir. %0,5’inde kendi kendine doğum yapmıştır. (TNSA-2003)

Doğum Eyleminin Desteklenmesi Baba adaylarının eşlerini desteklemek için seçtikleri roller Koçluk Rolü Ekip Arkadaşı Tanık

Gebelikte Tehlike Belirtileri Vajinal Kanama Sürekli Kusma Soğuk Algınlığı ve Ateş Vajinadan ani temiz bir sıvının gelmesi Abdominal ağrı ve göğüs ağrısı Gebeliğin neden olduğu hipertansiyon Fetal hareketlerde artma ya da azalma

Gebelikte Sık Görülen Rahatsızlıklar ve Alınacak Önlemler

Bulantı ve Kusma HCG düzeyinde yükselme, Karbonhidrat metabolizmasında değişiklik, Annenin gebeliğe verdiği psikolojik tepki, Yorgunluk ve GİS hareketlerinde azalma bulantı-kusmaya yol açabilmektedir.

Öneriler Rahatsız edici kokulardan kaçınmak, Sabahları bir dilim ekmek ya da tuzlu kraker yenmesi, Katı ve sulu yiyecekleri bir arada almaktan kaçınma, Az miktarda ve sık aralıklarla beslenme, Yağlı ve aşırı baharatlı yiyeceklerden kaçınma, Ani pozisyon değişikliklerinden kaçınmak, Yemekten hemen sonra diş fırçalamamak, Karbonatlı içecekler içmek.

Bulantı ve Kusma Dehidratasyon belirtileri gözleniyorsa sağlık kuruluşuna başvurması önerilir. Bulantı-kusma 1. trimestırdan sonra da devam ediyorsa “hiperemezis gravidarum” olarak adlandırılır.

Burun Tıkanıklığı ve Burun Kanaması Burun mukozası estrojene duyarlı olduğundan gebelikte hafif hiperemik ve ödemIidir. Soğuk hava buharı ve maden tuzlu burun damlaları önerilebilir. Dekonjestanlar ve burun spreyi kullanılmamalıdır.

Yorgunluk Neden olan faktör tam olarak bilinmemektedir. Metabolik ihtiyacın artması neden olabilir. Sabahları yaşanan bulantı ve kusma belirtileri, geceleri idrara çıkma yorgunluk hissini arttırabilir.

Öneriler Günlük uyku ve dinlenme zamanlarını ayarlamak, Erken yatmak, Sorumlulukları aile üyeleri ile paylaşmak,

Sık İdrara Çıkma Büyüyen uterusun mesane üzerine baskı yapmasından dolayı görülen bir durumdur. İdrar yaparken ağrı, yanma ya da idrarda kan gibi belirtiler yaşanılırsa, idrar yolu enfeksiyonu yönünden incelenmelidir.

Öneriler Sıvı alımı asla kısıtlanmamalıdır İçeceklerde kafein alımının azaltılması, Mesanenin uyanıkken her 2 saatte bir boşaltılması, Gün boyunca emici ped kullanılması, Kegel egzersizlerinin yapılması.

Üriner Sistem Enfeksiyonu Progesteronun düz kaslar üzerindeki gevşetici etkisi üreterlerde dilatasyona ve mesane tonüsünde azalmaya neden olur. Sık idrara çıkma rahatsızlığını önlemeye yönelik öneriler uygulanabilir.

Göğüslerde Hassasiyet Estrojen ve progesteron düzeyinde artma, gögüs uçlarının duyarlılığının artmasına ve göğüslerde sızlama ve acı duyusunun hissedilmesine neden olur.

Öneriler Göğüsleri iyi saran ve destekleyen, geniş omuz askılı sutyen kullanımı, Soğuk uygulama, Ilık su ile göğüsleri yıkamak, Göğüs uçlarına yumuşatıcı pomat sürmek, Göğüslerden kolosturumun temizlenmesi.

Pityalizm Nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genellikle keskin ve acı salya üretimi vardır. Etkin bir tedavisi yoktur.

Öneriler Vazokonstrüksiyon yapıcı solüsyonlarla ağız içinin çalkalanması, Sakız çiğneme, Sert şekerlemelerin emilmesi,

Palmar Eritem Östrojen düzeyindeki yükselmenin neden olduğu düşünülmektedir. Farklı sabun ya da deterjan kullanılmaması, Kaşıntı yapan yiyecekleri yememesi ve Kaşıntı çok yoğun olduğunda kalaminli losyon kullanılması önerilebilir.

Vajinal Akıntı Vajinal mukozanın hiperplazisi ve estrojen düzeyinin yükselmesi endoservikal glandlar tarafından mukus üretimini arttırır. Sekresyonların asiditesinin artması, kandida albikans gelişimini uyarır ve gebelikte monilial vajinitise yatkınlık artar.

Öneriler Günlük banyo ve duş yapılması, Vajinal duş ve tampondan kaçınılması, Sıkı, naylon külot ve külotlu çorap kullanımından kaçınmak, Pamuklu iç çamaşırı kullanmak, Yatarken külot kullanmamak, Perineal ped kullanmak, Vajinal akıntıdaki anormal değişimler konusunda bilgi verilmesi.

Abdominal Rahatsızlık Abdominal bölgede basıncın artmasından kaynaklanmaktadır. Uterusun fundusu üzerine nazik bir şekilde basınç uygulanması ile rahatsızlık hissi azaltılabilir.

Geç Dönem Rahatsızlıklar (2. ve 3. Trimestır)

Mide Yanması Büyüyen uterus nedeni ile midenin yer değiştirmesi, Progesteron üretiminde artma nedeniyle, gastrointestinal sistemde peristaltik hareketlerin yavaşlaması, Psikolojik faktörler, Kardiak sfinkterin relaksasyonu. Yorgunluk, Beslenme bozukluğu.

Öneriler Aşırı yemek yememe, az miktarda ve sık aralıklarla yemek yemek, Yağlı ve kızartılmış yiyeceklerden kaçınma, Yemeklerden sonra bir süre dinlenilmesi, Her gün en az 6-8 bardak sıvı almak, Yatmadan önce herhangi bir şey yemek ve içmekten kaçınmak, Uygun postür kullanmak,

Ayak Bileklerinde Ödem Uzun süre oturma ya da ayakta durma, Kapiller permabilitenin artması, Variköz venler, Alt ekstremitelerde venöz dönüşün engellenmesi, Bacaklarda venöz basıncın artmasından dolayı sodyum ve su retansiyonu Sıcak hava.

Öneriler Uzun süre oturmak ya da ayakta durmaktan kaçınmak, Otururken ya da dinlenirken bacakları ve kalçaları yükseltmek, Diyette tuz ayarlaması yapmak, Bacak çevrelerinde sıkı jartiyer ve çorap bantları kullanmaktan kaçınmak, Rahat ayakkabı giyinmek, Ayak egzersizleri yapmak.

Variköz Venler Gebeliğin 2. ve 3. trimestırlarında alt ekstremitelerde venöz dönüşün engellenmesi, Progesteronun gevşetici etkisi, İleri anne yaşı, Herediter faktörler, Aşırı kilo alımı, Fazla ayakta durmayı gerektiren işler, Çoğul gebelik, İri fetüs Konstipasyon

Öneriler Uzun süre oturmak ya da ayakta durmaktan kaçınmak, Bacak bacak üstüne atmaktan kaçınmak, Sıkan bağlara sahip çorap ya da sıkan giysiler kullanmamak, Destekleyici ve elastik çoraplar kullanmak, Otururken ya da dinlenirken bacakları ve kalçaları yükseltmek,

Gaz Gastrointestinal motilitenin azalması, Büyüyen uterusun kalın barsaklar üzerine baskısının artması, Barsakların boşalmasının gecikmesi, Hava yutulması.

Öneriler Sık aralıklarla az miktarda yemek, Gaz yapıcı ve asit arttırıcı yiyeceklerden kaçınmak, Yiyecekleri iyice çiğnemek, Düzenli egzersiz, Düzenli barsak alışkanlığı.

Hemoroidler Fetüsün büyümesi ve gebeliğin ilerlemesiyle venler üzerine basıncın artması, Venöz sirkülasyonun engellenmesi, Barsakların yer değiştirmesi, Konstipasyon.

Öneriler Meyve sebze gibi lifli besinler tüketilmesi, Yeterli sıvı alımı, Düzenli egzersiz, Uzun süre ayakta durmaktan kaçınma, Soğuk yaş uygulama yapılması, Oturma banyoları uygulanması, Lokal anestezik ajanlar-merhemler, Barsakları yumuşatıcı maddeler.

Konstipasyon Progesteron düzeyindeki artışın barsak hareketlerini yavaşlatması, Büyüyen uterusun barsaklar üzerine baskı yapması, Fe preparatlarının kullanılması, Yetersiz sıvı alınması, Yetersiz egzersiz alışkanlığı, Beslenme alışkanlığı.

Öneriler Sıvı alımının arttırılması, Sabahları aç karnına bir bardak erik suyu ya da ılık içecekler içilmesi, Lifli besinler tüketilmesi, Düzenli barsak alışkanlığı geliştirilmesi, Düzenli egzersiz yapılması, Defekasyonun geciktirilmemesi, Dışkı yumuşatıcı ve gliserin türevi suppozotuarlar

Sırt Ağrısı Büyüyen uterusun lumbo-sakral vertebra eğimini arttırması, Progesteronun eklemlerdeki kartilaj dokuyu yumuşatması, Yorgunluk, Sarkık karın ya da karın duvarındaki zayıflık, Vücut mekaniklerinin uygun kullanılmaması,

Öneriler Uygun vücut mekaniklerinin kullanılması, Pelvik taban egzersizlerinin uygulanması, Uygun ayakkabı seçimi, Yorgunluktan kaçınma, Lokal sıcak uygulama, Sert bir zemin üzerine yatma, Ağır şeyleri kaldırmaktan kaçınmak, Yerden bir şeyleri sırtı dik tutmak ve dizleri bükmek, kaldırılacak objeye yakınlaşmak Otururken sırtın dik olacak şekilde desteklenmesi,

Kas Krampları Ayağın uzun süre ekstansiyonda kalması, Yetersiz kalsiyum alımı, Kalsiyum/fosfor oranındaki dengesizlik, Büyüyen uterusun pelvik sinirler ya da damarlar üzerine baskısının artması, Yorgunluk, Fazla miktarda süt ya da dikalsiyum fosfat içeren bazı ilaçların alınması.

Öneriler (1) Kasın gerilmesi, Hafif, geniş topuklu ayakkabı giyinmesi, Yatmadan önce bacakların kasıklardan ayaklara kadar titreşim halinde sallanması, Alt ekstremitelerin sık sık yükseltilmesi,

Öneriler (2) Ayak parmaklarının hareket ettirilerek esnetilmesi, Ayağın fleksiyona getirilmesi, Bacakların tam olarak gerilmesinden kaçınılması, Masaj ve sıcak yaş uygulama, Fosforun azaltılması, Kalsiyum alımının arttırılması.

Solunum Sıkıntısı 3. trimestırda, diyafragma seviyesinin yükselmesi ve akciğerlerin baskılanması sonucunda vital kapasitenin azalmasına bağlı olarak artar. Gebeliğin son birkaç haftasında fetüsün pelvise yerleşmesinden dolayı uterusun fundusunun aşağı inmesi ile azalır.

Öneriler Sandalyede otururken esneme hareketi yapılması, Ayağa kalktığında uygun bir postür kullanması, Yatarken başının ve omuzlarının altına birkaç yastık koyarak desteklemesi, Dik pozisyonda oturma.

Uyuma Güçlüğü Büyüyen uterus, Hareketli bir fetüs, Sık idrara çıkma, Solunum sıkıntısı, Bacak krampları.

Öneriler Yatmadan önce kafeinsiz sıcak ya da ılık bir içecek içmesi, Orta hafif bir masaj uygulaması, Uygun pozisyon alması, Gevşeme egzersizleri.

Round Ligament Ağrısı Genişleyen uterusun round ligamentlerde gerilme ve hipertrofiye neden olması, Ani ve beklenmedik pozisyon değiştirme hareketleri sonucunda ağrı gelişmektedir. Ektopik gebelik bulguları ile karıştırılabilir.

Öneriler Uzanma pozisyonundan oturma ve ayakta durma pozisyonuna geçerken yavaş hareket etmesi, Kademeli olarak pozisyon değiştirme, Abdomene sıcak uygulama yapılması, Abdomene doğru dizleri çekerek oturma.

Karpal Tunel Sendromu El bileğinde orta sinirin baskılanmasıyla oluşur. Şiddetlendirici hareketlerden kaçınma ve Elin ince bir tahta ile desteklenmesi önerilebilir.

Baş Ağrısı Gebelikte artan kan volümünün serebral arterlere bası yapmasından kaynaklanmaktadır. Alın bölgesine soğuk uygulama yapılması, Doktor önerisi ile ağrı kesici kullanılması önerilebilir.

Brakston Hicks Kontraksiyonları Sol lateral pozisyonda dinlenme önerilebilir. Kontraksiyonlar düzenli hale gelirse bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekmektedir.

GEBELİK SIRASINDA MATERNAL VE FETAL SAĞLIĞIN YÜKSELTİLMESİ

Göğüslerin Bakımı (1) Destekleyici ve sağlıklı sutyen; Askıları geniş ve elastik, Tüm göğüs dokusunu rahat bir şekilde sarmalı, İstendik genişlemeye izin veren yan bağlara sahip olmalı, Yan bağlar omuz ve dirsek arasında, orta noktadan göğüs çevresini desteklemelidir.

Göğüslerin Bakımı (2) Kolosturumun oluşturduğu sert kabuk yıkanıp yumuşatılarak temizlenmesi, Göğüs uçlarının kuru tutulmasına, Gebeliğin 8. ayına girerken kolosturumun boşaltılması, Göğüs uçlarının her gün 10 dakika açık havaya maruz bırakılması, Göğüs ucu içe dönükse, göğüs ucu aplikatörlerinin kullanılması.

Emzirmeye Karşı Olumsuz Davranışlar Emzirmeyi istemeyen kadınlara, emzirmenin yararlarını belirten eğitim programları hazırlanmalıdır.

Giyim Etekler ve pantolonlar yumuşak elastik bel bantlarına sahip olmalı, Dolaşımı bozacak ve baskı yaratacak kemer, dar pantolon ve çorap lastiklerinden kaçınılmalıdır.

Hijyen Banyo ayakta duş şeklinde ya da su dökülerek yapılmalıdır. Banyo suyu ısısı ılık olmalıdır. Ayak ve el tırnakları kısa kesilmelidir. Gebelikte vajinal duştan kaçınılmalıdır.

Çalışma Hayatı (1) Doğum öncesi 8, doğum sonrası 8 hafta izin hakkı bulunmaktadır. Çoğul gebelik halinde doğum öncesi izine 2 hafta daha süre eklenmektedir. Doktor onayı ile doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışabilmekte ve bu süre doğum sonrası izin süresine eklenmektedir. Süt izni 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde 1.5 saat verilmektedir. Doğum yapan memur olarak çalışan kadınlar, doğum sonrası izin bitiminden 12 aya kadar, işçi olarak çalışan kadınlar ise 6 aya kadar ücretsiz izin alabilmektedir.

Çalışma Hayatı (2) İşçi olarak çalışan gebe kadınların işyerindeki kimyasal, fiziksel ve biyolojik etkenlerden korunmaları için gereken önlemlere yönelik düzenlemeler yapılmıştır. Çalışma sürelerinin günde 8, haftada 40 saati geçmemesi ve mümkünse gündüzleri olması gerekmektedir.

Seyahat Otomobille seyahatte, her 2 saatte bir durmak ve 10 dakika süreyle çevrede yürümek önerilmelidir. Uçak yada tren yolculukları, daha güvenilir ve rahat olduğundan tercih edilmelidir. Seyahat çoğul gebelik, PIH, şiddetli bulantı kusmaları olan, düşük ve erken doğuma eğilimi olan yada kanama hikayesi olan kadınlar için kontrendikedir.

Emniyet Kemerinin Kullanımı

Uyku ve Dinlenme Eğilme ve uzanma hareketlerinden kaçınılmalı ve vücut mekaniklerine dikkat edilmelidir. Gebe kadının sert bir yatakta yatması daha sağlıklıdır. Sırt üstü yatışta bel ve diz altının desteklenmesi yararlıdır.

Egzersiz Annenin sağlığını ve kas tonüsünü sürdürmesine, Duygularını kontrol etmesine, Benlik imgesinin gelişmesine, Enerjisinin artmasına, Uykusunun düzenlenmesine, İştahının açılmasına, Sinir sisteminin gerginlikten kurtulmasına yardım eder, Barsak fonksiyonlarını düzenler.

Gebelikte Egzersiz Yapılmasının Kontrendike Olduğu Durumlar Membranların erken açılması, Gebelikle hipertansiyon, Servikal yetmezlik, 2. ve 3. trimestır kanamaları, Düşük ve preterm doğum hikayesi, İntrauterin gelişme geriliği hikayesi, Daha önceden var olan tıbbi durumlar (Kronik hipertansiyon, kalp ve akciğer hastalığı).

Cinsel Aktivite Sağlıklı bir gebelikte, cinsel aktivite sınırlanmamaktadır. Cinsel aktivitenin kontraendike olduğu durumlar membran rüptürü, servikal yetmezlik ve kanamadır. Önceki gebeliklerinde düşük ve erken doğum hikayesi olanlarda, gebeliğin ilk ve son trimestrinde cinsel aktivite yasaklanır.

Diş Bakımı (1) Gebelikte diş etlerinde hipertrofi ve iritasyon görülür. Kan volümünün artmasına bağlı olarak, dişetlerinin hiperemisi sonucunda ağrı olur. Gebelikte yeni yeme alışkanlığı ve sürekli yeme isteği dişlerin çürümesine hazırlayıcı etken olabilir.

Diş Bakımı (2) Gebe kadın, gebeliğinin erken dönemlerinde dişlerini kontrol ettirmeye teşvik edilmelidir. Gebelik sırasında genel diş tedavisi ve çekimi lokal anestezi altında yapılabilir. Kadın, diş doktoruna gebe olduğunu söylemelidir.

Bağışıklama Canlı virüslerin kullanıldığı bağışıklamalar gebelikte uygulanmamalıdır (rubella, kızamık, kabakulak, poliomyelit). Gebelik, kuduz aşısı uygulanma endikasyonunu değiştirmez. Annenin ve fetüsün sağlığını riske sokan; rubella, varicella, hepatit B gibi hastalıklarda bağışıklığın taranması önemlidir.

Tetanoz Aşı Takvimi Doz Uygulama Zamanı Koruma Süresi 1. Doz Gebeliğin 4. ayında Yok 2. Doz İlk aşıdan 4 hafta sonra 1-3 yıl 3. Doz İkinci aşıdan en az 6 ay sonra 5 yıl 4. Doz 3. aşıdan en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte 10 yıl 5. Doz 4. aşıdan en az 1 yıl sonra ya da sonraki gebelikte Doğurganlık çağı boyunca

İlaç Kullanımı İlaçların fetüs üzerine teratojenik etkileri bulunmaktadır. Doktora danışılarak kullanılmalıdır. Mümkünse ilaç tedavisinin hepsinden kaçınılmalıdır. Alternatif yoksa, etkisi iyi bilinen bir ilaç seçilmelidir. İlaçların oral şekli ve en düşük terapötik dozu kullanılmalıdır.

Sigara İçimi Sigara gebelikte fetüs için zararlıdır. Anne yaşının artması ve içilen sigara sayısı ile riskler önemli ölçüde artmaktadır.

Gebelikte sigara içiminin etkileri; Düşük doğum ağırlığıklı bebek, İntrauterin gelişme geriliği, Perinatal ölüm Spontan abortus, Preterm doğum, Plasenta previa, Ablasyo plasenta, Erken membran rüptürü

Sigara içiminin fetüs üzerine etki mekanizması bilinmemektedir Sigara içiminin fetüs üzerine etki mekanizması bilinmemektedir. Ancak sigara; Periferal vazokonstrüksiyona, Kalp atımında, tansiyonda ve kardiak output da değişimlere, Sigara içenlerde yüksek oranda bulunan CO2'in oksijeni azaltarak fetüsü olumsuz etkilemesine, Plasental değişimlere, B1, B6, B12, C ve A vitaminlerinin emilimi ve kalsiyum metabolizmasına engel olmakta, İnfertiliteye neden olmaktadır.

Alkol Fetüs üzerine etkileri; Fetal alkol sendromu gelişmesi riskinde artış, Düşük doğum ağırlığı, Prematür doğan infantta bilişsel değişimler, kraniofasial deformiteler, kısa damak ve ince üst dudak anomalileri, Sinir sisteminin gelişiminin değişmesi, Büyüme geriliği.

Alkol, primer teratojenlerden biridir. Alkol tüketildikten birkaç dakika sonra plasental bariyerden geçer, fetal kan alkol düzeyleri, annenin alkol düzeylerine eşit hale gelir.

Kafein Kafeinin insanda üreme ya da teratojen riskini artırdığına ilişkin bir delil bulunamamıştır. Fe emilimini azalttığı ve anemi riskini artırdığı saptanmıştır. Gebelikte mümkünse kahve, çay, kola, ve çikolata tüketiminin sınırlandırması önerilmelidir.

İlaç ve Uyuşturucu Bağımlılığı (1) Gebelikte ilaç ve uyuşturucu madde bağımlılığı önemli bir problemdir. Doğum öncesi dönemde ortaya çıkarılması gerekmektedir. Kadının bağımlılığı farkedilmez ya da ihmal edilirse, anne ve fetüs üzerinde yaratacağı komplikasyonlardan dolayı hastaneye yatırılarak tedavi edilmeleri gerekebilir.

İlaç ve Uyuşturucu Bağımlılığı (2) Gebelikte kokain kullanımı; Spontan düşük, Ablasyo plesenta, Preterm doğum, Fetal distres, İntrauterin gelişme geriliği, Düşük doğum ağırlığı riskini arttırmaktadır.

İlaç ve Uyuşturucu Bağımlılığı (3) Kokainin yenidoğan üzerine etkisi; Genitoüriner anomaliler, Konjenital kalp defektleri, Santral sinir sistemi anomalileri, Segmental intestinal atreziye neden olmaktadır.