Asya’nın Yükselen Küresel Gücü: Hindistan Şubat 2010

İçindekiler Hindistan Siyasi Görünüm Hindistan Küresel Konum ve Küresel Ekonomik İlişkiler İdari Bölgeler Sosyal ve Siyasi Görünüm Modern Hindistan Hindistan’ın Küresel Ekonomideki Payı Hindistan Dış Ticareti Hindistan Cari Denge Küresel Sermaye Yatırımları Hint Dış Yatırımları Küresel Piyasalarda Hintli Şirketler Yenilikçi Bilgi Ekonomisi Olma Yolunda Hindistan Küresel Ar-Ge Yatırımları Hint Ekonomisine Dair Projeksiyonlar Hindistan Ekonomik Görünüm Nüfus ve Şehirleşme Hint İstihdam Piyasası Ekonomik Büyüklük Büyüme Performansı Kişi Başı Milli Gelir Gelir Dağılımı Enerji Tüketimi Otomobil Satış ve Üretimi Artan Altyapı Yatırımı Gereksinimi Ulaştırma Harcamaları İç Pazar Yapısı Hindistan Bilişim Sektörü Endüstriyel Üretim Yaşam Maliyeti Karşılaştırmaları Türk – Hint Ekonomik İlişkileri Türk-Hint İkili Ekonomik Anlaşmalar Türk-Hint İkili Ticari İlişkiler Türk-Hint Turizm İlişkileri Türk-Hint Yatırım İlişkileri Hindistan İle Ekonomik İşbirliği Alanları Önümüzdeki Dönemde Türkiye’nin Hindistan Politikası 2

Hindistan: Temel Bilgiler Genel Görünüm Anahtar Bilgi ve Veriler Dünya’nın coğrafi alanı 7. büyük ülkesi, Dünya’nın en kalabalık 2. ülkesi, Dünya’nın en kalabalık demokrasisi, Dünya’nın 2. büyük ordusuna sahip, En çok Müslüman nüfusa sahip 2. ülke, Nükleer güç, ABD ile nükleer anlaşma yaptı. (Anlaşma 2006 yılında imzalandı; 2008 yılında Amerikan Kongresi tarafından onaylandı.) Eylül 2008’de ay yörüngesine uzay aracı gönderdi. 2014 yılında uzaya astronot göndermeyi planlıyor. Hindistan: Dünyanın arka ofisi (Back office of the world) Çin: Dünyanın üretim üssü (Workshop of the world) Resmi Adı: Hindistan Cumhuriyeti Başkent: Yeni Delhi Yönetim Biçimi: Federal Cumhuriyet Devlet Başkanı: Pratibha Patil (5 Yıllığına 2007’de seçildi.) Hükümet Başkanı: Manmohan Singh (2004 yılında seçildi.) Nüfus: 1,166,079,000 Yüzölçümü: 2,973,190 km² GSYİH ($,2008): 906 Milyar Dolar Satınalma Gücü Paritesine Göre Kişi Başı Milli Gelir ($,2008): $3,800 Para birimi: Rupi 3

Hindistan Siyasi Görünüm 4

Hindistan: Kıta Büyüklüğünde Bir Ülke 28 Eyalet, 8 Birlik Toprağı EYALETLER 1. Andhra Pradesh 2. Arunachal Pradesh 3. Assam 4. Bihar 5. Chhattisgarh 6. Goa 7. Gujarat 8. Haryana 9. Himachal Pradesh 10. Jammu and Kashmir 11. Jharkhand 12. Karnataka 13. Kerala 14. Madhya Pradesh 15. Maharashtra 16. Manipur 17. Meghalaya 18. Mizoram 19. Nagaland 20. Orissa 21. Punjab 22. Rajasthan 23. Sikkim 24. Tamil Nadu 25. Tripura 26. Uttar Pradesh 27. Uttarakhand 28. West Bengal BİRLİK TOPRAKLARI Andaman and Nicobar Islands B. Chandigarh C. Dadra and NagarHaveli D. Daman and Diu E. Lakshadweep F. National Capital Territory of Delhi G. Puducherry 5

Smt. Pratibha Devisingh Patil (2007-) Sosyal ve Siyasi Görünüm Dil: Hintçe resmi dil ve nüfusun % 30’unun ana dili. Ayrıca 14 tane resmi dil var. Din: Hindu: % 80, Müslüman: % 13,4, Hristiyan: % 2,3, Sih: %1,9, Budist: % 0,8 Siyasi Yapı: Federal demokrasi, sembolik Cumhurbaşkanı ve geniş koalisyonlardan oluşan hükümet Cumhurbaşkanı: Smt. Pratibha Devisingh Patil (2007-) Başbakan: Manmohan Singh (2004-) 6

Modern Hindistan 1850-1947: Koloniyal Dönem 1947-1991: Planlı Ekonomi İthal ikamecilik Sanayileşme İş gücü piyasasına ve mali piyasalara devlet müdahalesi Büyük kamu sektörü Merkezi planlama East Indian Company Genel Merkezi 1947: Bağımsızlık 1991: Dışa Açılma ve Küresel Ekonomik Sisteme Entegre Olma Bombay Borsası Mohandas Karamchand Gandhi 7

Hindistan Ekonomik Görünüm 8

Hindistan Nüfus Artışı Nüfus ve Şehirleşme (1) Hindistan Nüfus Artışı Hindistan Şehirleşme Oranı 2001 Yılında 1,027 milyar olan Hindistan nüfusunun 2025 yılında 1,4 milyara ulaşacağı tahmin ediliyor. Şehirleşme oranı düşük ama hızla artıyor. Nüfusun %60’ı, nüfusu 5000’in altında olan köylerde yaşıyor. Şehirli nüfusun toplam nüfusa oranı %29’dur. Bu rakamın 2025 yılında %36’ya çıkacağı tahmin ediliyor. Hindistan Nüfus Artışı Şehirleşme Oranı % Kaynak: IMF Nüfusunun % 52’si 25 yaş altında ve 2025 yılına kadar yaş ortalamasının 30 civarında olması öngörülmektedir. Kaynak: The 'bird of gold': The rise of India's consumer market, McKinsey Global Institute (Mayıs 2007) 9

Nüfus ve Şehirleşme (2) 10 Mega Şehrin 2’si Hindistan’da Nüfusu 1 Milyonun Üzerinde Olan Şehirler 2001 yılında nüfusu 1 milyonun üzerinde 35 şehir vardı. 2025 yılında nüfusu 1 milyonun üzerinde şehir sayısı 70’e çıkacak. 10 Mega Şehir ve Nüfusları (Milyon) Hindistan’ın Önde Gelen Şehirleri ve Nüfusları Kaynak: The 'bird of gold': The rise of India's consumer market, McKinsey Global Institute (Mayıs 2007) Kaynak: The 'bird of gold': The rise of India's consumer market, McKinsey Global Institute (Mayıs 2007) 10

Hint İstihdam Piyasası 2050 Yılında Dünyanın En Çok Çalışan Nüfusa Sahip Ülkesi Olacak (900 Milyon) İşsizlik Oranı (%) Çalışan İnsan Sayısı Kaynak: ISA Ekonomik Tahminleri, Ulusal İstatistikler Kaynak: US Census Bureau 11

Satın Alma Gücü Paritesine Göre GSYİH (GDP) Yükselen Piyasaların Önde Gelen Ekonomisi 1,2 Trilyon Dolarlık Ekonomisiyle Yükselen Piyasaların Önde Gelen Ülkesi Satın Alma Gücü Paritesine Göre Hesaplandığında Dünyanın 4. Büyük Ekonomisi Satın Alma Gücü Paritesine Göre GSYİH (GDP) Milyon $ (2008) GSYİH (GDP) Milyon $ (2008) Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünüm Raporu (Ekim 2009) Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünüm Raporu (Ekim 2009) 12

1980-2014 Mukayeseli Büyüme Performansı (%) Hızlı Büyüme Performansı 1980-2009 ortalama büyüme: %5,99 (Çin: 9,87; Türkiye: 3,96; Dünya: 3,21) Son 5 sene ortalama büyüme hızı: %8,22 (Çin: 10,5; Türkiye: 2,88; Dünya: 3,34) 1950-1980 dönemi ortalama büyüme hızı: (%3,5) “Hint Büyüme Hızı” (“Hindu Rate of Growth”) olarak biliniyor.(1950-1980 Türkiye’nin ortalama büyüme hızı: %6) 1980-2014 Mukayeseli Büyüme Performansı (%) Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünüm Raporu (Ekim 2009) 13

Satın Alma Paritesine Göre Kişi Başı Milli Gelir ($) Kişi Başı Milli Gelir Hızla Artıyor Satın Alma Paritesine Göre Kişi Başı Milli Gelir ($) Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünüm Raporu (Ekim 2009) 14

Yoksulluk Sınırının Altında Yaşayan Nüfus (%) Fakirlik Azalıyor Yoksulluk Sınırının Altında Yaşayan Nüfus Yıllık Gelirlerine Göre Hane Halkı Dağılımı Nüfusun % 24,3’ü 2005 yılında günde 1 dolardan az kazanıyor. Bu oran 1990’da % 33,3 idi. Dünya Bankası’na göre nüfusun 41,6’sı (456 milyon) günde 1,25 doların altında gelirle yaşıyor. Bu rakam 1981 yılında % 60’idi. Küresel Fakirlerin %33’ü Hindistan’da yaşıyor. Yoksulluk Sınırının Altında Yaşayan Nüfus (%) Kaynak: Ministry of Statistics and Program Implementation, Government of India. Central Statistical Organization Tüketime açık 350 milyonluk ORTA SINIF 53 dolar milyarderi (Forbes The World’s Billionaires List) 60.000’den fazla dolar milyoneri Kaynak: Ministry of Statistics and Program Implementation, Government of India. Central Statistical Organization 15

Enerji Tüketimi Hızla Artıyor 2000-2008 Yılları Arasında Birincil Enerji Tüketimi En Çok Artan 15. Ülke En Çok Petrol Tüketen 4. Ülke 2000-2008 Arası Birincil Enerji Toplam Artış Oranı (%) 2008 Dünya Petrol Tüketimi (%) Kaynak: BP Kaynak: BP 16

Türkiye Gibi Enerji Bağımlısı Petrol Üretim Açığı Enerji Arzında Ortadoğu’ya Bağımlı Hindistan’da Petrol Tüketimi ve Üretimi (Bin Varil / Gün) Hindistan’ın Ham Petrol İthalatı Yaptığı Ülkeler ve Payları (2007) Kaynak: BP Doğal Gaz Üretim Açığı Hindistan’da Doğal Gaz Tüketimi ve Üretimi (Milyar metre küp) Kaynak: Amerikan Enerji Bakanlığı, Enerji Enformasyon Ajansı 2025 yılında 146 milyar metre küp doğal gaz ithal edeceği tahmin ediliyor. Kaynak: BP 17 17

Enerji Bağımlılığını Azaltmak İçin Yeni Projeler Türkiye-İsrail-Hindistan Boru Hattı Sistemi İran-Pakistan-Hindistan Doğal Gaz Boru Hattı (IPI Pipeline, Peace Pipeline) Ceyhan Limanı’na ulaşan ham petrol önce gemiler ile İsrail’in Aşkelon Limanı’na, oradan da mevcut boru hattı ile Kızıldeniz’deki Elat Limanı’na taşınacak. Elat Limanı’na gelen ham petrol tankerlerle Hindistan’a taşınacak. Ceyhan’dan yüklenen bir tanker 5 günde Aşkelon Limanı’na sevkiyat yapıp Ceyhan’a dönebiliyor. İleriki aşamalarda Ceyhan-Aşkelon arasına denizin altından boru hattı döşenmesi öngörülüyor. (Med-Stream) 2,775 km. Uzunluğunda (Bakü-Tiflis-Ceyhan: 1,768 km.) Maliyeti 7.5 milyar dolar olarak hesaplanıyor. 18

Otomobil Üretim ve Satış Performansı Ekonomik Büyümeye Paralel Olarak Otomobil Satış ve Üretimi Hızla Artıyor. Otomobil Üretim ve Satış Performansı Kaynak: Society of Indian Automobile Manufacturers (SIAM) 19

Hızla Büyüyen Ekonomi ve Artan Altyapı Yatırımı Gereksinimi Hindistan’ın 450 Milyar Dolar Alt Yapı Yatırımı Yapması Planlanıyor Otoyolların sadece %6’sı gelişmiş durumda. Sadece yolların bozuk olması nedeniye oluşan ekonomik kayıp yıllık 6 Milyar Dolar. Çoğunluğu sömürge döneminden kalma 63,221 km demiryolu bulunuyor. Ancak demiryollarının ciddi modernizasyona ihtiyacı var. Hindistan Demiryolu İdaresi 1,5 milyon eleman çalıştırıyor. (Dünya’nın en büyük iş vereni) Önümüzdeki 5 yılda demiryolu için 60 milyar dolar harcanması planlanıyor. Telefonlaşma oranı 1999 yılında % 2,3 iken, 2007 yılında % 18,7’ye yükseldi. Bu oran Çin’de %57 dir. 23 Milyon konuta ihtiyacı var. (Özellikle düşük maliyetli evler) Hindistan’da 12 ana liman bulunuyor ve bu limanlar tüm kargonun %75’ini taşıyor. Limanların maliyet verimliliği (cost-efficiency) çok düşük. Bir tekstil malının Hindistan’dan ABD’ye ihracatının taşıma ve liman maliyeti Tayland’dan % 20, Çin’den %35 daha yüksek. Jawaharlal Nehru Limanı 2007 yılında dünyanın en yoğun 24. limanı oldu. 20

Toplam Ulaştırma Harcamaları (Milyar Rupi) Ulaştırma Harcamaları 2025 Yılında 5 Katına Çıkacak Toplam Ulaştırma Harcamaları (Milyar Rupi) Kaynak: The 'bird of gold': The rise of India's consumer market, McKinsey Global Institute (Mayıs 2007) 2006-2007 yılında toplam hava yolu yolcusu %27,2, hava kargosu % 11,2, uçak seferleri %27,5 arttı. 2020 yılında iç hat yolcusunun 180 milyon, dış hat yolcusunun 50 milyona ulaşması öngörülüyor. Halen 250 olan uçak sayısının 2020’de 500’e ulaşacağı hesaplanıyor. (Türkiye’de 17 havayolu şirketinin toplam yolcu ve kargo uçağı sayısı 300) 21

Milli Gelir Bileşenleri, % (2005) Milli Gelir Bileşenleri, % Doyuma Ulaşmamış Bir Pazar Göreceli Olarak Yüksek Özel Tüketim Oranı Milli Gelir Bileşenleri, % (2005) Hizmet Sektörünün Ağırlığı Artacak Milli Gelir Bileşenleri, % 22

Hindistan Tüketici Profili Geleneksel Çok Uluslu Şirketler 5-10 Milyon Zengin Bazı Çok Uluslu Şirketler ve Yerli Şirketler $ 10 bin üzerinde geliri olanlar: 50-60 Milyon tüketici $ 3-10 bin geliri olanlar: 150 Milyon tüketici Gelecekte fırsat vaat eden asıl kitle $ 2-3 bin geliri olanlar: 150 Milyon tüketici Kaynak:C. K. Prahalad, "The Fortune at the Bottom of the Pyramid: Eradicating Poverty through Profits (Wharton School Publishing, 2004) 23

Hindistan’ın bilgi temelli bir ekonomiye dönüşmesi için avantajları: Hindistan Bilişim Sektörü Sektör Genel Görünüm Bilgi Teknolojilerinin milli gelire katkısı 2000 yılında % 1,2 iken, 2007 yılında bu oran % 5,4’e yükseldi. 2010 yılında 60 milyar dolar bilgi teknolojisi ihracatı yapma hedefi 5000 Bilişim şirketi faaliyet gösteriyor. Bu rakamın % 40’ı yabancı sermayeli şirket ve bu şirketler toplam gelirlerin % 65’ini kazanıyor. İhracatın% 70’i ABD’ye, %25’i ise AB pazarına yapılıyor. Hindistan’ın bilgi temelli bir ekonomiye dönüşmesi için avantajları: Fen ve matematik alanında sahip olduğu vasıflı insani gücü, İngilizce’nin yaygın olarak kullanılıyor olması, Makro ekonomik istikrar, Gelişmiş finansal sistem, Serbest pazar ekonomisinin kurallarının işlemesi, Dünya’nın en büyük pazarlarından birisi olması. 24

Yıllık Endüstriyel Üretim Büyüme Oranları (%) Endüstriyel Üretim Büyüme Görünümü Endüstriyel Üretim Büyüme Oranları Mevcut Görünüm Endüstriyel Üretim 2008 yıllında güçlü iç talep ve artan yabancı sermaye yatırımları ile güçlü kalmaya devam etti. Ancak 2009 yılında azalan ihracat talebiyle üretimde düşme yaşandı. Yıllık Endüstriyel Üretim Büyüme Oranları (%) Önümüzdeki Dönem Önümüzdeki dönemde yabancı yatırımlar sanayi üretiminde belirleyici unsur olacak. Ağır sanayi büyüyecek, ancak Çin büyümesini engellemeye devam edecek. Bilişim sektörü en önemli sanayi üretimi olmaya devam edecek. Kaynak: ISA Ekonomik Tahminleri ve Ulusal İstatistikleri 25

Yaşam Maliyeti (Pekin = 100) Yaşam Maliyeti (New York = 100) Yaşam Maliyeti Karşılaştırmaları Bölgesel Yaşam Maliyeti Karşılaştırmaları Bölgesel Yaşam Maliyeti Karşılaştırmaları Yaşam Maliyeti (Pekin = 100) Yaşam Maliyeti (New York = 100) Kaynak: ABD Dışişleri Bakanlığı Kaynak: ABD Dışişleri Bakanlığı Dünyanın diğer şehirleri ile karşılaştırıldığında yaşam maliyetleri Hindistan’da düşük kalmaktadır. Fakat hızlı büyüyen Bombay ve Bangalore gibi şehirlerde hızla artmaktadır. 26

Hindistan’ın Küresel Konum ve Küresel Ekonomik İlişkiler 27

Hindistan 16., 17. ve 18. Yüzyılda Dünyanın En Büyük İki Ekonomisinden Birisiydi. Ülkelerin Küresel Ekonomideki Payları (1500-2050) Çin ve Hindistan 16., 17. ve 18. yüz yılda dünyanın en büyük iki ekonomisiydi. 28

Hızla Küresel Ekonomiye Tekrar Entegre Oluyor. Hindistan Dış Ticaret Rakamları Küresel Ticaretteki Payı Hızla Artıyor Toplam Dış Ticaret (Milyar $) Hindistan’ın Dünya İhracatındaki Payı (%) En çok ihracat yapan 19. ülkedir. 29

Hizmetler Sektörü Hindistan Dış Ticaretinde Önemli Bir Yer Tutuyor. Hindistan Hizmet Ticareti Rakamları Yazılım En Önemli İhraç Kalemlerinden Hindistan Hizmet Ticareti (Milyar $) Hindistan Yazılım İhracatı (Milyar $) Kaynak: Reserve Bank of India Kaynak: Reserve Bank of India 30

Hindistan Çin’in Aksine Cari Açık Veriyor Çin 2008 yılında 426 Milyar $ cari fazla verirken, Hindistan 36 Milyar $ cari açık verdi 31

Küresel Sermaye Yatırımları Artmasına Rağmen Çin’e Oranla Sınırlı Kalıyor. 1991-2008 yılları arasında Hindistan’a toplam 133 Milyar Dolar küresel sermaye yatırımı yapılırken, bu rakam Çin’de 957 Milyar Dolar idi. (Türkiye 87 Milyar Dolar) 32

Hindistan Dış Yatırımlar (Milyar $) Hindistan Küresel Piyasalarda! Hindistan 2000-2008 yılları arasında küresel piyasalara 43,5 Milyar Dolar yatırım yaptı. Toplam sermaye ihracatı 62 Milyar Dolar. (Rusya Federasyonu: 203, Brezilya 162, Çin: 148 Türkiye: 22 Milyar Dolar) Hindistan Dış Yatırımlar (Milyar $) 33

En Büyük 2000 Şirketin Ülkesel Dağılımı Hintli Şirketler Küresel Piyasalarda (1) Forbes 2000 listesinde 47 Hintli şirket bulunmaktadır. (2009) (Bu listede 13 Türk şirketi yer alıyor) Hindistan en büyük 2000 şirket listesinde en çok şirketi olan 10. ülkedir. (Türkiye ise 29. sırada) En Büyük 2000 Şirketin Ülkesel Dağılımı Kaynak: Forbes Dergisi 34

The 2008 BCG 100 Global Challengers List, Şirketlerin Ülke Dağılımı Hintli Şirketler Küresel Piyasalarda (2) Boston Consulting Group tarafından yayınlanan the 2008 Global Challengers List’te en çok şirkete sahip ikinci ülke The 2008 BCG 100 Global Challengers List, Şirketlerin Ülke Dağılımı 35

Hintli Şirketler Küresel Piyasalarda (3) Dünya’nın en büyük 250 enerji şirketinin 7’si Hindistan’da faaliyet gösteriyor. 36

Hintli Şirketler Küresel Piyasalarda (4) Hintli Şirketler Küresel Satın Alma ve Birleşmelerin Yükselen Yıldızı Haline Geldi Satın Alan Şirket Satın AlınanŞirket Şirketin Değeri (Milyar $) Ülke Sektör Tarih BhartiAirtel MTN 13 Güney Afrika Telekom 2009 Tata Steel Corus Group 12,1 UK Maden/Çelik 2007 Hindalco Novelis 6 Kanada Maden/ Çelik Tata Motors Jaguar and LandRover 2,5 Otomotiv 2008 Suzlon Energy Repower Systems 1,7 Almanya Enerji 2006 ONGC Videsh Petrobras 1,4 Brezilya Petrol Essar Steel Holdings Esmark (ESMK) 1,1 Amerika Enerji, Havacılık, Emlak, United Spirit White and MacKay Tüketim Malları Tata Power PT Bumi Resources Tayland   Hintli şirketler 2006 yılında küresel piyasalarda 480 satın alma ve birleşme gerçekleştirirken, bu sayı 2007 yılında 676’ya çıkmış olup, 2008 yılında 454’e inmiştir. Afrika’da 1970’lerde Kenya, Nijerya ve Uganda ile sınırlı olan Hindistan satın alma ve birleşmeleri 2000-2007 arasında %837 artış göstermiştir. Hintli şirketler 2007 yılına gelindiğinde 20’den fazla ülkede satın alma ve birleşme yapmaya başlamıştır. 37

Ar-Ge Harcaması (2008, Milyar $) Yenilikçi Bir Bilgi Ekonomisi Olma Yolunda Hindistan milli gelirinin %1’ini araştırma ve geliştirme faaliyetlerine ayırıyor. 2020 Yılında “yenilikçi bir bilgi ekonomisi” haline gelmeyi hedefliyor. Küresel Ar-Ge harcamasının % 3,7’sini tek başına yapıyor. 1,2 milyon kişi bilişim sektöründe çalışıyor. 65 tane sadece genetik mühendisliği çalışması yapan kuruluş var. Kendi uydusunu uzaya gönderebilen 6 ülkeden birisidir. Ar-Ge Harcaması (2008, Milyar $) Kaynak: Battelle, R&D Magazine, OECD 38

Hindistan: Küresel Ar-Ge Yatırımlarının Cazibe Merkezi Küresel Ar-Ge Yatırımları İçin En Cazip Üçüncü Ülke Fortune 500 Listesindeki 125 Şirketin Hindistan’da Ar-Ge Merkezi Var Ar-Ge Yatırımları İçin En Cazip Ülkeler IBM’in Hindistan’daki araştırmacı sayısı, Amerika’daki araştırmacı sayısından daha fazladır. Motorola’nın dünyadaki 19 Ar-Ge Merkezi içinde, ABD dışında en çok eleman çalıştırdığı ikinci merkez Hindistan’dır. (1300 Ar-Ge elemanı) Google’ın en büyük Ar-Ge Merkezi Hindistan’ın Banglore kentinde bulunuyor. Nokia’nın Hindistan’da üç Ar-Ge laboratuarı bulunuyor. Yahoo’nun Hindistan’da Ar-Ge Merkezi bulunuyor. Hindistan ve Çin, Bio-Teknoloji Alanında Yatırım Yapmak için ABD’den Sonra En Cazip İki Ülke Haline Gelmiştir Biyoteknoloji Yatırımı Ülke Cazibe Endeksi Kaynak: UNCTAD, World Investment Report 2005 Kaynak: Burrill& Co., A.T. Kearney 39

2006-2020 Ortalama Büyüme Hızı (%) Hindistan: Önümüzdeki Dönemde Küresel Ekonominin Büyüme Motoru Sahip olduğu yüksek büyüme potansiyeli ile önümüzdeki dönemde en çok büyüyen ekonomilerden birisi olacak. 2006-2020 Ortalama Büyüme Hızı (%) Kaynak: Deutsche Bank 40

Nüfus ve Ekonomik Potansiyele Göre Uzun Dönemli Projeksiyonlar BRICs: Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin Next 11: Bangladeş, Mısır, Endonezya, İran, Kore, Meksika, Nijerya, Pakistan, Filipinler, Türkiye, Vietnam 41

2050 Yılında Küresel Ekonomi ve Hindistan 2050 Yılında Dünyanın 3. Büyük Ekonomisi Olacak 2050 Yılında Küresel Ekonomi ve Hindistan Kaynak: Goldman Sachs 42

Türk – Hint Ekonomik İlişkileri 43

Ekonomik İlişkiler İçin Sağlam Yasal Zemin Ticaret Anlaşması - 19 Eylül 1973 Bilim ve Teknoloji Alanında İşbirliği Anlaşması - 02 Nisan 1976 Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması - 13 Temmuz 1978 Hava Ulaştırması Anlaşması - 10 Nisan 1986 Denizcilik Anlaşması - 18 Temmuz 1988 Sivil Havacılık Alanında Mutabakat Muhtırası - 21 Şubat 1992 Standardizasyon Alanında Teknik İşbirliği Anlaşması - 19 Kasım 1993 Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması - 31 Mart 1995 Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması - 01 Şubat 1995 Demiryolları Alanında İşbirliği Mutabakat Muhtırası - 11 Nisan 1995 Ekonomik ve Teknik İşbirliği Komitesi Yedinci DönemToplantısı Mutabakat Zaptı - 11 Haziran 1997 Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması - 17 Eylül 1998 TÜBİTAK ile CSIR Arasında Bilimsel ve Teknik İşbirliği Konusunda Mutabakat Senedi - 17 Eylül 1998 Ekonomik ve Teknik İşbirliği Karma Komitesi 8. Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı - 09 Şubat 2000 Tarım ve Tarımla İlgili Diğer Alanlarda İşbirliği Mutabakat Zaptı - 31 Mart 2000 44

Hindistan: Türkiye’nin Ekonomik Potansiyelinden En Az Yararlanabildiği Ülke DEİK Panorama Endeksi ve DEİK Fırsat Atlası Ülke DEİK Fırsat Endeksi Değeri DEİK Panaroma Fark Hindistan 15 65 -50 Japonya 1 40 -39 Malezya 32 70 -38 BAE 19 52 -33 Endonezya 31 61 -30 Güney Kore 8 38 Fas 22 50 -28 Kuveyt 34 62 Slovakya 37 60 -23 Portekiz 28 48 -20 Çek Cumhuriyeti 24 43 -19 Hırvatistan 21 39 -18 Pakistan 29 47 Çin 7 -17 Danimarka 11 27 -16 Arnavutluk 42 57 -15 45

Türkiye – Hindistan Dış Ticareti (Milyon $) İkili Ticaret Türkiye Aleyhine Artıyor. Türkiye – Hindistan Dış Ticareti (Milyon $) 46

Hindistan Dış Ticaretinde Türkiye’nin Payı (%) Hindistan İthalat ve İhracatı İçinde Türkiye’nin Payı Hindistan Dış Ticaretinde Türkiye’nin Payı (%) Kaynak: DEİK Hesaplamaları 47

Türkiye’yi Ziyaret Eden Hintli Turist Sayısı Türkiye’yi ziyaret eden Hintli turist sayısı artıyor ama hala çok az Türkiye’yi Ziyaret Eden Hintli Turist Sayısı 48

Türkiye’yi ziyaret eden Hintli turist sayısı artıyor ama hala çok az Yurt Dışına Giden Hintli Turist Sayısı (Milyon) Hintli Turistlerin En Çok Tercih Ettiği Ülkeler Kaynak- Minstry of Tourism, Govt of India Kaynak- Minstry of Tourism, Govt of India 49

Türkiye’deki Hindistan Yatırımları Hazine Müsteşarlığı verilerine göre 31 Aralık 2009 itibariyle Türkiye’de 90 adet Hindistan menşeli şirket faaliyet göstermektedir. Borusan Telekom–Dhanus: İletişim hizmetlerinde faaliyet gösteren Dhanus, BorusanTelekom’un %100’ü için anlaşmaya vardıklarını açıklamıştır. GMR–Limak: GMR Grup, Temmuz 2007’de 2.280 Milyar Euro bedelle Sabiha Gökçen Havalimanı’nın yeni dış hatlar terminal binasının yap-işlet-devret modeli ile yapılması hakkını kazanan Limak İnşaat AŞ.-GMR Infrastructure Ltd- Malaysia Airport Holding Berhad Ortak Girişim Grubu’nda % 40 hisse ile yer almaktadır. Çalık- Indian Oil Corporation (IOC): İlk olarak Çalık Holding ile birlikte Tüpraş özelleştirme ihalesine katıldı. Konsorsiyum daha sonra, Ceyhan’da 4.9 milyar dolara mal olacak 15 milyon ton/yıl kapasiteli rafineri ve petrokimya tesisi kurma kararı aldı. Indian Oil Corporation (IOC): Samsun-Ceyhan Boru hattını yapmak üzere Çalık ve Eni tarafından kurulan Trans-Anatolian Pipeline Company (TAPCO) da %12,5 hissesi bulunuyor. ArcelorMittal: Hindistan’ın ve dünyanın önde gelen demir-çelik şirketi ArcelorMittal, Borusan Holding’le %50 ortaklıkla, Gebze’de 4.8 milyon ton kapasiteli bir sıcak sac tesisi kurma kararı almıştır. Polyplex: Dünyanın 5. büyük ince polyester film üreticisi Polyplex, üretim operasyonlarını coğrafi olarak çeşitlendirme stratejisine paralel olarak Çorlu Avrupa Serbest Bölgesi’nde, Aralık 2005’te polyester film tesisi yatırımı yapmıştır. Tata: Adana’da otobüs montaj tesisi bulunuyor. 50

Hindistan İle Ekonomik İşbirliği Alanları (1) Orta Doğu’nun İstikrarı ve Irak Orta Doğu’da istikrarın ve barışın sağlanması iki ülkenin ortak çıkarıdır. Türkiye ve Hindistan Orta Doğu’nun enerji kaynaklarına bağımlıdır. Irak enerji kaynaklarının işletilmesi için Türk ve Hintli şirketler ortak çalışmalar yürütebilir. TPAO ve Hindistanlı Oil and Natural Gas Corporation Ltd. (ONGC) Irak’ta petrol lisansına sahip. TPOA ve diğer Türk enerji şirketleri Irak pazarı için Hintli şirketler ile konsorsiyum kurabilir. Ayrıca Türk ve Hintli Şirketler Irak’ın yeniden imarı için projelerde işbirliği yapabilirler. Hindistan donanması Beyrut Limanı’nda (2006) 51

Hindistan İle Ekonomik İşbirliği Alanları (2) Alt Yapı Yatırımları ve Müteahhitlik Müteahhitlik sektörü, Hindistan’da tarımdan sonraki ikinci büyük sektör konumundadır. Müteahhitlik sektöründeki yatırımlar Hindistan GSYİH`nın %11’ini ve gayri safi sabit sermaye oluşumunun (GFCF) ise % 50`sini oluşturmaktadır. 11. Kalkınma Planı, (2007-08, 2011-12 mali yıllarını içermektedir.) çerçevesinde inşaat sektöründeki yıllık talebin %8,9 oranında büyümesi ve sektörün 2.5 milyon kişiye ilave iş olanağı sağlaması öngörülmektedir. 450 Milyar Dolarlık alt yapı gereksinimi Artan konut ihtiyacı Modernize edilmesi gereken limanlar Modernize edilecek 50 havaalanı Özelleştirilecek 80 havaalanı Hızla artan ulaştırma harcamaları Müteaahhitlik hizmetlerinden Türk şirketlerinin aldığı pay yok denecek kadar az Projeler için ucuz iş gücü imkanı 52

Hindistan İle Ekonomik İşbirliği Alanları (3) Turizm Yılda 10 milyon Hintli yurt dışına giderken Türkiye’nin payına ise yıllık sadece 50 bin Hintli turist düşüyor. Türkiye’ye Daha Fazla Hintli Turist Çekilmesi İçin Neler Yapılmalı? Hindistan’da Turizm Alanında Yatırım Açığı ve Yatırım Fırsatları Hindistanlılar için vizenin kolaylaştırılması ve uzatılması, THY’nin sefer sayısının arttırılması ve seferlerinin servis kalitisini yükseltilmesi, Hindistan’dan charter “uçuş” seferlerinin başlatılması, Türk turizmcilerinin Hindistan’a yönelik özel bir eğitimden geçirilmesi, Türkiye’nin tanıtımda Bollywood ile işbirliği yapılması, Hindistan’a yönelik deniz-güneş turizmi yerine tarih- kültür, alışveriş, eğlence, spor ve sağlık turizminin vurgulanması, Türkiye’nin Dubai’ye alternatif olması için, olumlu farklılıklarının vurgulanması. Hindistan turizm tesislerinin işletilmesi için yatırıma açıldı. 3 ve 4 yıldızlı otel işletilmesinde açık var. Otel, tatil köyleri, sağlık ve toplantı merkezleri inşaası için büyük imkanlar sunulmaktadır. Kaynak: DEİK Analizi 53

Küresel Perakende Gelişme Endeksi (2009) Hindistan İle Ekonomik İşbirliği Alanları (4) Perakendecilik Sektörü Türk yatırımcıya açık bir sektör Hızla sayısı artan 350 milyonluk orta sınıf Doymamış Pazar Yüksek özel tüketim oranı Genç Nüfus: 2030’a kadar yaş ortalaması 30’un altında olacak Mobilya: DEİK-Mobilya Sanayicileri Derneği (MOSDER) ile yürütülen sektörel çalışmada Yunanistan’dan sonra ikinci hedef ülkedir. Kuyumculuk: Kadınlar çok altın tüketiyor. Hindistan Küresel Perakende Gelişme Endeksi’ne Göre Perakende Sektöründe En Büyük Gelişme Fırsatını Sunuyor. Küresel Perakende Gelişme Endeksi (2009) Kaynak A.T. Kearney 54

Hindistan İle Ekonomik İşbirliği Alanları (5) Ar-Ge İşbirliği Küreselleşen Ar-Ge süreçleri ile Hindistan’da bir çok şirket Ar-Ge merkezi kurdu. Hindistan’ın Ar-Ge harcamalarının milli gelire oranı %1, Türkiye’de ise halen % 0,7’dir. İki ülke yabancı şirketlerin Ar-Ge merkezi kurmasını teşvik için işbirliği yapabilir. TÜBİTAK ile The Council of Scientific & Industrial Research (CSIR) arasında “Bilimsel ve Teknik İşbirliği Konusunda Mutabakat Senedi” imzalanmış durumda. (17 Eylül 1998) 55

Hindistan İle Ekonomik İşbirliği Alanları (6) Enerji Yatırımları Hindistan`da yoğun iş saatlerinde %12 oranında enerji yokluğu yaşanmaktadır. Yağışların azalması nedeniyle bu oranın önümüzdeki dönemde daha da artması beklenmektedir. Dolayısıyla, enerji sektörüne büyük oranda yatırım yapılması ve bu sektördeki firmaların bu durumdan önemli oranda fayda sağlaması beklenmektedir. 2012 yılına kadar enerji, üretim, iletim, dağıtma, alanlarına 113.000 MW ek kapasite ile 200 milyar ABD Doları yatırım yapılması tahmin edilmektedir. Enerji Sektöründe % 100 yabancı sermayeye izin verilmektedir. Elektrik üretim ve dağıtım şirketlerinin karları 5 yıl süreyle vergiden muaf tutulmaktadır. Elektrik malzemeleri ve kömür ithalatına düşük gümrük resimleri uygulanmaktadır. Kaynak: DTM Hindistan Müteahhitlik Raporu Hindistan enerji tüketiminin uzaydan görünümü 56

Hindistan İle Ekonomik İşbirliği Alanları (7) Üçüncü Ülkelerle İşbirliği Ortadoğu, Afrika ve Güney Asya’da anahtar teslimi projeler üstlenen Hint inşaat ve taahhüt firmaları ile Türk firmaları bu pazarlarda birlikte hareket edebilirler. DEİK/Türk-Hindistan İş Konseyi ve Hindistan Ticaret ve Sanayi Odaları Federasyonu (FICCI) tarafından 24-25 Ağustos 2010 tarihinde “Turkey-India-CIS Forum” düzenlenecek. Bu foruma ilgili işadamlarının, Türkiye’den karar verici mercilerin ve belirlenen sektörlerde CIS ülkelerindeki öncü kurum ve işadamlarının katılması bekleniyor. 57

Önümüzdeki Dönemde Türkiye’nin Hindistan Politikası “BRIC” ülkeleri olarak da ifade edilen Brezilya,Rusya, Hindistan ve Çin, ekonomik potansiyelleri bakımından halen tüm dünyanın ilgisini çeken ülkelerdir. Keza, bilgi teknolojilerindeki uzmanlığı ve eğitimli insan potansiyeliyle dikkat çeken Hindistan’la Türkiye arasında çeşitli alanlara yayılan daha yakın bir işbirliği tesisinde de büyük yarar vardır. Gerek Şubat ayında Hindistan’a yaptığım ziyaret, gerek akabinde yapılan ikili temaslar bu kanımızı daha da pekiştirmiştir. Nitekim bu ülkeye yapılan açılımların karşılıkları da hızlı bir şekilde alınmaya başlamıştır. Önümüzdeki dönemde Hindistan ve Brezilya’daki temsilciliklerimizin sayısını, kurulacak yeni Başkonsolosluklarla daha da artırmayı öngörüyoruz.” (Bu çerçevede Bombay Konsolosluğu açılması kararlaştırıldı.) “Küresel Eğilimler veTürk Dış Politikası”, Dışişleri Bakanı Ali Babacan’ın Büyükelçiler Konferansı Açış Konuşması, 15 Temmuz 2008, Bilkent Otel ve Konferans Merkezi “Konferansta, Çin, Hindistan ve Japonya ile karşılıklı yarar zemininde arttırılmakta olan ilişkilerimiz irdelenmiş, bu çerçevede, önümüzdeki dönemde anılan ülkelerle işbirliğimizin arttırılmasına dönük olası adımlar ele alınmıştır.” I. Büyükelçiler Konferansı Sonuç Bildirisi, 18 Temmuz 2008 “[Konferansta] Güney Asya bölgesinin küresel düzenin evrimi bakımından kilit bir konumda olduğu tespiti yapılmış, bölgede geleceğin süper güçlerinden birisi olacağı belirtilen ve ilişkilerimizin geliştirilmesi için çaba göstereceğimiz Hindistan’ın da yer aldığına işaret edilmiştir. Önümüzdeki dönemde bölge halklarıyla aramızdaki tarihsel ve kültürel yakınlıklardan da güç alarak Güney Asya bölgesinde olumlu bir düzen kurulmasına katkıda bulunacak şekilde gayret sarfedileceğine dikkat çekilmiştir.” II. Büyükelçiler Konferansı Sonuç Bildirisi, Ankara, Ocak 2010 58