ÇOCUKLUK ÇAĞININ DÖKÜNTÜLÜ HASTALIKLARI Doç. Dr. Ender DURUALP

Dünyada 5 yaş altı ölüm nedenleri. Kaynak: The World Health Report, 2005

KIZAMIK (Measles, Rubeola) Rezervuar İnsan Bulaşma Solunum yoluyla Görüldüğü mevsim Geç kış ve ilkbahar dönemi Bulaştırıcılık Döküntü çıkmadan 4 gün öncesi Döküntü çıktıktan sonraki 4. gün

KIZAMIK (Measles, Rubeola) Çok bulaşıcı akut viral bir infeksiyondur. Solunum yoluyla bulaşır. Virüs nazofarenks ve bölgesel lenf bezlerinde çoğalır. Aşılanma ile görülme sıklığı azalmıştır. Hastalar döküntüden önceki 1-2 gün ile döküntü kayboluncaya kadar bulaşıcıdır.

KIZAMIK (Measles, Rubeola) Klinik  Kuluçka süresi: 8-12 gün Prodromal dönem 2-3 gün sürer. Bu dönemde halsizlik, iştahsızlık, yüksek ateş 39-39,5°C, öksürük, nezle, konjunktivit ve ışıktan Korkma (fotofobi) gibi belirtiler görülür. Koplik lekeleri hastalığa özgü bir belirti olup 12-18 saat içinde kaybolur.

Koplik lekeleri Ağız içinde, azı dişleri hizasında kırmızı zemin üzerinde gri beyaz kum taneleri olarak tabir edilen kızamığa özgü bir bulgudur.

-12-16. gün -2-4. gün 0. gün 3. gün 5-6. gün Kızamığın seyri Bulaşma İnkübasyon ) Prodrom Döküntü Prodrom başlangıcı başlangıcı Ateşin düşüşü Döküntünün geçmesi -12-16. gün -2-4. gün 0. gün 3. gün 5-6. gün ATEŞ BULAŞTIRICILIK

KIZAMIK (Measles, Rubeola) Döküntü   Eritamatöz makülo-papüler döküntü kulak arkasından, saç çizgisi boyunca, yanakların posteriorunda ve boyunun yanlarında görülmeye başlayarak vücudun aşağı kısımlarına yayılır. Döküntüler yüzden başlayarak aynı sıra ile 4-5 gün içinde solmaya başlar. Solarken hafif deskuamasyon (soyulma) görülebilir.

KIZAMIK (Measles, Rubeola) Tanı   Tanı klinik bulgularla konulur. Prodromal dönemde nazal mukozadan veya balgamdan yapılan incelemede çok çekirdekli dev hücreler görülebilir. Koplik lekesi varsa tanı kolaydır.

KIZAMIK (Measles, Rubeola) Tedavi   Destekleyici tedavidir (Antipiretikler ve yeterli sıvı alımı vs) Gelişmekte olan ülkelerde oral A vitamini (400.000 IU) önerilmektedir.  Bol kalorili beslenme önerilir. İyi beslenemeyenlerde serin takılır. Enfeksiyon gelişmişse hekim önerisine göre antibiyotik verilir. Odası havalandırılmalıdır.

Komplikasyonlar  Otitis media (En sık) -orta kulak iltihabı Pnömoni -zatürre SSS komplikasyonları (SSPE) –beyin enfeksiyonları vb. Purpura –deri altında morluklar Tüberküloz- verem Kornea ülserasyonu (yaralanma) Perikardit, miyokardit –kalp tabakaları iltihabı Hepatit –karaciğer iltihabı

Kızamık Komplikasyonları Pnömoni Hastaneye yatırılma Yüzde Yaş grubu (yıl) Kaynak: Center for disease control (CDC)

KIZAMIK (Measles, Rubeola) Korunma  Korunmada canlı aşı uygulanır. MMR (measles, mumps, rubella-kızamık-kızamıkçık-kabakulak) şeklinde 12. ayda uygulanır. 6-11 yaşlarında rapel yapılır. Kızamık salgınlarında ilk 72 saat içinde uygulanan aşı koruyucudur. Kızamıklı hasta ile karşılaşmayı izleyen 5 gün içerisinde 0.25 ml/kg dozda gammaglobulin İM olarak kullanılabilir.

Kızamık aşısı Canlı aşıdır. Etkinlik : %95 (%90-%98). Bağışıklık süresi: yaşamboyu. Aşı takvimi: 2 doz. Aşı uygulananların % 2-5’i ilk doza yanıt vermez (antikor, bozuk aşı vb). Çoğu ikinci doza yanıt verir. Endikasyonlar; >12 ay tüm bebekler Adölesan ya da erişkinler (bağışık olmayan)

Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak aşısı yan etkileri Ateş %5 - %15 Döküntü %5 Eklem semptomları %25 Trombositopeni <1/30,000 doz Parotit nadir İşitme kaybı nadir Ensefalopati <1/1,000,000 doz

Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak aşısı kontrendikasyonları Bir önceki dozda aşıya karşı gelişen ağır allerjik reaksiyon Gebelik (canlı aşı olduğundan) İmmünosupresyon (kemik iliği baskılanmışsa) Yakın zamanda kan ürünü almış olmak

KIZAMIKÇIK (Rubella, German Measles alman kızamığı, üç günlük kızamık)

KIZAMIKÇIK (Rubella, German Measles) Kızamıkçık virusu tarafından oluşturulan bulaşıcı bir infeksiyondur. Kızamık kadar ağır seyretmez. Solunum yoluyla veya anne karnında plasental yolla bulaşır.

Bulaşma Edinsel kızamıkçıkta döküntüden önceki 2 gün ile döküntü çıktıktan sonraki 5 - 7 gün arası Konjenital (doğumsal) rubella sendromunda bebekler virusu 1 yıl boyunca döker. Anneden geçen antikorlar bebeği ilk 6 ayda korur.

Kızamıkçık Klinik İnkübasyon peryodu :14 (12-23) gündür. Prodromal dönem (1-5 gün): Halsizlik, iştahsızlık, ateş, baş ağrısı, konjonktivit ve hafif nezle Temastan 14-17 gün sonra döküntüler başlar. Döküntüler makülopapüler, kızamık döküntüsüne göre daha seyrek ve birleşme özelliğinde değildir. Yüzden başlayıp vücuda yayılır ve 3 gün içinde kaybolur.

-15-21. gün -1-5. gün 0. gün 1-3. gün 1-2 hafta Kızamıkçık Bulaşma İnkübasyon (Lenf bezlerinde çoğalma, 10 viremi) Prodrom (Büyük çocuklarda) Döküntü Prodrom başlangıcı başlangıcı Döküntünün geçmesi -15-21. gün -1-5. gün 0. gün 1-3. gün 1-2 hafta ATEŞ BULAŞTIRICILIK LENFADENOPATİ Küçük çocuklarda 2-3 haftalık inkübasyon sonrası prodrom olmadan başlar Daha hafif seyreder

KIZAMIKÇIK Döküntü  Döküntü çıkmadan kısa süre önce yumuşak damakta pembe renkte enantemler fark edilir. Makülo-papüler döküntü yüzden başlayarak 24 saatte hızla tüm vücuda yayılır. Döküntü tek tek olup 3-5 günden fazla sürmez.

Kızamıkçık Döküntü Yüzden başlar. Gövde ve ayağa doğru yayılır. Genelde kaşıntılıdır. Birleşme eğilimi göstermez. Hızlı yayılıp hızlı kaybolur (1-3 gün). Yıkanma sonrası döküntü artabilir.

Kızamıkçık Komplikasyonları Artralji (eklem ağrısı) ya da artrit (eklem iltihabı) çocuklarda …………………….: erişkin kadınlarda…………….: Trombositopenik purpura ………: Ensefalit …………………………..: Nörit ………………………………….: Orşit ………………………………….: nadir % 70’e kadar 1 / 3.000 1 / 6.000

Konjenital kızamıkçık sendromu Enfeksiyon tüm organları etkileyebilir. Fetusun ölümüne ya da prematüre doğuma yol açabilir. Fetusteki hasarın şiddeti gestasyon yaşına bağlıdır. Gebeliğin ilk 3 ayında enfeksiyon meydana gelirse bebeklerin % 85’i etkilenir.

Konjenital kızamıkçık sendromu İşitme kaybı, Katarakt, Patent duktus arteriyozus, Ventriküler septal defekt Mikrosefali, Mental retardasyon Karaciğer ve dalakta hasar Özel bir tedavisi yoktur.

Kızamıkçık Tanı Klinik tanı Bildirimi zorunlu Akut başlangıç Makülopapüler döküntü 37.2°C üzerinde ateş Lenfadenopati Konjunktivit Artralji ya da artrit

Kızamıkçık Korunma Aşılama Canlı aşı İlk doz: 12 aydan sonra İkinci doz: ilkokula girerken (6-11 yaş) İmmünite: ömür boyu korur. Rutin aşılama takviminde yer alır. Temas halinde ilk 72 saat içinde yapılan aşı koruyucu olabilir. Konjenital kızamıkçığı önlemek için gebe kalınmadan önce (en az 1 ay önce) aşılanma önemlidir. En önemli sorun ilk 3 ay içinde gebenin kızamıkçık ile temas etmesidir. Tespit edilirse gebeliğin devam seçimi aileye bırakılır.

Kızıl Grup A beta-hemolitik streptokokların yaptığı bir hastalıktır. Tonsilit ya da cilt infeksiyonu sonrasında görülebilir. En sık 4-8 yaşında görülür.

Kızıl İnkübasyon: 3-7 gün Prodrom dönemi: Ateş, Halsizlik. Boğaz ağrısı, Baş ağrısı, Bulantı, kusma, Karın ağrısı, Kas ağrısı, Döküntü: 12-48 saat sonra başlar. Tedaviye başladıktan sonra 12-24 saat içinde ateş düşer.

Kızıl Fizik muayene Eksüdatif tonsilit Çilek dili görüntüsü Döküntü Ağız etrafında solukluk Deskuamasyon: döküntü geçtikten 7-10 gün sonra başlar, 6 hafta kadar sürebilir. Aksilla, kasık ve parmak uçlarında en belirgindir.

-3-7. gün -1. gün 0. gün 5-7. gün 3-4 hafta Kızıl Bulaşma İnkübasyon Prodrom Ateş (Tedavi edilmezse) Prodrom başlangıcı Döküntü başlangıcı Döküntünün geçmesi -3-7. gün -1. gün 0. gün 5-7. gün 3-4 hafta ATEŞ Cilt belirtileri BULAŞTIRICILIK *Hastaya antibiyotik uygulanmadığında görülen klinik seyir

Kızıl Döküntü Enantem ve ekzantem tarzında, İnce eritematöz papüler tarzda, Aksilla, kasık ve ensede başlar ve tüm vücuda yayılır, Deride zımpara kağıdı görüntüsü Kıvrım yerlerinde döküntüler daha kalın ve yoğun (Pastia çizgileri)

Tanı Klinik bulgular. Boğaz kültürü alınır. Tedavi Alerjisi olmayanlarda en etkili ilaç penisilindir. Alerjisi olanlarda eritromisin verilir. Özel aşısı yoktur. Hasta kişilerle temas halinde penisilin-eritromisin verilir.

Kızıl Komplikasyonları Sinüzit Otitis media Akut romatizmal ateş (uygun ve zamanında antibiyotik tedavisiyle önlenebilir) Akut glomerülonefrit (böbrek iltihabı)

.. Hastalık Hastalığın adı Etken Birinci Kızamık, Rubeola, Measles, Hard measles, 14 gün kızamığı, Morbilli Measles virus İkinci Kızıl, Scarlet Fever, Scarlatina S. pyogenes  Üçüncü Rubella, Alman kızamığı, 3 gün kızamığı Rubella virus Dördüncü Staphylococcal haşlanmış deri sendromu, Filatow-Dukes hastalığı, Ritter's hastalığı Epidermolitik (exfoliative) toksin üreten S. aureus Beşinci Erythema infectiosum Erythrovirus (Parvovirus) B19 Altıncı Exanthem subitum, Roseola infantum, ani döküntü, çocukların gül döküntüsü, 3 gün ateşi Human Herpes Virus 6B veya Human Herpes Virus 7

Eritema infeksiyozum (Beşinci hastalık)

Beşinci hastalık Etken: Parvovirus B19 Fetal infeksiyon→hidrops fetalis En sık 5-15 yaşlar arasında Nadiren erişkinlerde Özgül tedavi yoktur.

Beşinci hastalık Bulaşma : Bulgular Solunum yolu Baş ağrısı (%20) Kan Transplasental Bulgular Baş ağrısı (%20) Ateş (%20) Boğaz ağrısı (%15) Kaşıntı (%15) Burun akıntısı (%10) Karın ağrısı (%10) Artralji (%10)

Beşinci hastalık Döküntü (3 evrede gelişir) (Tokat atılmış yüz) Yanaklar kızarıktır ve tokatlanmış çocuk görüntüsü verir.

Beşinci hastalık Döküntü 2. evre: Gövde, kol ve bacakların dış yüzünde makülopapüler döküntü vardır. Sıcakla artar, kaşınmaz ve soyulmaz. Kas ve eklem ağrıları, halsizlik olabilir. 3. evre: Döküntüler dantelimsi hal alır. Belirtiler geriler.

Beşinci hastalık -4-14. gün -7-10gün 0. gün 5. gün Hafta/ay Prodrom İnkübasyon Prodrom 3. evre İnkübasyon 1. evre 2. evre Ateşin düşüşü Bulaşma Döküntü başlangıcı Döküntü tekrarlayabilir ATEŞ BULAŞTIRICILIK

Beşinci hastalık Komplikasyonlar Aplastik kriz hemolitik anemisi olanlarda daha ağır seyredebilir Kronik kemik iliği yetersizliği immün yetmezlikli kişilerde Konjenital infeksiyon hidrops fetalis intrauterin ölüm

Tanıdan sonra hastaların 7 gün süre ile solunum izolasyonu önerilir. Özel bir tedavisi yoktur.

Roseola infantum (Exanthem subitum) (Altıncı hastalık)

Altıncı hastalık Etken: Febril konvülziyonla ilişkilidir (% 6-15) insan herpes virus Febril konvülziyonla ilişkilidir (% 6-15) Ateş (40oC) İshal (% 68) Öksürük (% 50) Prodromal semptomlar huzursuzluk En sık 6 ay- 3 yaş arasında Solunum yolu ile bulaşır.

Altıncı hastalık -12-14. gün -3-4. gün 0.gün 1. gün İnkübasyon Prodrom Döküntü Bulaşma Prodrom başlangıcı Döküntü başlangıcı Döküntünün geçmesi ATEŞ

Belirtiler 39-40°C arası yüksek ve inatçı ateş Üst solunum yolu infeksiyonu bulguları Çocuk rahatsız görünümdedir. Bazen sinir sistemi bulguları tabloyu karışık hale getirir.

Altıncı hastalık Ateş düştükten sonra Makülopapüler döküntüler oluşur. Daha çok gövdededir. Hızla kol, ense, yüz ve bacaklara yayılır. 24 saat içinde solar. Döküntünün görülmesiyle beraber ateş düşer.

Altıncı hastalık Tedavi Tanı: Ateşi düşürmek yeterlidir. Ateşin ilk 24-36. saatinde lökositoz (beyaz kan hücrelerinin artması) daha sonra lökopeni (beyaz kan hücrelerinin azalması)

Suçiçeği (Varicella)

Varisella zoster virüsü En bulaşıcı çocukluk çağı hastalığıdır. Bulaşma temas, damlacık veya solunum yoluyla bulaşır.

Su çiçeği En sık 1-6 yaş arasında görülür. Prodromal dönem: Mortalite 2 / 100.000 ensefalit, pnömoni, Reye sendromu Prodromal dönem: Ateş döküntüden 1-2 gün önce Karın ağrısı Baş ağrısı Halsizlik, iştahsızlık Öksürük, Boğaz ağrısı

Suçiçeğinin seyri -13-22. gün -1-2. gün 0.gün 7. gün İnkübasyon Prodrom Döküntü Bulaşma Prodrom başlangıcı Döküntü başlangıcı Veziküllerin kabuklanması ATEŞ BULAŞTIRICILIK

Suçiçeği Döküntü Döküntü: Kırmızı makül halinde başlayıp papüle dönüşür. 1-2 saat içinde vezikül halini alır. Vezikül sıvısı bulanıktır. Gövdeden başlayıp, baş ve yüze yayılır. Ekstremitede nadirdir, saçlı deride bulunur, mukozalarda görülür. Şiddetli kaşıntı vardır.

Suçiçeği Komplikasyonlar Lezyonların bakteriyel infeksiyonu. Pnömoni. Ensefalit. Reye sendromu (infeksiyon sırasnda aspirin kullanımıyla ilgilidir). Hastaneye yatırılma 3/1000 vaka. Ölüm 1/60.000 vaka. Komplikasyon açısından riskli gruplar Sağlıklı erişkinler. İmmün yetersizliği olan kişiler. Doğumdan 5 gün önce ya da 2 gün sonra suçiçeği döküntüsü ortaya çıkan annelerin bebekleri.

Sağlıklı kişilerde suçiçeği fatalite oranları Yaş grubu (yıl) *100.000 kişideki ölüm oranı

Suçiçeği aşısı İçerik Canlı virüs Etkinlik % 95 (% 65-% 100) Bağışıklık >7 yıl süresi Aşı takvimi 1 doz (<13 yaş altı) 12-15 aylar arasında Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısıyla beraber uygulanabilir.

Suçiçeği aşısı Yan etkiler Enjeksiyon bölgesinde lokal etkiler – % 20 Döküntü – % 3-% 4 Vezikülerden çok makülopapülerdir Ortalama 5 lezyon olabilir Sistemik reaksiyonlar sık değildir.

Suçiçeği Tedavi Semptomatik tedavi. Anti-viral tedavi Ateş: Kaşıntı: Parasetamol. Kaşıntı: Antihistaminik ilaçlar. Anti-viral tedavi asiklovir Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar. Doğumdan 5 gün önce ya da 2 gün sonrası arasında suçiçeği başlayan annenin bebeğine

Kabakulak (mumps)

Kabakulak virüsü Paramiksovirus Solunum yoluyla bulaşır. Nazofarenks ve bölgesel lenf bezlerinde çoğalır. Temastan sonraki 12-25. günlerde viremi yoluyla dokulara yayılır.

Kabakulak 5-9 yaşları arasında en sıktır. Bir ya da iki parotis bezinde şişme görülür.

Kabakulağın seyri -14-24. gün 0.gün 3-7. gün 7-10.gün İnkübasyon ORŞİT Parotiste şişlik Komplikasyonlar Bulaşma Parotiste şişlik Şişlik kaybolur ORŞİT MENENJİT PANKREATİT BULAŞTIRICILIK OOFORİT KOMPLİKASYONLAR

Kabakulağın Komplikasyonları MSS tutulumu Orşit Pankreatit İşitme kaybı Ölüm Klinik vakaların % 15’i Post - pubertal erkeklerde % 20 - % 50 % 2 - % 5 1 / 20.000 1-3 / 10.000

Kabakulak Laboratuvar tanısı Virüs izolasyonu Serolojik testler Pozitif IgM antikoru IgG antikor titresinde anlamlı artış

Kabakulak aşısı İçerik Canlı virüs Etkinlik %95 (%90-%97) Bağışıklık Ömürboyu Uygulama 12 aylık ve 6-11 yaşları arasında