Öğr. Gör. Latife Utaş Akhan ZONGULDAK KARAELMA ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ Psikiyatriye Giriş Öğr. Gör. Latife Utaş Akhan

ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ Psikiyatri kelimesi Psycho (Ruh) ve Latros (Bilim) kelimelerinin bir araya gelmesinden oluşmuştur. Çağlar boyunca psikiyatriye ve psikiyatrik bozuklukları olan hastalara karşı toplum tarafından çeşitli inanışlarla tepki gösterilmiştir. Örneğin eski çağlarda psikiyatrik bozuklukların tabiatüstü güçlerle ilintili olduğu sanılmaktaydı ve hastalardan korkulmaktaydı. Orta çağda doğaüstü güçlerle ilgili inanışların yanı sıra psikiyatrik hastalar zincire vurulmakta, işkence ve dayakla korkutulmaya çalışılmaktaydı. Bunların yanı sıra şeytan çıkarma işlemleri de uygulanmaktaydı. Hipokrat, ruh hastalıklarının şeytanlarla ya da doğaüstü güçlerle ilgili olmadığını belirterek hastalara karşı korku yerine şefkat ve iyilik duygularının benimsenmesi gerektiğini vurgulamıştır. Müslümanlar da ruh hastalıklarına karşı ılımlı davranma yoluna gitmişlerdir.

ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ Psikiyatrik bozukluğu olan bireyler karşı ilk çağdaş yaklaşım 1795 yılında Dr. Pinel’in hastaları vuruldukları zincirlerden kurtarması ile ortaya çıkmıştır. Bu gelişmeler sürecinde aynı zamanda psikiyatrik bozuklukların tedavisi ile ilgili ilk çalışmalar yapılmıştır. Mesmer ve Charcot 1734 – 1813 yılları arasında hipnoz ve histeri tedavisi ile ilgili çalışmalarda bulunmuşlardır. Psikiyatrik hastalıkların ilk defa sınıflandırılması ise Emil Kraepelin tarafından yapılmıştır. Ayrıca Pavlov şartlı refleksle ilgili çalışmalarda bulunmuştur. Adolf Meyer insanın bütün yönlerini içeren sosyal çalışmalarda bulunmuştur. Bunların yanı sıra ‘psikiyatrinin babası’ olarak da bilinen Freud psikoanalitik kuramla ilgili çalışmıştır. Adler, aşağılık duygusu ve aşağılık kompleksi kavramlarını tanımlamışken Jung kolektif bilinç üzerinde çalışmalarda bulunmuştur. Otto Rank, ilk olarak ayrılık anksiyetesi kavramını tanımlamış olup, bebeğin ilk ayrılık anksiyetesinin doğum esnasında plasentadan ayrılması ile gerçekleştiğini belirtmiştir. Karen Horney psikiyatrinin kültürel yönlerini ilk defa inceleyen kişidir. Ayrıca Sullivan, şizofreni tedavisinde aktif yaklaşım üzerinde çalışmıştır.

TÜRKİYE’DE PSİKİYATRİ ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ TÜRKİYE’DE PSİKİYATRİ Psikiyatriye verilen önem ilk olarak Fatih Sultan Mehmet ile başlamıştır. Fatih Sultan Mehmet’in psikiyatrik bozuklukları olan hasta bireyleri bir arada tutmak için bir hastane oluşturma fikri Kanuni Sultan Süleyman’ın 1500 yılında Süleymaniye Akıl Hastanesi’ni kurması ile yaygınlaşmaya başlamıştır. Ardından II. Selim’in eşi Toptaşı Akıl Hastanesi’ni kurmuştur ve ülkemizde psikiyatri ile ilgili en önde gelen isimlerden Mazhar Osman Uzman’ın başhekimliğinde Toptaşı Akıl Hastanesi’ndeki hastalar 1927’de Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’ne taşınmıştır. Ayrıca ülkemizde psikiyatri ile ilgili önemli kişiler arasında Raşit Tahsin, Nazım Şakir, İhsan Şükrü Aksel ve Rasim Adasal yer almaktadır.

PSİKİYATRİK HASTALIKLARDA ETİYOLOJİ VE SINIFLANDIRMA ZONGULDAK KARAELMA ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ PSİKİYATRİK HASTALIKLARDA ETİYOLOJİ VE SINIFLANDIRMA Etiyoloji: Bir hastalık ya da bozuklukta hastalığa ya da bozukluğa yol açan süreçlerdir. Psikiyatrik hastalıklarda etiyoloji yeteri kadar bilinmemekte, aynı zamanda hastalıkların etiyolojisinde karmaşık etkenler rol oynamaktadır. Modern tıp, bugün daha çok organizma ile çevre arasındaki karmaşık etkileşim üzerinde durmaktadır. Psikozlarda alkolizm, anksiyete ve depresyon gibi psikiyatrik bozukluklarda multifaktöriyel yani birden çok faktörün sebep olduğu etiyolojiler üzerinde durulmaktadır. Etiyolojik faktörler Somatik ve Psikojenik olmak üzere iki gruptur.

Somatik Etiyolojik Faktörler: ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ Somatik Etiyolojik Faktörler: ♦ Genetik Anomaliler: Psikiyatrik bozukluklarda çoğul genetik ve çevresel etkenler hastalıkların etiyolojisi ve patogenezinde rol oynamaktadırlar. Bu süreçte psikozlar, alkolizm ve diğer pek çok hastalık yer almaktadır. Burada kritik nokta, kişi bazı çevresel etkenlere maruz kalmadıkça genetik defektin varlığına rağmen hastalığın ortaya çıkmamasıdır. ♦ Biyokimyasal Etkenler: Bu çalışmalar yüzyılın başından beri devam etmektedir. Bazı ipuçları elde edilmekle birlikte pratiğe uygulanacak düzeyde yeterinde net bilgiler elde edilememiştir. Örneğin; bazı araştırmalar intiharla saldırganlık arasında bir ilişki olduğunu ve serebrospinal sıvıda seratoninin bir maddesinin azaldığını göstermiştir. ♦ İmmün Anomaliler: Başlıca akıl hastalarında ve de özellikle şizofrenide immün bozuklukların söz konusu olduğu yüzyılın başında bildirilmiştir. Çalışmalar devam etmektedir.

b) Psikojenik Etiyolojik Faktörler: ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ b) Psikojenik Etiyolojik Faktörler: Her ne kadar biyolojik ve sosyal psikiyatride çok önemli gelişmeler kaydedilmiş olsa da psikodinamik psikiyatri çağdaş psikiyatrinin temel taşlarından birini oluşturmaya devam etmektedir. Özellikle psikoanalitik kuram, psikodinamik düşüncenin ana kaynağını oluşturmaya devam etmekte, insan davranışını ve yaşantısını anlamakta, değerlendirmekte ve en yararlı araç olmayı sürdürmektedir. Freud’un ortaya attığı seksüalite doğuştan var olup, haz ve doyum sağlayan tüm eylem ve doyumları kapsamaktadır. Freud, anksiyete, histeri, hipokondriazis gibi bozuklukların etiyolojisini psikodinamik olarak açıklamıştır.

Korku ve suçluluk duygularının yarattığı içsel çatışmalar, ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ 1906 yılında Freud, mental bozuklukların altındaki psikolojik süreçleri açıklamış ve bunları sınıflandırmıştır. Psikoanalitik açıdan nevrozların etiyolojisinde şu unsurlar yer almaktadır. Korku ve suçluluk duygularının yarattığı içsel çatışmalar, Bu içsel çatışmalara katılan cinsel dürtüler, Çatışmaların uygun ve gerçekçi yollarla çözümlenememesi, boşalma ve doyum arayan dürtülerin regresyon ve diğer savunma araçları ile bilinçli alanından uzaklaştırılması, Bilinçaltında tutulan dürtülerin, güçlerini aynen korumaları, uzlaşmış bir formasyona veya nevrotik semptomlara dönüşmesi, Freud’a göre içsel bir çatışma ergenlik döneminde veya yetişkinlikte nevroz halini alır.

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN TANI SINIFLAMASI ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN TANI SINIFLAMASI Bugün, Psikiyatri’de genel olarak iki tanı sınıflaması kullanılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) — ICD – 10 Amerikan Psikiyatri Birliği — DSM – IV

DSM – IV TANI SINIFLAMASI ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ DSM – IV TANI SINIFLAMASI ►Bebeklik, Çocukluk ve Ergenlikle Başlayan Bozukluklar Mental Retardasyon Öğrenme Bozuklukları Motor Yeti Bozuklukları Yaygın Gelişimsel Bozukluklar (Otistik Bozukluk…) Dikkat Eksikliği ve Yıkıcı Davranış Bozuklukları (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, Davranış Bozukluğu…) Bebeklik ve Erken Çocuklukta Beslenme ve Yeme Bozuklukları (Pika…) Tik Bozuklukları (Tourette’s Bozukluğu, Kronik Motor ve Vokal Tik Bozukluğu) Boşaltım Bozuklukları (Enkopresis ve Enüresis) Bebeklik, Çocukluk ve Ergenlikte Başlayan Diğer Bozukluklar (Ayrılık Anksiyetesi, Selektif Mutizm…)

DSM – IV TANI SINIFLAMASI ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ DSM – IV TANI SINIFLAMASI ► Deliryum, Demans, Amnestik ve Diğer Kognitif Bozukluklar Deliryum Demans Amnestik Bozukluk

DSM – IV TANI SINIFLAMASI ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ DSM – IV TANI SINIFLAMASI ► Madde Bağımlılığı Bozuklukları Alkol Bağımlılığı Amfetamin Bağımlılığı Kafein Bağımlılığı Esrar Bağımlılığı Kokain Bağımlılığı Hallüsinojenik Madde Bağımlılığı Uçucu Madde Bağımlılığı Nikotin Bağımlılığı Opiyum Bağımlılığı Sedatif, Hipnotik ve Anksiyolitik Bağımlılığı

DSM – IV TANI SINIFLAMASI ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ DSM – IV TANI SINIFLAMASI ► Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklar Şizofreni Şizofreniform Bozukluk Şizoaffektif Bozukluk Sanrısal Bozukluk

DSM – IV TANI SINIFLAMASI ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ DSM – IV TANI SINIFLAMASI ► Duygu Durum Bozuklukları Depresif Bozukluklar Bipolar Bozukluklar

DSM – IV TANI SINIFLAMASI ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ DSM – IV TANI SINIFLAMASI ► Anksiyete Bozuklukları Panik Bozukluğu Sosyal Fobi Obsesif – Kompulsif Bozukluk Post Travmatik Stres Bozukluğu Jeneralize Anksiyete Bozukluğu

DSM – IV TANI SINIFLAMASI ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ DSM – IV TANI SINIFLAMASI ► Somatoform Bozukluklar Somatizasyon Bozukluğu Konversiyon Bozukluğu Ağrı Bozukluğu Hipokondriazis Beden Dismorfik Bozukluğu

DSM – IV TANI SINIFLAMASI ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ DSM – IV TANI SINIFLAMASI ► Cinsel ve Cinsel Kimlik Bozuklukları Cinsel İşlev Bozuklukları (Cinsel İstek Bozukluğu, Cinsel Uyarılma Bozukluğu, Orgazm Bozukluğu, Cinsel Ağrı Bozukluğu) Genel Tıbbi Duruma Bağlı Cinsel İşlev Bozuklukları Parafililer / Cinsel Sapmalar (Teşhircilik, Fetişizm, Sarkıntılık, Mazoşizm, Sadizm) Cinsel Kimlik Bozuklukları

DSM – IV TANI SINIFLAMASI ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ DSM – IV TANI SINIFLAMASI ► Yeme Bozuklukları Anoreksiya Nevzora Blumia Nevroza

DSM – IV TANI SINIFLAMASI ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ DSM – IV TANI SINIFLAMASI ► Uyku Bozuklukları Dissomnia (İnsomnia, Hipersomnia) Parasomnia (Kabus, Gece Terörü, Uykuda Yürüme)

DSM – IV TANI SINIFLAMASI ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ DSM – IV TANI SINIFLAMASI ► Kişilik Bozuklukları Paranoid Kişilik Bozukluğu Şizoid Kişilik Bozukluğu Şizotipal Kişilik Bozukluğu Antisosyal Kişilik Bozukluğu Borderline Kişilik Bozukluğu Histrionik Kişilik Bozukluğu Narsistik Kişilik Bozukluğu Obsesif – Kompulsif Kişilik Bozukluğu

Teşekkürler… ZONGULDAK KARAELMAS ÜNV. HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ Teşekkürler…