OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE BESLENME

Enerji ve Besin Öğeleri Gereksinmesi

Enerji Bu yaş grubu çocuklar büyüme- gelişme süreci içerisindedirler ve bu yaş grubunda fiziksel aktivite de fazla olduğundan günlük enerji gereksinmeleri yetişkinlere kıyasla daha yüksektir. 1-3 yaş arası çocuklarda enerji gereksinmesi 102 kkal/kg/gün iken 4-6 yaş arası çocuklarda bu değer 90 kkal/kg/gün’dir.

Karbonhidrat Bu dönem çocuklarında günlük alınması gereken enerjinin %50-60’ı karbonhidratlardan sağlanmalıdır. Yüksek oranda tüketilen şeker ve şekerli besinler çocuğun beslenmesini olumsuz etkiler. Basit şekerin veya basit şeker içeren tatlıların, içeceklerin, bisküvilerin ve çikolatanın tüketimi arttıkça çocukta diğer besinlere karşı ilgi azalacak ve bu tarz yiyecekleri tüketmeye yönelik eğilim artacaktır. Bu yüzden basit şeker içeren yiyeceklerle çocuk mümkün olduğunca geç tanıştırılmalı ve tükettiğinde de belirli miktarlarda tüketmesi gerektiği bilinci bu yaşlarda aşılanmalıdır.

Protein Okul öncesi çocuklarda günlük alınan proteinin %50’si kaliteli protein içeren hayvansal kaynaklardan sağlanmalıdır. 1-3 yaş arası çocuklarda protein gereksinmesi 16g/gün iken 3-6 yaş arası çocuklarda bu değer 20g/gün’dır. Bu değerleri tutturabilmek için günde 1 yumurta, 500 ml süt veya yoğurt, 1 köfte kadar et veya 1 porsiyon kurubaklagil yemeği tüketilmelidir. Bu miktarları tüketebilen bir çocuk günlük olarak alması gerek protein ihtiyacını karşılamıştır ve daha fazla tüketmesi için ısrar edilip zorlanırsa bu durum çocuğun besine olan isteğini azaltabilir.

Yağ Çocuklarda günlük alınması gereken enerjinin en az %30’ u yağlardan gelmelidir. Yetersiz yağ alımı yetişkinlerde çok fazla besinsel sorun yaratmasa da çocuklarda bu durum yetersiz enerji alımına sebep olur ve böylece çocuğun büyüme ve gelişmesi olumsuz etkilenir. Yağlar enerji sağlamalarının yanı sıra yağda eriyen vitaminlerin vücuda alınıp kullanılmasında ve sinir sisteminin çalışmasında görev aldığından yetersiz yağ alımı olan bir çocukta bunlarda da problemler gözlenebilir. Yağ tüketiminde doğru yağların tercih edilmesine ve çocukta da bu yönde bir alışkanlık geliştirmeye dikkat edilmeli, tereyağı tüketimi sınırlandırılmalı, etlerin yağlı kısımları tüketilmemelidir.

Sağlıklı Beslenme Davranışları ve Öneriler

Çocuk küçük yaşlardan itibaren öğünlerini atlamadan düzenli bir şekilde beslenmesi gerektiğini öğrenmelidir. Okul öncesi dönem çocuğu taklitçidir. Erkek çocuk babayı, kız çocuk ise anneyi taklit eder. Bu nedenle ebeveynler bu konuda duyarlı olmalı, öğün vakti geldiğinde sofraya oturmalıdırlar.

Yemek konusunda seçici olan anne babaların çocuklarında da bu davranışlar gözlenebildiğinden dolayı ebeveynler bu durumu çocuklarına tavırlarıyla veya sözleriyle belli etmemeli, onların yanında az miktarda da olsa o besinden tüketmelidirler.

Ebeveynler çocuklarının yanında sağlığa zararlı cips, asitli içecek tarzındaki yiyecekleri tüketmemelidirler. Anne babasını bu tarz yiyecekleri yerken gören çocuk da bunlardan yemek isteyecek ve anne babalar daha sonra bu yiyeceklerin zararlı olduğunu, yenilmemesi gerektiğini söyleseler de bu uyarı çocukta işe yaramayacaktır.

Anne çocuğun sevmediği yemekler hakkında ‘’nasıl olsa çocuğum bunu yemiyor yapmayayım’’ tarzında bir tutum izlememeli çocuğu yemese bile o yemeği yapıp sofraya koymalıdır. Çünkü tekrar tekrar aynı yemeği gören çocuk bir süre sonra tadını da merak edip kendiliğinden yemeye başlayabilir.

Çocuklar yemekleri sıcak yiyemediklerinden yemekler çocuklara ılık bir şekilde sunulmalıdır.Sıcak bir şekilde önüne konmuş olan yemeği yediğinde ağzı yanan çocuk bu yemeğe karşı olumsuz bir tutum geliştirebilir.

Çocuk yemeği yemekte nazlanıyor ve yemiyor ise çocukla inatlaşılmamalı bir süre yemesi için beklendikten sonra hala yemiyorsa yemek önünden alınmalıdır. İnatlaşmak çocukta yemeğe karşı olumsuz bir davranış geliştirerek daha sonra da aynı yemeğe karşı bu tutumu sergilemesine sebep olabilir.

Bazı çocuklar yemekte çok konuştukları için yemeklerini aile bireyleriyle birlikte bitiremezler. Bu gibi durumlarda da çocuğun yemeğini bitirmesi beklenmeli ve çocuğa yemekte konuşmanın sakıncaları üzerine bir hikaye anlatılmalıdır.

Çocuk yemek yediği için ödüllendirilmemelidir çünkü her yemekten sonra karşılık olarak ödül almayı bekler. Yine aynı şekilde yemediği her yemek için de cezalandırılmamalıdır. Bu durum çocuğun yemekten daha da soğumasına sebep olur.

Çocuklara televizyonun karşısına geçirilerek yemek yedirilmemeli, yemek yedirirken de çocuklarla oynanmamalıdır. Yemek zamanı ile oyun zamanı karıştırılmamalı, yemek zamanında sadece yemeğini yemesi sağlanmalıdır.

Televizyonlarda sağlıksız yiyecekleri özendirici reklamlarla karşılaşıldığında o yiyeceklerin aslında sağlığa zararlı olduğu çocuğun yaşına göre anlayabileceği düzeyde anlatılmalıdır.

Bu yaş grubundaki çocuklar genellikle lahana, karnabahar, pırasa, brokoli, kereviz gibi sebzeleri yemezler. Anneler bu sebzeleri çocuklara görsel açıdan güzel bir şekilde sunmalıdırlar. Mesela karnabahar veya brokoli tabağa minik ağaççıklar şeklinde yerleştirilerek ilgi çekici hale getirilebilir. Böylece çocukta merak uyandıracaktır.

Çocuğun yemeğe karşı ilgisini artırabilmek adına çocuklar için hazırlanmış süslü tabak,çatal,kaşıklar ve peçeteler kullanılabilir.

Market alışverişlerine çocuğunuz ile birlikte gidebilirsiniz ve hangi besinin daha sağlıklı olduğunu, neden o besini tercih etmemiz gerektiğini ve o besinin vücudumuzdaki işlevlerini yaşına göre anlayabileceği düzeyde anlatarak onun da ileride sağlıklı besin tercihleri yapmasına yardımcı olabilirsiniz.

Et bu yaşlarda büyük parçalar halinde tüketilemediğinden büyük parça etlerin yerine kıyma kullanılabilir. Ya da büyük parça etler iyi bir şekilde pişirildikten sonra çocuğun yiyebileceği tarzda küçük küçük parçalanabilir.

Besinler çocuğa verilirken bu besinlerin vücutta ne işe yaradıkları çocuğa anlayabileceği düzeyde anlatılırsa neden o besini tüketmesi gerektiğinin de bilincinde olacaktır. Anlatırken hikayeleştirmeler de kullanılabilir çünkü hikayeler bu yaş grubunun ilgisini çeker.

Yemek hazırlarken çocukların da becerileri ölçüsünde yemek yapılmasına yardım etmeleri, ufak da olsa bir şeyler yapabilmeleri çocukların bu yemeğe karşı merakını artıracak ve reddetmeden tüketmelerini kolaylaştıracaktır.

Çocukları ile yeterince vakit geçiremediğini düşünen çalışan anneler, çocuğunuza almış olduğunuz kocaman bir çikolata veya ısmarlamış olduğunuz büyük boy bir menü çocuğunuz için bir ödül değildir. Çocuğunuza küçüklüğünden itibaren sağlıklı besinleri ve sağlıklı beslenmeyi anlatarak ve uygulayarak ona SAĞLIKLI YAŞAMIN ANAHTARInı vermelisiniz.

Diyetisyen Derya Doğru HAZIRLAYAN Diyetisyen Derya Doğru