PROGRAM GELİŞTİRMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

PROGRAM GELİŞTİRMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Tarihi Temeller Bireysel Temeller Psikolojik Temeller Toplumsal Temeller Ekonomik Temeller Konu Alanı Temeli Felsefi Temeller

Tarihi Temeller Eğitim programı hakkındaki ilk kitap 1918 yılında Amerika’da Bobbit tarafından yayımlanmıştır. Davranışçı yaklaşımı savunmuştur. Amaçları, hedefleri ve öğrenme yaşantılarını içeren ilkeler geliştirmiştir. Hedeflerin ihtiyaç çalışmaları ile ortaya çıkarılabileceğini ve Program geliştirme uzmanının mutlaka bir alan uzmanı olmasına gerek olmadığını savunmuştur.

Tarihi Temeller 1949 Yılında Ralph TYLER “Eğitim Programı ve Öğretimin Temel İlkeleri”ni, 1962 yılında ise Hilda TABA “Program Geliştirme” adlı kitabını yayımlamıştır. Bu iki eser program geliştirme alanını başyapıtlarındandır. Çünkü program geliştirmeye akılcı, mantıklı ve sistematik bir bakış açısı getirmişlerdir.

Tarihi Temeller Ralph TYLER Program geliştirme çalışması yapacak olan kişilerin Eğitim yaşantıları nasıl etkin bir şekilde örgütlenebilir? Hedefe ulaşılıp ulaşılmadığı nasıl belirlenir? Sorularını yanıtlamaları gerektiğini ifade etmektedir.

Tarihi Temeller Tyler’a göre eğitim programının temel öğeleri Hedefleri tanımlama, içeriği düzenleme ve materyalleri edinme Öğrenme yaşantılarını seçme ve öğrencileri tanıma Öğrencileri yöneltme Öğretim ve değerlendirme tekniklerini tasarlama

Tarihi Temeller Pestalozzi, ilkokullardaki uygulamaların ve eğitim programlarının yenileşmesine katkıda bulunmuş, eğitim sürecinin çocuğun doğal gelişimine ve duyumsal etkilerine bağlı olması gerektiğini savunmuştur. Frobel ise anaokulu çalışmalarıyla öne çıkmış, eğitim sürecinin 3-4 yaşlarında başlaması gerektiğini savunmuştur. Herbert ise eğitimde en önemli iki konunun bilgi ve ahlak olduğunu savunmuş ve eğitimin çocuğun önceki bilgilerine, ilgi ve ihtiyaçlarına bağlı olması gerektiğini ifade etmiştir.

Tarihi Temeller Türkiye’de 1924 yılında Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile tüm öğretim kurumları MEB bünyesinde toplanmıştır. Medreseler kapatılmış (böylece eğitimde ikilik kaldırılmış), eğitim-öğretim laikleştirilmiş, çağdaşlaştırılmış ve millileştirilmiş, herkese eğitim hakkı verilmiş, ilköğretim zorunlu hale getirilmiş, eğitim-öğretim parasız hale getirilmiştir.

Tarihi Temeller 1924’de John Dewey Türkiye’ye davet edilmiş ve hazırladığı rapor doğrultusunda Köy Enstitüleri kurulmuş ve öğrenci merkezli sistem yaygınlaştırılmıştır. 1950’li yıllara kadar program geliştirme çalışmaları daha çok dersler ve konular listesi şeklinde yapılmış , bu dönemden sonra ise daha sistematik bir yaklaşım benimsenmiştir. 1953-54 yıllarında ilk ve ortaöğretim programlarının geliştirilmesi konusunda çeşitli çalışmalara başlanmıştır.

Tarihi Temeller 1960’ lı yıllara gelindiğinde 1961 yılında kabul edilen 222 sayılı İlköğretim Kanunu’nun hükümleri programların geliştirilip değiştirilmesini zorunlu kılmıştır. 1962 yılında toplanan VII. Milli Eğitim Şurası’nda Programların günün gerçek ve ihtiyaçları dikkate alınarak düzenlenmesi Programların geliştirilmesine bağlı olarak ders ve kaynak kitaplarının hazırlanması Öğretmenlerin yeni programların gereklerine uygun olarak yetiştirilmesi Hazırlanacak ve uygulanacak bir deneme programının komisyonlarca incelenip değerlendirildikten sonra çeşitli bölgelerde en az iki yıl süre ile denenmesi Deneme programlarının geliştirilerek bütün yurt çapında uygulanması karara bağlanmıştır.

Tarihi Temeller 1980’li yıllarda program geliştirme çalışmalarında yeni bir anlayış başlamış ve program geliştirme konusunda bir model oluşturmaya yönelik çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu amaçla milli eğitim bakanlığı tarafından bir dizi toplantılar düzenlenmiş ve bu toplantılar sonunda yeni bir program modeli kabul edilerek yaygınlaştırılmıştır. Bu modele göre amaç-davranış-işleyiş-değerlendirme boyutları içinde programların derslere göre hazırlanması esas kabul edilmiştir.

Tarihi Temeller 1990’lı yıllarda ise ölçme değerlendirme çalışmalarına ayrı bir önem verilmiştir. 1998 yılında 8 yıllık kesintisiz zorunlu eğitime başlanmıştır. 2005 yılında ise eğitim programları yapılandırmacılık temel alınarak yeniden düzenlenmiş ve uygulamaya konulmuştur. 2012 yılında ise 12 yıllık zorunlu eğitime geçilmiştir.

Bireysel Temeller Programın en önemli temeli bireydir. Program geliştirme çalışmalarında tüm çabalar birey içindir. Amaçlar/Hedefler ve konu birey için seçilir ve düzenlenir. Bu nedenle programlar hazırlanırken bireyin ilgileri, ihtiyaçları ve gelecek yaşamı dikkate alınır. Çağdaş yaklaşımlarda birey temelli programlar ve bireyin ilgi, ihtiyaç ve hazırbulunuşluğu önemli görülür. Eğitim programlarında bireyin gelişimsel özellikleri de dikkate alınmalıdır.

Psikolojik Temeller Eğitim programında hedeflerin belirlenmesi aşamasında, hedeflerin eğitimle oluşturulabilirliğinde ve ulaşılabilirliğinde, eğitim durumlarının (yöntem, teknik, araç-gereçlerde) seçiminde ve düzenlenmesinde büyük ölçüde psikolojiden yararlanılır. Hazırlanan programın çocuğun bedensel ve zihinsel gelişim özelliklerine uygunluğu açısından da psikolojinin bulgularından yararlanılır.

Toplumsal Temeller Program geliştirilirken toplumun temel değerleri, kültürü, beklentileri ve ihtiyaçları göz önünde bulundurulur. Bireyin topluma uyumunu sağlamak eğitimin toplumsal işlevidir. Ayrıca toplumun iş gücü ihtiyacı da dikkate alınmalıdır. Bu sebeplerden dolayı eğitim programları bireyin sosyal gelişimine uygun ve topluma uyumunu sağlayacak biçimde hazırlanmalıdır.

Ekonomik Temeller Toplumun insan gücü ihtiyacını karşılamak için ekonomik temeller göz önünde bulundurulmalıdır. Aynı zamanda yapılacak programın bütçeye getireceği yük ve katkı için ekonomik temellerden yararlanılır.

Konu Alanı Temeli Program geliştirme çabalarında öğrenilmesi gereken konuların olması ve bunların öğrenilmesi zorunluluğu konu alan temelini oluşturur. Program geliştirme çalışmalarında konuların ve çalışma alanlarının ihtiyaçları, programların hedeflerinin belirlenmesinden önce yer almalıdır. Bilimsel bulgulara yer verilerek, konu alanlarının geçerliliği, güvenirliği ve güncelliği sağlanmalıdır.

Felsefi Temeller Program tasarımı ve hedeflerin belirlenmesi aşamasında felsefeden yararlanılır. Eğitim hedeflerinin iç ve dış tutarlılığını ortaya koymada, aday hedeflerin saptanmasında, hedeflerin topluma, bireye uygunluğunun belirlenmesinde, hedefleri önem sırasına koymada, eğitime egemen dünya görüşünde üstü kapalı olan amaç ve varsayımları açığa çıkarırken ve yorumlarken felsefeden yararlanılmaktadır.

Felsefenin alanları Epistemoloji (Bilgi felsefesi) Ontoloji (Varlık felsefesi) Aksiyoloji (Değer felsefesi) Mantık

Eğitim felsefelerini etkileyen akımlar İdealizm Realizm (Gerçekçilik) Pragmatizm (Faydacılık) Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk) Hümanizm (İnsancıl felsefe) Natüralizm (Doğacı)

Eğitim Felsefeleri Daimicilik (Perennializm-Değişmezcilik) Esasicilik (Essentializm-Özcülük) İlerlemecilik Yeniden Kurmacılık (Yeniden yapılandırmacı görüş)

Eğitim Programını Etkileyen Eğitim Felsefeleri Eğitim Felsefesi Dayandığı Felsefi Temel Eğitimin Amacı Eğitimcinin Rolü Eğitim Programındaki Odak Nokta Daimicilik Realizm (Gerçekçilik) Rasyonel kişileri eğitmek/üstün zekalı kişiler yetiştirmek, akıllı kişiler seçmek Öğretmen öğrencilerin düşünmelerine yardımcı olur. Sokratik yöntem kullanır. Klasik Konular Edebi Çözümlemeler Sabit Program Esasicilik İdealizm, Realizm (İdealistlik, Gerçekçilik) Bireylerin zihinsel gelişimine yardımcı olmak, yetenekli kişileri eğitmek Öğretmen alanında uzman kişidir. Geleneksel değerlerin yaygın bir biçimde öğretimi söz konusudur. Temel Beceriler (okuma, yazma, sayma) ve Temel Konular (Anadil, fen, tarih, matematik, yabancı dil) İlerlemecilik Pragmatizm (Yararcılık) Demokratik ve sosyal yaşamı geliştirmek Öğretmen problem çözme ve bilimsel araştırmalarda yol göstericidir. İlgili Programlar Hümanistik eğitim Radikal Eğitim Reformu Yeniden Kurmacılık Toplımu yeniden yapılandırmak ve geliştirmek. Değişim ve sosyal reform için eğitim Öğretmen değişim ve reformun temsilcisidir. Araştırma yöneticisi ve proje başkanı gibidir. Öğrencilerin problemin farkına varmalarına yardımcı olur. Eğitimde Fırsat Eşitlğinin Yeniden Kavramsallaşması