 Kömür nedir?  Kömürler nasıl oluşur?  Kömürlerin özellikleri nelerdir?  Kömürlerin çeşitleri nelerdir?  Kömürlerin zararları nelerdir?  Kömürler nasıl çıkarılır?  Kömürler nerelerden çıkarılır?

 Kömür karbonlu maddelerin kapalı ve havasız yerlerde çok uzun süre toprak katmanları altında kalıp birtakım kimyasal değişmelere uğramasından oluşan,kara renkli bitkisel kaynaklı içinde yüksek oranda karbon olan katı yakıttır.

 Kömür ilk olarak 12. yüzyılda Çinliler tarafından kullanılmıştır.Yoğun olarak kullanımı ise 18. yüzyılın ikinci yarısına rastlar. Özellikle gelişen sanayi ve endüstri kömür kullanımını arttırmış kömürü önemli bir mineral hâline getirmiştir.

 Kömür demir-çelik sanayisinin hammaddesi olarak kullanılmış ve buharlı motorlarda yakıt olarak kullanılmıştır.Çıkarılan kömürün büyük bölümü ise elektrik üretimi ve çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.

 Kömür ülkemizde olduğu gibi tüm dünyada da en çok kullanılan maden ürünlerinden bir tanesidir. Yeryüzünün en eski madenlerinden birisi olan kömür hem güvenilir bir yakıt kaynağıdır hem de düşük maliyetlerle elde edilebildiği için çok fazla rağbet görmektedir.

 Jeolojik tarihte iki büyük kömür oluşum çağı vardır.Bunlardan en eski olanı Karborifer( milyon yıl önce)ve Permiyen ( ) dönemleridir.

 Kuzey Amerika’nın Doğusu ve Avrupa’daki taş kömür yataklarının çoğu Karborifer döneminde oluşmuştur.  Karborifer ve Permiyen döneminde önce,Devaniyen döneminde Kuzey Yarım kürede büyük dağlar oluşmuştur.  Karborifer döneminde bu sıra dağlar havanın etkisiyle aşınmaya uğradı.  Irmak ve yağmur sularınca dağlardan aşağılara taşınan kumlar ile öteki kıyılarında birikti; böylece buralarda delmolozlar,çevredeki sığ denizlerin talar,bataklıklar ve sulak düzlükler oluştu.

 Bu bataklıklarda dev ağaçlardan oluşan şık ve gür ormanlar yetişti; bu ağaçlardan günümüze kalanların yegâne akrabası kibrit otu denen,atalarına hiç benzemeyen minik bitkilerdir.

 Bu yetişen dev ağaçlar öldüklerinde çürümekte olan bitkisel maddelerden oluşan ıslak bir zeminin içine devriliyordu.  Su ağaçların çürümesini yavaşlatıyor bunun sonucunda da orman alanı turbalık hâline geliyordu.  Arz kabuğundaki tektonik hareketler sonucu bu bataklıklar silt ve diğer sedimenterle birlikte derinle gömülmüştür.  Katman sıkıştıkça basıncın,ısının ve bakterilerin yardımı ile içindeki su ve gazlar dışarı çıkar.

 Turba önce linyite (kahverengi kömür) dönüşür. Linyit daha sonrada taş kömüre dönüşür.

 Kömür en çok nemli,sıcak iklime sahip olan ve organik maddelerin yoğun olduğu bataklık gibi yerlerde,bataklık bulunan suyun PH değerinin 4 ya da 5 civarında olması durumunda oluşmaya başlamaktadır.

 Yaygın olarak kullanılan ve bilinen 3 tür kömür çeşidi bulunmaktadır. ANTRASİTLİNYİTTURBA TAŞ KÖMÜRÜ

 Antrasit: Meydana geliş tarihi 300 milyon yıl geriye dayanır.  En değerli ve en sert kömür türüdür.  Yaklaşık %95’i karbondan oluşmaktadır.  Yakıldığı zaman diğer kömür türlerine göre çok daha fazla ısı vermektedir.

 Taş Kömürü: milyon yıllık bir geçmişe sahiptir.  Taş kömürünün karbon yüzdesi 80-90’ı bulur.

 Linyit: Daha oluşumunu tamamlamamış kömürlerdendir.  Tahminen 60 milyon yıl önce meydana gelmeye başlayan linyitte su ve birçok yabancı madde de bulunmaktadır.

 Turba: Bu kömür daha çok bataklık alanlarda görülür.  İçindeki su miktarı yüksektir.  Karbon yüzdesi ise 60’ı geçmez.  Henüz karbonlaşma safhasını tamamlamamış genç kömürlendendir.

 Çevre kirliliğine neden olur.  Kömürün solunum sistemine zararları: Bazı araştırmalara göre,son 14 yılda gerçekleşen erken ölümlerin 24.00’i kömür yakılması sonucu havaya yayılan ince partiküllerden kaynaklanmıştır.  Kömür,yandıktan sonra içerisinde bulunan uçucu organik bileşikler,güneş ışığı sayesinde reaksiyonlara neden olarak hava kirliliğine neden olmaktadırlar.

 Bu reaksiyonlar sonucunda ortaya çıkan azotdioksit gibi bileşikler,kronik akciğer hastalıklarına veya akciğer kanserine neden olabilmektedir.Astım hastalarının etkilenmeleri ve hastalıklarının ilerlemeleri de kömürün zararları arasındadır

 Kömürün kalp ve damar sağlığına zararları: Kömür dumanı,iltihabı,kalbe giden damarlarda tıkanıklık ve buna bağlı olarak kalp krizi,oksijen eksikliğinden kaynaklanan kalp hasarları gibi,birçok kalp ve damar hastalığına neden olmaktadır.  Yüksek azot dioksit bulunan havayı soluyan kişiler solumayanlara göre 4 kat daha fazla kanser ve ölüm riski taşımaktadırlar.  Aynı zamanda bu havayı uzun yıllar solumak,sigaranın neden olabileceği tüm hastalıklara yakalanma olasılığınızı arttırır.

 Kömürün sinir sistemine zararları:Aynı damar tıkanıklıkları riski beyin damarları için de geçerlidir.Beyin damarlarında tıkanıklık oluşması felç,inme ve ölümle sonuçlanabilir.Kömür yandığı esnada havaya eser miktarlarda civa karışmaktadır.  Uzun süreli teneffüs edilmesi,özellikle çocuklarda telafisi bulunmayan zekâ geriliklerine neden olabilir.Aynı risk anne karnındaki bebekler için de geçerlidir.  Hatta hamile bayanlarda,otistik bebek doğumlarına neden olması da kömürün zararları arasında yer almaktadır.

 Kömür kesme makinesiyle kesilen kömürler otomatik olarak bir taşıyıcı bantın üzerine boşaltılır ve böylece ocağın dışına kadar taşınır.

 Daha büyük ocaklarda,maden işçilerini ve kömürü taşımakta yer altı trenlerinden yararlanılır.  Açık işletmelerde,yüzeye yakın kömür damarı dev kazı makineleriyle kazılır.

 Damar tümüyle kazıldıktan sonra kuyular kayaç ve toprakla doldurularak yüzey şeklinin eski hâlini alması sağlanır.  Bugün gelişkin güvenlik donanımları kullanılıyor olsa bile,maden ocakları gene de tehlikeli yerlerdir.  Ülkemizde Soma maden faciasında 301 işçi hayatını kaybetmiştir. Maden ocağı yaşam odasıSoma Maden Faciası

 Her ocakta,tehlike anında görev yapacak bir güvenlik ekibi vardır.

 Ülkemizde kömürün çıkarıldığı madenlerin başlarında Ereğli ve Zonguldak gelmektedir.  Taşkömür yatakları bakımından zengin iki bölgemizde Türkiye’nin ihtiyacını karşılayacak büyük oran kömür çıkartılmaktadır.

 1829 tarihinde Ereğli ilçesinde taş kömürü Uzun Mehmet tarafından bulunmuştur.  Yıllar boyunca çalışmalar yapılıp ihtiyaçlar karşılanmıştır.

 Uzun Mehmet’in Hikayesi: Uzun Mehmet askerliğini denizci olarak yapmıştır. Bittiğinde subaylar ona kömür örneği göstermiş ve memleketinde bunlardan aramasını söylemiştir. Uzun Mehmet bir gün değirmene gittiğinde nehir kıyısında kömür parçalarını fark eder. Değirmenin ateşine attığında yandıklarını görür. Biraz kazıp derinden parçalar alır ve bunları padişaha götürür. Padişah 50 kese altınla ödüllendirir Uzun Mehmet'i. Ancak, kömürün yerini göstermek için görevlilerle görüşeceği sırada onu kıskanan biri tarafından öldürülür.

 Linyit kömür yatakları; Adana,Merzifon,Suluova,Mengen,Nevşehir, Zonguldak,Karaisalı,Afiş Elbistan çevrelerinde genellikle bulunmaktadır.