KEMENÇE

KEMENÇE NEDİR ? Kemençe, keman türü yaylı çalgılarla akraba olduğu sanılan, bir yay yardımıyla çalınan üç telli geleneksel halk çalgısının adıdır. Klasik kemençe ile karıştırılmasını önlemek amacıyla Karadeniz Kemençesi olarak da adlandırılmaktadır.

TARİHÇE Bilinen en eski yaylı enstrüman olan kemençe Avrupa’ya, 9. yüzyılda Bizans üzerinden ve MS 11. yüzyılda Müslüman Arapların kontrolü altında olduğu dönemde İspanya üzerinden Rebec adıyla iki koldan yayılmış, Orta Çağ ve Erken Rönesans dönemi boyunca yoğun olarak kullanılmıştır. Araştırmacı Yazar Mehmet Bilgin'in Doğu Karadeniz Etnik Tarihi Üzerine adlı yazdığı kitapta, Karadeniz kemençesinin Kıpçak Türkleri'ne ait bir çalgı olduğunu, Gagavuz Türkleri 'nin de bu çalgıya Kumança ve oyununun adına da Horon dediklerini yazmıştır.

NERELERDE KULLANILIR ? Kemençe kelimesi bugün Türkiye dışında İran, Ermenistan, Yunanistan, Gürcistan, Azerbaycan gibi pek çok ülkede kullanılmaktadır. Günümüz Türkiye'sinde biri klasik türk müziğinin Armudi kemençesi, diğeri ise Doğu Karadeniz halk müziğinin Karadeniz kemençesi olmak üzere iki tür kemençe kullanılmaktadır.

ARMUDİ KEMENÇESİ / KARADENZİ KEMENÇESİ

KEMENÇE ÖRNEKLERİ

1)Tepe: Tutucu görevini yapar. 2)Kulak:Telleri tutup, germek 3)Boyun:Avuç içiyle kavranan yer. 4)Kravat: Klavye 5)Kapak:Rezonans 6)Ses delikleri:Sesin akustiğini sağlamak 7)Eşek:Telleri taşımak 8)Palikar:Tutucu 9)Gövde:Ana gövde 10)Solucan:Akustik 11)Teller:Sesin oluşması KEMENÇENİN BÖLÜMLERİ

KEMENÇE NELERDEN OLUŞUR ? BAŞ: 9 cm. En üst bölümdür. Bir kalp şeklini andırır. Üzerinde üç teli akort edecek burgular vardır. Burgulara halk dilinde kulak denilir. BOYUN-SAP : Çevresi 9-10 cm'dir. Üst kısmında el yeri vardır. GÖVDE-TEKNE : Üst sapla birleştiği yerde genişlik 5-6 cmdir, alt kısma doğru genişler.En geniş yer 8 cm olur.Teknenin yan taraflarında ikişerden dört delik olup sesin çıkmasını temin eder. TELLER : Kemençede üç tel bulunur. Zil, sağır ve bağırsaktan yapılan bom. KURBAĞA : Tellerin sicimle bağlandığı bölüme kurbağa veya akrep denir.

KEMENÇENİN YAPIMI Kurutulmuş erik veya dut ağacından yapılır. Yapılacak büyüklükteki ağaç kesilip prizma haline getirilir. Dış kasnağın şekli çizildikten sonra oyulur. Etraf şekillendikten sonra iç kısımlar özel aletlerle oyulur.Çevre kalınlığı 0.5 cm'dir. En son rötuştan sonra zımpara çekilir. Kapak tahtası çamdan hazırlanır. İyice inceltildikten sonra köprü yeri işaretlenir. Her iki yanına 1, 1,5 cm ara ile ince delikler açılarak orta kısmına yakın ince bir direk yerleştirilir. Üzerine kapak konarak yapıştırılır Etrafı cilalanır. Tel bağlama yeri, köprü, ve germe tıpaları konarak üç tel takılır. Akordu yapılarak hazır hale getirilir.

HANGİ TÜR MÜZİKLERDE KULLANILIR ? Kemençe, bundan yıl önce sadece Karadeniz Müziği ile ilgileniyordu. Bir horon aletiydi kemençe. Daha sonra kemençe modernleşti ve artık istediğimiz müziğin içinde, rock müziği içinde, caz müziği içinde istediğimiz gibi kullanabileceğimiz bir alet haline geldi. Ve bunun da mucidi sevgili Cemal Berber ’ dir.

BENİ DİNLEDİĞİNİZ VE İZLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER… KÜBRA ÖZDEMİR 9/B 6125