PSİKOLOJİNİN BİLİMSEL YÖNTEM VE TEKNİKLERİ

Bilim olaylar ve olgular ile ilgili geçerliliği olan nesnel bilgiler elde etmek ister.Bilimin ortaya koyduğu bilgiler bilimsel bilgidir.Bilimsel bilgi elde etmek amacıyla izlenen düzenli,sistemli yol ve bu yolda başvurulan tekniklerin,işlemlerin tümüne yöntem denir.Bilimlerin amacı,olaylar hakkında kanıtlanabilir bilgiler elde etmektir. BİLİMSEL YÖNTEM

Psikolojinin Kullandığı Başlıca Yöntemler Şunlardır; *Betimleyici ve Tanımlayıcı yöntem *Korelasyon *Deneysel yöntemler

BETİMLEYİCİ VE TANIMLAYICI YÖNTEMLER Betimsel yöntemler,dışarıdan hiçbir müdahale bulunmadan var olan durumun tasvir edilmesi,fotoğraftan çekilmesidir. İnsanların gözle görülmeyen;sevecenlik,kıskançlık,çalışkanlık, karamsarlık,iyi kalplilik gibi özelliklerinin anlatılmasına iç (ruhsal) betimleme denir.

Betimleme,araştırma konusunun özelliklerini sistematik biçimde sıralamaktır. Tanıma ve tanımlama amacıyla yapılır. Betimleme ve tanımlama amacıyla;tarama yöntemi,doğal gözlem,görüşme ve vaka incelemesi yöntemlerinden yararlanılır.

TARAMA YÖNTEMİ Belirli sorunlarla ilgili olarak geniş kitlelerin görüşlerinin alınmasıdır.İncelenecek olayı doğrudan gözlemleme imkanı olmadığında bu olaylar,soru listeleri ve görüşmeler yoluyla dolaylı olarak incelenir. Tarama yönteminde en çok test ve anketlerden yararlanılır.

TEST:İnsanların zekalarını,ilgilerini, yeteneklerini,tutumlarını,kişiliklerini vb. ölçmek amacıyla kullanılır. ANKET:Bilgi verecek kişinin doğrudan kendisinin okuyarak cevaplandıracağı sorulardan oluşmuş soru kağıtları kullanılarak yazılı cevaplar aracılığıyla gözlemde bulunma işidir. GÖZLEM:Psikoloji ile ilgili olan olgu ve olayların gözlemlenerek raporlaştırılması işlemidir.Yapılış şekline göre doğal ve sistematik gözlem olarak ikiye ayrılır.

DOĞAL GÖZLEM:Herhangi bir nesneyi,olayı kendi doğal durumunda izlemeye denir.Olgu ve olay doğal ortamında araştırmacının etkisi en aza indirilerek yapılır.Doğal gözlemde gözlenen gözlendiğinin farkında değildir.Gözleme konu olan organizma,bunun farkında olursa yapay davranışlarda bulunabilir.Örneğin hayvanların kendi doğal ortamında izlenmesi doğal gözlemdir.

SİSTEMATİK GÖZLEM:Araştırmacı ilgilendiği davranışı sadece kendi belirlendiği koşullar altında inceler.Gözlenecek davranış önceden belirlenir ve sadece ona odaklanılarak gözlem yapılır.Hayvanların laboratuar ortamında gözlenmesi sistematik gözlemdir.

GÖRÜŞME (MÜLAKAT) Konuşma ve konuşturma yoluyla bireylerin değerlendirilmesidir.Görüşme,bilgi toplama veya davranış bozukluklarını tedavi etmek amacıyla yapılır.Bu yöntem,görüşmecinin değerlendirmelerine dayandığı için oldukça özneldir.Sorulara yanlış cevap verme ihtimallerine karşı sorular dolaylı yollardan tekrarlanır.

VAKA İNCELEMESİ Bazı durumlarda,bireyin davranışlarını anlamlandırmak için onun geçmiş yaşantısını ve çevresini yakından tanımak gerekir.Bu amaçla bireyden aile yaşantısını,çocukluğunu,arkadaşlarını,okul hayatını anlatması istenir.Vaka incelemesinde davranışları açıklamak için geçmiş yaşantıların derinlemesine incelenmesi söz konusudur.

DENEYSEL YÖNTEM Deneysel yöntemde araştırmacı kontrol ettiği değişkenler arasındaki neden_sonuç ilişkisini inceler.Bu inceleme sistemli ve iyi bir şekilde yapılandırılmış bir ortamda gerçekleştirilir.Değişken,farklı gözlemlerde farklı değerler alabilen özelliklerdir.

*Bağımsız Değişken:Neden sonuç ilişkisi içinde neden konumunda yer alan değişkendir. *Bağımlı Değişken:Bağımsız değişkenden etkilenerek farklı değerler alabilen değişkendir. *Kontrol Değişkeni:Bağımlı değişkeni etkileme ihtimali bulunan ve kontrol edilerek bağımlı değişkeni etkilemesi engellenen değişkendir. #Deney grubu,bağımsız değişkenin değişikliğe uğratıldığı gruptur. #Kontrol grubu ise bağımsız değişkenin sabit tutulduğu gruptur.

KORELASYON Bir değişkenin değeri değişirken diğer bir değişkeninde değerinin değişmesi anlamına gelir.Örneğin zeka düzeyi yüksek çocukların matematik testi puanları yüksek ise zeka düzeyi ile matematik problemlerini çözme becerisi arasında bir korelasyon var demektir. Korelasyon;katsayı ile ifade edilir.Korelasyon (r) ile arasında bir değere sahiptir.

*Sıfır Korelasyon:İki değişken arasında herhangi bir ilişki bulunmadığını yani nötr korelasyonu ifade eder. *Pozitif Korelasyon:(0) ila (+1) arasında çıkan ilişki pozitif korelasyondur. *Negatif Korelasyon:(-1) ila (0) arasında çıkan ilişki negatif korelasyondur. ÖRNEĞİN:Deneme sayısı ile hata miktarı arasında negatif korelasyon vardır ve korelasyon -1’e yakındır. *Zeka düzeyi ile öğrenme düzeyi arasında pozitif korelasyon vardır ve korelasyon +1’e yakındır.