© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Bilişim Teknolojilerine Giriş Ağ teknolojisi – Internet Hafta 2

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Etkileşim Katmanları Tipik bir masaüstü bilgisayarında, kullanıcının uygulama yazılımı ile nasıl etkileşim içinde olduğunu gösteren şema. Uygulama yazılımı işletim sistemi ile iletişim kurarken, işletim sistemi de donanım ile iletişim kurar. Oklar bilgi akışını göstermektedir.

© Nobel Akademik Yayıncılık Bilgisayar girdiyi alır – Bilgisayar girdisi, bilgisayara girilen ya da yüklenen herşeydir – Girdi bir insan tarafından (mesela klavye aracılığı ile) veya başka bir bilgisayar ya da cihaz aracılığı ile (CD- ROM veya disket gibi) sağlanabilir Bilgisayar Nasıl Çalışır?

© Nobel Akademik Yayıncılık Bilgisayar operasyonları gerçekleştirir, bilgi işlem – Hesaplamaları yapma, kelime veya numaraları bir kritere göre sıralama, dökümanlar üzerinde değişiklik yapma, grafik çizme işlemlere örnektir – Bilgisayar veriyi CPU’da işler Bilgisayar Nasıl Çalışır?

© Nobel Akademik Yayıncılık Bilgisayar veriyi saklar – Bilgisayarın veriyi, işleyebilmek için, saklaması gerekir. – Bilgisayar işlenmek için bekleyen veriyi bir yere koyarken (nereye?), hemen işlenmesi gerekmeyen veri başka bir yerde saklanır (nerede?) – (Ön bellek – Hafıza:RAM – Hard disk) – Ön bellek, hafıza ve hard disk arasındaki fark nedir? Bilgisayar Nasıl Çalışır?

© Nobel Akademik Yayıncılık Bilgisayar veriyi saklar – Ön bellek nerededir? – Ön bellek, hafıza (RAM) ve hard disk arasındaki fark nedir? Bilgisayar Nasıl Çalışır? Tartışalım…

© Nobel Akademik Yayıncılık Bilgisayar çıktı üretir – Bilgisayar çıktısı ‘işlenmiş veridir’ - Bilgi – Raporlar, dökümanlar, müzik, resim vs. bilgisayar çıktılarına örnektir – Çıktı farklı formatlarda olabilir: Kağıt, disket, ekran görüntüsü Bilgisayar Nasıl Çalışır?

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Veriden Bilgeliğe

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Veri (Data)– Ham – Organize olmayan, işlenmemiş bulgu Bilgi (Information)– İşlenmiş veri – Veriye belirli bir amaç için verilen anlam Bilgi birikimi (Knowledge)– Bilginin, algılanan önemine ve problemle olan ilgisine göre değerinin anlaşılması; öğrenme, düşünme ve tecrübe barındırır Bilgelik (Wisdom)– Bütünleşik bilgi birikimi- Bilgi birikiminin belirli bir hedefe ulaşmak için kullanılması 9

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Örnek İBB trafik app Sensörlerden iletilen veri -> veri App veriye anlam yüklüyor -> bilgi App, alınan bilgiye göre, haritayı boyuyor, trafik yoğunluğunu gösteriyor-> bilgi birikimi Kullanıcı hangi yoldan gideceğini belirlemek için aplikasyonu kullanıyor -> bilgelik 10

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Bütün bilgisayarlar, cep telefonları, tablet bilgisayarlar, yazıcılar birbirlerine kabloları veya kablosuz bağlantılar ile bağlanabilirler. İki cihaz birbirine bağlandığı zaman, bir ağ kurulmuş olur. Ağ

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Neden ağ kurmak isteriz? Tartışalım..

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Bilgisayar ağı veya veri ağı bilgisayarların aralarında veri değişimini/iletimini sağlayan telekommünikasyon ağıdır. Ağ

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Ağlar büyüklüklerine göre sınıflandırılır: – Yerel Alan Ağı (LAN), – Geniş Alan Ağı (WAN), – Bluetooth kullanan kişisel ağlar—cep telefonunu dijital asistana bağlayan ağ gibi Kablosuz teknolojinin genişlemesi: cep telefonları, GPS, Wi-Fi Ağ

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Dünyadaki en büyük ağ nedir? Tartışalım..

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 İnternet milyarlarca akademik, kurumsal ve özel iş ağlarını elektronik ve optik ağ teknolojileri ile birbirine bağlayan ağların ağıdır. Internet

© Nobel Akademik Yayıncılık – SSCB Sputnik uydusunu fırlattı 1958 – Amerika Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA)’yı kurdu DARPA mühendisleri ARPAnet’i oluşturdu ARPAnet iki uzak noktayı birbirine bağladı Internet

© Nobel Akademik Yayıncılık Genç ARPAnet’e 15 bağlantı yapıldı 1970s – Araştırmacıları ve üniversiteleri birbirine bağlayan NSFnet kuruldu – Universiteler birer birer NSFnet’e bağlanmaya başladılar ve e-posta hayata geçirildi 1989 – Üç adet ticari ISS kuruldu Internet

© Nobel Akademik Yayıncılık s - ViolaWWW ve Mosaic tarayıcıları ile ağ halk tarafından tanındı Internet kelimesi kullanılmaya başlandı Türkiye’de ilk Internet yönlendiricisi (router) 1996 yılında ODTÜ’de devreye girdi. Internet

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönlendirici (Router). Bilgisayar ağları arasında veri iletimini sağlayan elektronik cihazdır. Ağları birbirine bağlar. Sunucu (Server). Kendisine bağlı olan istemci terminallerin (client station) bir ağ içerisinde paylaşılan kaynaklara (yazıcı, belgeler vb.) erişimini sağlayan bilgisayar.

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Bir Alman ve bir Türk’ün sohbet edebilmesi için ne gerekir? Aynı ağ üzerindeki iki bilgisayarın haberleşebilmesi için ne gerekir? Tartışalım..

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Internet

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Internet haberleşmek için Internet Protokolünü (TCP/IP) kullanan; birbirine bağlı bilgisayar ağlarından oluşarak milyerlarca kişiye hizmet eden global bir sistemdir. Internet

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 TCP/IP. Internetin temel protokolleri Farklı ağlarda bulunan bilgisayarların "konuşmasını" sağlayan, dolayısıyla onları "evrensel" bir dil ile bağlayan iletişim protokolü TCP – İletim Kontrol Protokolü (Transmission Control Protocol). İletimleri (e-posta, web sayfası vb.) paketlere bölen, gelen paketlerin bütünlüğünü kontrol eden ve diğer uçta paketleri birleştiren protokol. Internet

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Internet IP – Internet Protokolü (Internet Protocol). Paketleri yönlendiren ve iletişimi sağlayan protokol. - IP ağlara katılmak için numerik IP adreslerini kullanırken, - TCP ağlardaki bilgisayarlar arasında mesajların güvenli olarak dağıtılmasını sağlar.

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Internetteki cihazların adrese ihtiyaçları vardır (aksi halde paketleri alamazlar!) IP Adresi. Internetteki cihazları tanımlayan özgün numara. (Statik ya da dinamik olabilir) IP adresleri ondalık notasyonda yazılırlar: Örnek:

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 IP adreslerini ondalık notasyonda hatırlamak kolay değildir. Alan Adı (Domain Name). Internetteki bilgisayarlara tahsis edilen isim. Örnek: google.com

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 DNS – Alan Adı Sistemi (Domain Name System). Hergün kullandığımız alan adlarının numerik karşılığını saklayan, çeviren ve istenildiğinde getiren veritabanı sistemi. DNS Sunucusu (DNS Server). DNS’in depolandığı sunucu. 28/36

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Alan adları numerik IP adreslerinin karşılığıdır. Ağaç şeklinde oluşturulurlar vs. google.com 29 ROOT.GOV.COM.MIL.NET.COM.ORG.IT GOOGLE AMAZON MCKINSEY YAHOO TRANSLATE BOOKS SCHOLAR ROOT

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Web adresi – (URL - Uniform Resource Locator). Web adresi. Internetteki bir sayfanın adresi. Web adresleri (URL) alan adı ve istenen dosyanın bulunduğu lokasyondan oluşur.

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Web adresi anatomisi

© Nobel Akademik Yayıncılık Üst Düzey Alanlar (Top Level Domains). Alan adlarının uzantıları ve genellikle en son bileşenleridir. Örnekler: com – ticari (commercial) net – şebeke (network) gov – kamu (government) edu – eğitim (education)...

© Nobel Akademik Yayıncılık Internet Servis Sağlayıcı (ISP – Internet Service Provider). Ücret karşılığı müşterilerine internet erişimi sağlayan şirket veya organizasyon. Bazı ISS’ler internet sitesi barındırma, web sitesi tasarımı ve pazarlama hizmetlerini de vermektedirler. Örnek: Turk Telekom, Superonline

© Nobel Akademik Yayıncılık Web tarayıcısı (Web browser). Internetteki sayfaları görüntülemek, indirmek, yüklemek, gezinmek ve erişmek için kullanılan program. Örnekler ???

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yerel Alan Ağı (LAN - Local Area Network). Okul, ev, işyeri gibi sınırlı coğrafi alanda bilgisayarları ve cihazları birbirine bağlayan bilgisayar ağıdır. Geniş Alan Ağı (WAN - Wide Area Network). Yerel alan ağlarının birbirine bağlanmasını sağlayan çok geniş ağlardır. En meşhur geniş alan ağı ….??? 35

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Intranet. Belirli bir kuruluş içindeki bilgisayarları yerel ağları (LAN) ve geniş alan ağlarını (WAN) birbirine bağlayan bir ağdır. Temel oluşturulma amaçları, kuruluş bünyesinde bilgileri ve bilgi işlem kapasitesini paylaşmaktır. Ekstranet (Extranet). Bir işletmenin, işletme dışındaki ortakları ile veri ve enformasyon paylaşımı kullandığı bilgisayar ağına verilen addır. Ekstranetler özellikle e-ticaret ve m-ticaret uygulamaları için kullanılmaktadır. 36

© Nobel Akademik Yayıncılık Şekil. Internet, ekstranet ve intranet kullanıcıları

© Nobel Akademik Yayıncılık Internet ağlarında veri paketler halinde hareket eder, iletilir. Gönderici mesajı ya da belgeyi paketlere böler ve paketler Internet ağlarında iletilmeye başlar. Alıcı gelen paketleri birleştirerek orijinal mesajı ortaya çıkarır. Internet Nasıl Çalışıyor..

© Nobel Akademik Yayıncılık Bir pakette ne var? – Gönderen bilgisi – Ulaşacağı adres – Hata denetimi – Yaşama süresi – Opsiyonel veri (rota kaydı, zaman damgası, vb.) – Gönderilen verinin bir kısmı! Internet Nasıl Çalışıyor.. Paket Trafiği

© Nobel Akademik Yayıncılık E-posta mesajı: Sayın. Gungor, Derslerinizde öğrendiklerimin iş hayatımda çok faydalı olduğunu bilmenizi istedim... paket1 paket2 paket3 E-posta mesajı: Sayın Gungor, Derslerinizde öğrendiklerim iş hayatımda… paket2 paket1 paket3 paket1 paket2 paket3 paket2 paket3 R R R R R R= yönlendirici (router) Veri Bölme Veri Birleştirme

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 İzleyelim.. hLI Internet nasıl çalışıyor?

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Samsung Family Hub Buzdolabı PkI Mercedes Uzaktan Park Pilotu I Nesnelerin Interneti