ACİL SERVİSTE TRİYAJ BEÜ ZONGULDAK SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ CERRAHİ HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ A.D.

Türlerine göre ayırmak manasına gelir Triyaj Fransızca Seçmek Sınıflamak Türlerine göre ayırmak manasına gelir İlk kez II. Dünya Şavaşında yaralı askerlere gereksinimleri doğrultusunda acil bakım girişiminde bulunmak üzere öncelik hakkı tanınması nedeni ile kullanılmıştır.

Rutin triyaj Afet Triyajı: Hayati tehlikesi olan ve multipl sistem yaralanması olanlar önce tedavi edilir Afet Triyajı: Yaralı sayısı, kurtarıcı sayısından fazla ise hayatta kalma şansı daha fazla olan, müdahalesinde daha az zaman, malzeme ve personel gerektiren kişilere öncelikli olarak müdahale edilir

Triyajda amaç Hastanın durumunun hayati olup olmadığının, Extremiteyi tehdit edip etmediğinin, Semptomların giderilmesi için acil tedavi gerektirip gerektirmediğinin belirlenmesidir.

Triyaj ile…. Hastanelerde sekonder afetler önlenir (aşırı yüklenme), Uygun tedavi ile sağkalım artar, Morbidite azalır, Komplikasyonlar ve geç ölümleri azalır, Kaynaklar uygun kullanılır.

Rutin Acil Servis Triyajı Temel veya ileri triaj sistemleri kullanılabilir Acil servis triajı, doktorlar, hemşireler veya paramedikler tarafından yapılabilir.

Temel Triyaj Sistemi Sınırlı bir hikaye Vital bulgular Fizik bulgular alınır Kullandığı ilaçlar İlaç alerjileri sorulur ve hasta uygun alana yönlendirilir.

İleri Triyaj Sistemi İleri triaj sisteminde temel triaj sistemine ek olarak, bazı tanısal testler (örneğin; X-ray, kan ve idrar tetkikleri) istenir. Daha sonra hastalar aciliyetine göre uygun bakım alanlarına veya acil servis hekiminin muayenesi için bekletilirler.

Triyaj Sistemi Sınıflandırılması Durumu satabil olmayan hastanın tedavisi bitinceye kadar her tıbbi basamakta yeniden yapılan sürekli ve süregen olan triajda 2 li, 3 lü, 4 lü ve 5 li olmak üzere değişik sınıflandırma sistemleri kullanılmaktadır.

Acil Servis Triyaj Sistemleri 2 li Triaj Sistemi Acil Acil değil 3 lü Triaj Sistemi Çok acil 4 lü Triaj Sistemi Hayatı tehdit edici 5 li Triaj Sistemi Resusitasyon Sevk

Travma Triyajı Travmada İleri Yaşam Desteğine göre; T1 (Kırmızı): Acil hayat kurtarıcı önlemlere gereksinim var T2 (Sarı): 2-4 saat içinde kontrol gereksinimi var T3 (Yeşil): 4 saat içinde tedavi ihtiyacı yok T4 (Mavi): İmkanlar yeterli ise erken tedavi edilmesi gerekli ancak taburculuk ihtimali yok

Travma Triyajı Uygulama Hasta yürüyor mu? Evet (YEŞİL) Hayır Hasta soluyor mu? Hava yolu açıldıktan sonra hayır (Ölü) Hava yolu açıldıktan sonra evet (KIRMIZI) Kendiliğinden soluyor

Travma Triyajı Uygulama Solunum sayısı kaç? Dakikada 30 üzeri veya 10 un altı (KIRMIZI) Dakikada 10-30 Nabız veya kapiller dolaşım nasıl? Nabız 40 ın altı veya 120 nin üzeri (Veya kapiller dolaşım 2 sn üzeri) (KIRMIZI) Nabız 40-120 arası (Veya kapiller dolum 2 sn altı) (SARI)

T.C. Sağlık Bakanlığı Triyaj Sistemi KIRMIZI Kategori 1: Hayatı tehdit eden ve hızlı agresif yaklaşım ve acil olarak eş zamanlı değerlendirme ve tedavi gerektiren durumlar. Bu durumlarda hasta hiç bekletilmeden kırmızı alana alınır. Kategori 2: Hayatı tehdit etme olasılığı yüksek olan ve 10 dakika içerisinde değerlendirilip tedavi edilmesi gerekli durumlar.

T.C. Sağlık Bakanlığı Triyaj Sistemi SARI Kategori 1: Hayatı tehdit etme olasılığı, uzuv kaybı riski ve önemli morbidite oranı olan durumlar. Kategori 2: Orta ve uzamış dönem belirtileri olan ve ciddiyet potansiyeli taşıyan durumlar.

T.C. Sağlık Bakanlığı Triyaj Sistemi YEŞİL Ayaktan başvuran, genel durumu itibariyle stabil olan ve ayaktan tedavisi sağlanabilecek basit sağlık sorunları bulunan hastalar.

Triyaj hemşiresinde bulunması gereken özellikler En az iki yıl kritik hastaların bakımında çalışmış olmalı, En az altı ay acil ünitesinde çalışmış olmalı, Klinikte başarılı olmalı, Triyaj konusunda eğitim programını tamamlamalı Kişilerarası ilişkiler ve iletişim becerileri iyi olmalı,

Triyaj hemşiresinde bulunması gereken özellikler Organizasyon becerisi iyi olmalı, Değişikliklere uyum sağlayabilmeli, esnek olmalı, Hemşirelik sürecini etkili bir şekilde kullanmalı Rol modeli olmalıdır.

TRİYAJ SİSTEMİNDE AŞAMALAR TANILAMA: Subjektif ve objektif veriler toplanır; görüşme ve tanılama işi 2-5 dk. bitmelidir. Burada hastanın öncelik derecesi belirlenir.Bu aşamada elde edilen verilerle tanılar saptanır. PLANLAMA/UYGULAMA: Duruma göre ilgili planlamalar yapılıp uygulamaya geçilir. DEĞERLENDİRME: Belirli sınıflamalara yerleştirilen hastalar daha önce saptanan kriterlere göre yeniden tanılanır.

Triyaj sırasında sorgulanması gerekenler İsim, yaş, cinsiyet, geliş şekli Temel şikayetler O anda var olan şikayetin öyküsü Alerjileri Kullandığı ilaçlar, özgeçmişi; diyabet, epilepsi gibi hastalıklara yönelik tıbbi uyarı bileziği ya da kolyesi, Kadınlarda son adet tarihi, doğum, düşük hikayesi Son tetanoz aşısının tarihi

Triyaj sırasında sorgulanması gerekenler Toplanan bilgilerin değerlendirilmesi, yaşam bulguları ve tartı kontrolü yapılır. Triyaj görüşmesi sırasında uygun ses tonu ve yüz ifadesi, açık uçlu soru sorma ve gerekirse diğer iletişim teknikleri kullanılır. Görüşme sırasında dil, kültür farklılıkları, yaş, mental gelişim gerilikleri, sağlık durumundaki değişiklikler sorun olabilir. Bu konularla ilgili hasta yakınlarından ve diğer sağlık ekibi üyelerinden yardım alınır.

Triyaj Kayıtları Triyaj sırasında tutulan kayıtlar hastanın acil bölümündeki dosyasının içinde yer alır. Problem merkezli “SOAPIE MODELİ” kullanılabilir. S=Subjektif veriler O=Objektif veriler A= Verilerin analizi P=Planlama I=Uygulama E=Değerlendirme

Triyaj sırasında bilinmesi gereken noktalar Acil birimde hasta bu konuda eğitilmiş uzman bir sağlık personeli tarafından karşılanır, hastanın ilk değerlendirilmesini yapar. Triyaj protokolüne sadık kalarak hasta için gerekli olan aciliyet kararını verir, tanıya uygun laboratuar ve radyolojik işlemleri takip eder, fiziksel muayeneyi yapar. Hemşire subjektif ve objektif tanılamalar sonucunda elde ettiği bilgileri triyaj dosyasına kaydeder.

Triyaj sırasında bilinmesi gereken noktalar Hasta acil sınıflamasına girmişse tanılamadan sonra 5 dakika içersinde tedavi alanına götürülür. Acil bölüme hasta kabülü profesyonel olmayan bir sekreter tarafından yapılırsa hastalar uzun süre bekleyebilir, değerlendirmeleri gecikebilir ve hastanın durumu daha da kötüleşebilir.

Triaj sisteminin uygulama süreci A-Uygulama aşamaları Planlama ve geliştirme Eğitim ile ilgili faaliyetler B-Aksaklıkların çözümlenmesi Ortaya çıkabilecek başlıca sorunlar Başarılı bir triaj uygulama koşulları

Ortaya çıkabilecek başlıca sorunlar Hastayı alt/üst sınıflamaya yerleştirme Önceliği olan hastaları belirleme zorluğu Triyaj görüşme ve tanılama süresi, Verilen kararı ispat etmede yetersizlik Bölüm içinde hasta akış kontrolü

Başarılı bir triyaj uygulama koşulları Eğitici/preseptör/kaynak kişilere sahip olma Her vardiya sonunda personelle birlikte yeniden gözden geçirme Kaliteyi yükseltme uygulamaları ve denetimlerine personelin katkısını sağlama Gerekirse preseptör sayısını artırma Grup içinde problem-çözme yöntemini kullanma,

Triyaj sahası fiziki planı Acil servisin gereksinimlerine göre düzenlenir. Sedye ve tekerlekli sandelyenin geçebileceği kapılar Bekleyen hastaları görebilme olanağı Hasta ve personelin oturabileceği yer Hasta ve yakınları için yeterli ve düzenli bekleme yer Bilgisayarlı telefon ve diğer iletişim araçları için yer

Triyaj sahası fiziki planı Merdivenlere trabzan Koridorda tutunma yerleri Kapalı tuvalet Acil bölüm kayıt belgesi ve tedavi sahasında kolaylık sağlayacak malzemeler Tanılama bölgesinde mahremiyeti sağlama olanakları Acil servis personelini kolay görme olanağı

Triyaj malzemeleri Kayıt formları ve laboratuvar, radyoloji istek formları ve diğer formlar Evraklar ve broşürler Eldiven, maske, gözlük gibi koruyucu malzemeler Daha detaylı tanılama için gerekli malzemeler Daha ayrıntılı uygulamalar için malzemeler Tedavi bölgesine direk telefon

Triyaj malzemeleri Tekerlekli sandalye ve sedye El yıkama için lavabo Hastaları havale edecek servislerin telefon listesi Zaralı artık malzemeleri koymak için konteynırlar

DÜŞÜNÜLMESİ GEREKEN ÖZEL DURUMLAR Triyajı güçleştiren durumlar Hastaların triyaj alanına gelene kadar uzun süre beklemeleri, Üniteye psikiyatrik sorunlu, alkol ya da ilaç bağımlısı hastaların gelmesi, Hasta ya da ailelerin kalabalıklığı, gürültü veya rahatsız edici hareketlerde bulunmaları Personel yetersizliği veya triyajı yapan personeller arasında uyumsuzluğun olması

DÜŞÜNÜLMESİ GEREKEN ÖZEL DURUMLAR İzolasyon Bulaşıcı hastalıklar: Olasılık varsa diğer kişilerden ayrı olmalı, çabuk ve kolay temizlenecek özel tedavi odası olmalıdır. İmmünosüpresif hastalar triyaj bölgesinde mümkün olduğunca çabuk tanılanıp, uygun bölüme sevk edilmelidr.

Pediatrik Triyaj kuralları Anne-baba iyi dinlenmelidir. Anne-babanın endişesi çocuğun hastalık ve yaralanma derecesi ile ters orantılı olabilir. Temel yaşam desteğinin çocuklarda farklıdır. Çocuğun görünüşüne güvenmemek gerekir. Yakınma ne olursa olsun hiçbir zaman anne-babaya çocuğun AB’de değerlendirilemeyeceği söylenmez.

Pediatrik Triyajında bilgi gereksinimleri Yaşamı tehtid eden durumları pediatrik değerlendirme yeteneği Gelişmiş pediatrik tanılama ve acil girişim Pediatrik travma yöneten protokoller Pediatrik hastalara bakım olanağı veren gerekli donanım Taşımadan önce nakil ve stabilizasyonun nasıl başlatılması gerektiğine yönelik,taşıma protokolleri

Formal pediatrik triyaj sınıfı konuları kapsamı Pediatrik değerlendirme Triyajda genel pediatrik şikayetler Pediatrik hastalarda kullanılan talimatlar Çocuk istismarı ve ihmali Pediatrik şikayetler için triaj sınıflandırması Enfeksiyon kontrolü konuları Standart önlemler

Pediatrik değerlendirme üçgeni Genel görünüm: Bakışlar, konuşma, ağlama, kıyafet ve hijyen Solunum: Harcanan efor, hız Deri sirkülasyonu: Renk (siyanoz, solgun, lekeli)

Pediatrik değerlendirme sırasında ebeveynlere sorulabilecek sorular Bu hareketlilik düzeyi çocuğunuz için normal mi? Rengi sizce nasıl? Solunumu son zamanlarda nasıldı? Çocuğunuz hakkında sizi en çok endişelendiren nedir?

Triyaj sırasında kullanılabilecek yöntemler En kolayı AVPU yöntemidir. A=Tehlike (Alert) V=Sözel uyarıcılara tepki veriyor (Responds to Verbal stimuli) P=Acıya tepki veriyor (Responds to pain) U=Tepkisiz (Unresponsive)

Triyaj hikayesi Genellikle muayene esnasında elde edilir. Neler sorulacağını hatırlamak için “CIAMPEDS” iyi bir yoldur. C=Asıl şikayet (Chief complaint) I=Bağışıklık veya izolasyon (Immunizations or Isolation) A=Gıda ve ilaçlara karşı alerji (Allergies to food and medications) M=İlaçlar (Medications) P=Tıbbi geçmiş (Past medical history) E=Hastalık ya da yara ile ilgili olaylar (Events surrounding the illness or injury) D=Diyet ve çocuk bezleri (Diet and diapers) S=Hastalık ya da yara ile ilgili semptomlar (Symptoms associated with the illness or injury)

Triyaj alanında tedaviyi başlatma Başlangıç tedavisi sıklıkla aşağıdakilerle sınırlıdır; Antipretikleri uygulama Temel ilkyardım, soğuk paketleri ve bandajları içerir Laboratuvar ve radyolojik incelemelere başlanır.

Pediatrik triyajda yasal sorunlar ve durumlar Solunum sıkıntısını farkedememe Şoku tanımlayamama Potansiyel olarak öldürücü bir yaralanmayı tanımlayamama Ani triyaj, tanılama ve girişimler bu durumlara engel olabilir.