ÇOCUKLARI KAZALARDAN NASIL KORUYABİLİRİZ? Prof. Dr. Dinçer Yıldızdaş Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Yoğun Bakım Bilim Dalı

Kazalar Bir evin içinde ya da ona ait çevrede (evin bahçesinde, havuzunda veya garajında) meydana gelen kazalara ev kazaları denir. Ev kazalarının en önemli özelliği, çoğunlukla önlenebilir olaylar olmasıdır. Ev kazaları yaralanma, sakatlanma ve ölüme yol açabileceği için önemli bir halk sağlığı sorunu olarak ele alınmaktadır. Ev kazaları ile en çok çocuklar, yaşlılar ve fiziksel, zihinsel veya sosyal engelliler karşılaşmaktadırlar.

Kazalar Tüm yaralanmaların % 54’ünü ev kazaları oluşturur. Kaza nedeniyle ölümlerin % 25’i evlerde meydana gelir. 112 Acil Sağlık Hizmetleri’ne bebek ve çocuk için yapılan acil çağrıların % 79’unu ev kazaları ve yaz döneminde yaşanan boğulmalar oluşturur. 3

Zamanlarının çoğunu evde geçirmeleri, 0-6 yaş grubu çocuklar; Zamanlarının çoğunu evde geçirmeleri, Çevrelerini keşfetme ve öğrenme konusunda meraklı olmaları, Büyükleri taklit etme özellikleri, Devamlı hareket halinde olmaları, Tehlikelerin bilincinde olmamaları, Çevresel risklere duyarlı ve açık olmaları, Deneyimleri olmadığı için her şeyi ağzına götürme alışkanlığı, Kazalardan kendilerini koruyabilecek gelişimsel beceriye henüz yeterince sahip olamamaları sebebiyle ev ortamında kazaya uğrama oranı en yüksek grubu oluşturmaktadır. 4

Dünyada ve ülkemizde 0-6 yaş grubundaki çocukların; Düşme, Yanma, Zehirlenme, Boğulma ve Yabancı cisim kaçması nedeniyle sakat kalma ve ölüm hızlarının yüksek olduğu bildirilmektedir. 5

6

Sağlık Bakanlığı: Son 5 yılda 120.000 çocuk ev kazası sonucu hastaneye müracaat etmiş ve 2000'i hayatını kaybetmiştir. Ev kazalarının %45' i 0-6 yaş arası çocuklarda görülmektedir 1-4 yaş arası çocukların %44'ünün ölüm nedeni kazalardır 7

Çocukların Başına Gelebilecek Kazalardan Erişkinler Sorumludur. Bu Kazaları Sadece Biz Önleyebiliriz. 8

Zehirlenme 2 yaşında kız Anne alışveriş için çıkıyor. Baba kızı ile bir süre oynadıktan sonra uyuyakalıyor. Anne eve döndüğünde kızını yerde yatar halde buluyor. Yerde boş ilaç kutusunu ve çok sayıda hapı görüyor. 9

Zehirlenme İlaçların gerçek isimlerini söyleyin, şeker olarak adlandırmayın Çocuğun önünde ilaç içmeyin İlacı kullandıktan hemen sonra yerine kaldırın Çocuğunuza bir erişkin tarafından verilmediği takdirde bulduğu bir şeyi yememesi gerektiğini öğretin Tarihi geçmiş ilaçları atın 10

Zehirlenme 2 4.5 yaşında erkek Boya yapılırken evin içinden dolaşan çocuk tiner dolu bir gazoz şişesini görüyor. Gazoz şişesini başına diker dikmez şiddetli bir şekilde ağlamaya başlıyor. Parmak sokularak kusturuluyor. Birden nefes alması da bozulan hasta acil olarak kliniğimize getiriliyor. 11

Zehirlenme Orijinal kaplarında saklayın İlaçlar ve ev temizlik malzemelerini çocuğun erişemeyeceği yükseklikteki kapalı alanlarda muhafaza edin 12

Zehir danışma merkezi 0 800 314 7900 0 312 433 7001 ve 0 312 435 5680/1292 Fax: 0 312 433 70 00 www.rshm.saglik.gov.tr/bolumler/bolumdetaylari/zehir/danisma.html zehir@saglik.gov.tr

Yanık 36 aylık kız hasta Annesi mutfakta yemek yaparken ocağa yaklaşıyor. Ocaktaki yemeği annesi gibi karıştırmak istiyor. Anne kucağına alıp birlikte yemeği karıştırıyorlar. Anne banyoda iken ani bir bağırış duyuyor. 14

Yanık Evlerinin bahçesinde bulunan tandırda ekmek yaptıktan sonra ekmekleri eve götüren annenin tandırın başında olmamasını fırsat bilen 4 yaşındaki MÇ tandır etrafında oynamaya başladı. Tandırın etrafında oynayan çocuk, dengesini kaybederek yanan tandırın içine düştü. Mersin`in Tarsus İlçesinde düğün için kuru fasulye pişirilen kazana düşen küçük çocuk, yanarak can verdi. Şırnak`ta sıcak süt kazanına düşün bir çocuk yanarak hayatını kaybetti 15

1. DERECE YANIK 16

2. DERECE YANIK

3. DERECE YANIK

Yanık Yanığı akan suyun altında 20 dakika soğutun, ancak üzerine buz koymayın Yanmış kıyafetleri çıkarın Yanık alanını kapatın Ciddi yanıklarda yanık dışındaki alanları battaniye ile sarın, hastayı soğuktan koruyun 19

Düşme Acil servislere yapılan başvurular arasında ev kazaları büyük yer tutuyor, ev kazalarının çoğu da düşmelerden kaynaklanıyor 20

Düşme 21

Yüksekten Düşme “Yüksekten düşmede Avrupa'yı solladık !” Binaların çatı olmayan düz dam, Korkuluksuz pencere, Korkuluksuz merdiven, Korkuluksuz balkon, Yetersiz aydınlatma, Asansör boşluğu Yüksek duvar Ağaç 22

Merdivenler ve Balkonlar / 58 23

4/28/2017 / 58 24

KESİK Bıçak / Jilet / Makas / Satır Balta / Cam kırığı / Çivi Teneke parçası gibi kesici ve delici aletlerin vücudu örten deri üzerinde meydana getirdikleri hasarlardır 25 25

Kesiğin az veya çok olmasına bakılmaksızın en yakın sağlık kuruluşuna götürülerek TETANOZ AŞISI yaptırılmalıdır

KESİKLER İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER Kesici aletleri çocukların erişemeyeceği kapalı dolaplarda bulundurun Çocukların eline bardak, şişe gibi cam eşyalar vermeyin Çocukların gıdalarını kırılmayan kaplara koyun Çocuklara kesici / delici aletleri oyun amaçlı vermeyin 27

Kesiklerde en önemli tehlike KAN KAYIBIDIR 28

CİDDİ KANAMA Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırın Süratle en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırın

Boğulma Suda boğulma Yabancı cisim ile boğulma Yanlış yatış ve duruş 30

Boğulma 31

Suda Boğulma Asla akciğerlere kaçan suyu çıkarmak için kişiyi ters çevirmeyin, sırtına vurmayın, sarsmayın, sallamayın. Çocuğunuzu, başı göğüs kafesinden aşağı seviyede olacak şekilde taşımaya dikkat edin….. 32

Yabancı Cisim ile Boğulma Kuruyemişler Patlamış mısır Sert şeker Çiklet Sosis Çiğ havuç Meyve çekirdeği Tam üzüm Zeytin Kiraz Parça et Metal para Küçük oyuncaklar Balon Kalem kapağı Kalem ucu Saat pili Mücevher Vida, çivi, iğne 33

Eğer bebeğinizin boğazına yabancı cisim kaçtı ve çıkartamıyorsanız bir elinizle göğsünden tutarak bebeği yüzü yere bakacak şekilde ön kolunuzun üzerine dizinizle destek olacak şekilde yatırın. Kürek kemikleri arasına diğer elinizin ayası ile 5 kez vurun. 5 kez işaret ve orta parmağınızla göğüs hamlesi uygulayın. Ağız içini kontrol edin.

Elektrik Çarpması Prizlere emniyet kapağı takın Prizler, ara kabloları, fişler Elektrikli ev aletleri Prizlere emniyet kapağı takın 36

Elektrik çarpması Önce elektrik sigortadan kesilmelidir. Kalın tahta veya gazete destesi üzerine basarak ve tahta sopa kullanarak çocuk çekilmelidir. Çocuk akımdan kurtarıldıktan sonra yara yerleri temiz bir sargı beziyle kapatılmalıdır. Üzerine hiçbir şey sürülmemeli, yara kabukları koparılmamalıdır. Çocuk hemen bir sağlık merkezine götürülmeli veya sağlık ekiplerinin olay yerine ulaşması sağlanmalıdır.

Trafik Kazası Trafik kazaları en ölümcül veya en ağır sakatlıklara yol açan kazalardan biridir. Ülkemizde meydana gelen trafik kazalarında ölen 1-15 yaş grubu çocukların toplam sayısı 11 Avrupa ülke toplamından daha fazladır. 38

Trafik Kazası Kazalarda ölüm Gelişmiş ülkelerde 100 çocuktan 3’ü Ülkemizde 100 çocuktan 46’sı ölmektedir. 39

Trafik Kazası Güvenlik Kontrolü : Çocuklara karşıdan karşıya geçerken 5 temel kuralın olduğunu öğretin; 1. Dur. 2. Her iki yöne bak. 3. Trafiği, araç sesini dinle. 4. Yol boşalana ve tüm trafik durana kadar bekle. 5. Araç sürücülerinin seni gördüğünden emin ol. 40

Çocuk Araba Koltuğu Kaza anında çocuğun zarar görmesini % 75 oranında engeller Yılda 1.500.000 bebek doğuyor 0-9 yaş: 12.000.000 çocuk Araba koltuk sayısı: 40.000 41

Bisiklet Kazaları Ölümlerin % 75 kafa travması nedeniyle Bisiklet kaskları % 85 kafa travmasını önler 42

Soba Zehirlenmesi:Karbon Monoksit Tekirdağ, Amasya, Konya, Kayseri ve Gaziantep’te karbon monoksit gazından zehirlenen 12 kişi öldü, 5 kişi hastaneye kaldırıldı. Kokusuz Yanıcı Zehirli Renksiz Tatsız bir gazdır 43

Karbon Monoksit Zehirlenmeleri Kapalı ortamda Kömür / Gaz sobası / Mangal / Ocak / Egzos gazının iyi yanmaması sonucu açığa çıkar Solunum yapılırken fark edilmez KISA SÜREDE TIBBİ MÜDAHELE YAPILMAZSA ÖLÜMLE SONLANABİLİR 44

Soba Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Lodoslu / fırtınalı havada sobayı yakmayın Yatmadan önce sobayı söndürün Soba yanarken uyumayın Sobayı üstten yakın Sık sık baca tepmesi oluyorsa baca deliği uygun olmayabilir Rüzgar yönüne göre yön değiştiren baca kapakları taktırın Bacaları ayda bir kez temizleyin 45

Sobalı Bir Odada Otururken uyku hali bulantı / kusma görme bulanıklığı huzursuzluk yorgunluk halsizlik baş dönmesi baş ağrısı PENCEREYİ VE KAPIYI AÇIN ODAYA TAZE HAVA GİRMESİNİ SAĞLAYIN 46

Park ve Oyun Alanaları Parklar güvenlik ve sağlık açısından yetersiz. - Oyun araçlarının yüzde 80'i standartlara uymuyor, - Yüzde 76'sının boyu 2,5 metreyi geçiyor, - Yüzde 60'ında koruyucu önlem yok, bakım ve onarımda ciddi ihmaller var, - Parkların yüzde 35'i trafo ya da yüksek gerilim hattının yanına yapılmış. 47

Ateşli Silahlar Evde yalnızca silah bulundurmak bile, bir çocuğun kaza ile ölmesi ya da yaralanması veya “katil” olması için yeterli bir sebeptir. Çocuk her obje gibi, evde açıkta bir yerde denetimsizce bırakılan bir ateşli silahı merak eder. 48

Ev Kazalarını Önlemek için Alınabilecek Önlemler Pencere önüne eşya konulmamalı, pencerelerde parmaklık olmalı ve çocuğun yatağının kenarları korkuluklu olmalıdır. Bebekler asla yalnız bırakılmamalı ve bebeğin üstüne boncuk, emzik vb. şeyler takılmamalıdır. Dış kapı ve bahçe kapısı mümkün olduğunca kilitli tutulmalıdır. Yanıcı maddeler (kibrit, çakmak vb.) ortada bırakılmamalı ve saklamaya özen gösterilmelidir.

Elektrik çarpmalarından korunmak için evde açık elektrik kablosu ve priz bırakılmamalıdır. Elektrik prizlerine kapak takılmalı veya prizler çocukların erişemeyeceği yüksekliğe alınmalıdır. Açıkta olan elektrik kablosu varsa kapatılmalıdır. Çocuğun oynadığı oyuncaklar sürekli kontrol edilmeli ve eksik parça olup olmadığına bakılmalıdır. Oyuncak alırken oyuncakta kullanılan boyanın zararsız maddeler içermesine dikkat edilmelidir. Halı ve paspasların kaymaması için bunların altına koruyucu maddeler konulmalıdır.

Tehlike doğurabilecek kesici ve delici aletler (bıçak, cam kaplar gibi) çocukların ulaşamayacakları yerlere kaldırılmalıdır. Yanıklardan korunmak için çocuk soba yanında bırakılmamalıdır. Ulaşılabilecek yerlerde kaynar su dolu kap, kova, tencere, sıcak sıvılar, yemek v.b. ile fişe takılı ütü bulundurulmamalıdır. Masada ve ocakta tencerenin, tavanın sapı içe dönük tutulmalıdır. Sıcak plakaların ya da yakıcı aletlerin etrafında güvenlik önlemleri alınmalıdır.

Dolaplar ve çekmeceler her zaman kapalı tutulmalı, güvenliğe yönelik malzemeler kullanılmalıdır. Buzdolabı, çamaşır makinesi, fırın, bulaşık makinesi gibi elektrikli ev aletlerinin kapakları zor açılan türden olmalıdır. Yine de özel güvenlik kilitleri kullanılması önerilebilir. Plastik poşetler ortada bırakılmamalıdır. Çocuklar bunlarla da boğulabilirler. Yere dökülen herhangi bir sıvı derhal silinmelidir. Böylece kayıp düşmeler ve kazalar önlenir.

İlaçlar, temizlik malzemeleri ile böcek ve fare zehirleri çocukların ulaşamayacağı yüksek ve kapalı yerlere konulmalıdır. Temizlik malzemeleri (esans, deterjan vb.) kesinlikle kendi kaplarında saklanmalı, içecek (su, kola şişesi gibi) şişelerine konmamalıdır. Kaygan zeminlere önlem alınması, yürüme yolu üzerindeki halı, kilim, küçük sehpa, aksesuar v.b. eşyanın kaldırılması kayarak veya takılarak düşme tehlikesini azaltır. Ayrıca evdeki sert köşelere yumuşak yastık bağlanması çocuklar için iyi bir önlem olabilir.

Çocukların evde boğulmalarını önlemek için boğaza kaçabilecek kuruyemiş, şeker, toplu iğne, boncuk, mücevher, düğme, sosis gibi şeyler ortada bırakılmamalıdır. Suda boğulmaların önüne geçebilmek için kovada, leğende, küvette su unutulmaması çok önemlidir. Çocuklar yıkanma sırasında asla yalnız bırakılmamalı, kapıya, telefona bakmak için dahi yanından ayrılmamalıdır.

Zehirlenmeleri önlemek için tarihi geçmiş gıda ve ilaçlar derhal atılmalıdır. Ateşli silahlar evin gizli ve kilitli bir bölümünde bulundurulmalıdır. Silah boş ve emniyeti kapalı saklanmalıdır. Silah çocuğun önünde temizlenmemelidir.

UNUTMAMALIYIZ Kİ ‘’KAZAYA UĞRAMAMAK, YARALANMAMAK HER ÇOCUGUN HAKKIDIR’’ 56

TEŞEKKÜRLER 57