ÖYKÜ

Gerçek ya da gerçeğe yakın bir olayı aktaran kısa düz yazı şeklindeki anlatıya öykü veya eski adıyla hikâye denir.

Öyküde, olayın geçtiği yer sınırlı, anlatım özlü ve yoğundur Öyküde, olayın geçtiği yer sınırlı, anlatım özlü ve yoğundur. Karakterler belli bir olay içinde gösterilir. Bu karakterlerin de çoğu zaman sadece belli özellikleri yansıtılır. Konu tümüyle düş ürünü olabilir, ya da son derece gerçekçidir. Genellikle ironik bir rastlantı yoluyla yaratılan özel bir an üzerindeki yoğunlaşma sürpriz sonlara olanak verir.

Hikaye (Öykü) yazmak için üstün beceriye sahip olmanıza gerek yok Hikaye (Öykü) yazmak için üstün beceriye sahip olmanıza gerek yok. Yalın bir dille konuşan herkes bir öykü yazabilir.

Dikkat etmeniz gereken nokta neyi niçin yazmanız gerektiğidir Dikkat etmeniz gereken nokta neyi niçin yazmanız gerektiğidir. Yaşamınızdaki bir dakikalık bir olayı da öyküleştirebilirsiniz.

ÖRNEK: Soğuk bir kış gecesiydi, soba gürül gürül yanıyordu ve ben halen üşüyordum, çünkü dışarıda inanılmaz bir tipi vardı ve ben o tipide saatlerce gelecek olan kara treni beklemiştim, o kara trende yıllardır görmediğim sevgilim Yonca vardı. Ancak gelmedi gelmedikçe içimde açan çiçekler birer birer kurudu. Eve döndüm. Oldukça üzgündüm, tüm hayallerim bir anda maziye gömülmüştü. Sıcak bir çay içip duygusallığımdan kurtulup bana yapılan bu zulmün üstesinden gelmek için çaydanlığı almaya yöneldiğim sırada kaynar su elime döküldü ve acı içinde yandım.Ancak yürek acısının yanında derimin yanarak kabarması bir hiç kalmıştı. Örnekte bahsedilen bir aşk acısının ne kadar derin olduğu ve yürek yarasının hiçbir zaman fiziksel acılardan daha fazla ızdırap veremeyeceğidir.

Burada analiz etmemiz gereken nokta okuyucunun sonunda ne olacağını tahmin edememesidir, tamamıyla sürpriz olmalıdır ki hikaye ilgi çeksin. Bir başka nokta da okuyucu meraklandırmamız gerektiğini unutmamaktır.

Öykünün (Hikayenin) Öğeleri Öykünün dokusu içinde yer alan öğeler dört öbekte toplanabilir.

a) Öyküde (hikayede) Olay ve Durum : Yazarın öyküde anlattıklarına olay ve durum denir. İnsan yaşamıyla ilgili her konu bir olaydır. Öyküdeki her olay, insanın eyleme dönüşmüş tutkuları, özlemleri, düşleri veya istekleridir. Öyküde her olay giderek bir soruna dönüşür; yazar okuyucunun ilgisini bu sorun üzerinde odaklaştırmaya çalışır. 

b) Öyküde (Hikayede) Anlatıcı: Öyküyü anlatan kişi (yazar), çeşitli anlatım yöntemleri kullanabilir. Anlatıcı, anlattıklarını kendi benine indirgeyerek anlatabilir. Bu durumda çevresindeki kişileri, bu kişilerin duygu ve düşüncelerini anlatıcının gözüyle görürüz. Bu yönteme “birinci kişili anlatıcı” denir. Kimi zaman yazar öyküden kendisini çıkarır; bir gözlemci gibi davranır. Öykü ile okuyucu arasına girmez. Buna da “üçüncü kişili anlatıcı” denir.

c) Öyküde (Hikayede) Kişi ve Karakterler : Yazınsal ürünlerin temel amacı insanı anlatmaktır. Bu yüzden insansız bir öykü düşünülemez. Öykü kişileri genellikle tek boyutlu olarak ele alınır; kişilik özelliklerine ayrıntılı olarak değinilmez.

e) Öyküde (Hikayede) Zaman ve Mekan : Öyküdeki olaylar belli bir yerde ve zamanda geçer. Olay ve durum, yer ve zaman öğesinden bağımsız düşünülemez. Olay değiştikçe yer ve zamanda da değişmeler olur.

Yalnız canlı kelimeler; canlı fiiller kullanılmaya; kişileri konuşturarak hikayeye canlılık akıcılık bütün güzelliği vermeye çalışılmalıdır. Gerçek ayrıntılar katarak hikayenizin geçtiği yerleri canlı bir hale getiriniz. Hikayenin bu yönüne kişisel deneyler görüşler araştırmalar kaynak olabilir.

Hikaye mümkün olduğu kadar akla aykırı hiçbir şeyi içine almamalıdır Hikaye mümkün olduğu kadar akla aykırı hiçbir şeyi içine almamalıdır. Akla aykırı elemanlar hikaye içine alınacak olursa o zaman bunlar akla uygulanmış gibi anlatılmalıdır.

İlgi çekici bir konu seçilmeli; konu sağlam bir plana dayanmalı; fikirler birliğe dikkat edilerek yazılmalı; konu hayal ürünü bile olsa gerçeğe uygun olarak işlenmelidir.

HİKAYENİN PLANI: SERİM DÜĞÜM ÇÖZÜM

Serim Bölümü: Bu bölüme giriş bölümü de denilir. Olayın geçtiği yer yani dekor belli başlı nitelikleri söylenerek bu bölümde tasvir edilir. Olayın şahısları kahramanı en canlı iç ve dış görünüşleri ile belirtilerek tanıtılır; kısaca portre çizilir. Olayın ne olduğunu biz bu bölümde anlarız.

Düğüm Bölümü: Bu bölüme gelişme bölümü de denir. Olayın başlayıp açılması okuyanın ilgisini merakını arttıracak bir durum alması; olayın düğümü; kişilerin konuşmaları bu bölümdedir. İsim ve fiil cümleleri kullanarak farklı yapıda cümlelere yer vererek konu ile ilgili örnekler alınarak bu bölümde çeşitlilik sağlanmalıdır.

Çözüm Bölümü: Bu bölüme sonuç bölümü de denir Çözüm Bölümü: Bu bölüme sonuç bölümü de denir. Olayın ne şekilde sona erdiği; olayın kişiler ve görenler üzerindeki etkisi burada anlatılır. Çözüm bölümü okuyanları memnun edecek şekilde planlanmalıdır. Hikayenin sonu bazen bir cümle bazen de bir paragraf ilavesiyle yapılır. Nasıl diyalog hikayenin önemli noktalarını belirtmeye yardım ederse hikayenin sonu da asıl üzerinde durulan fikri belirtmelidir.

O zaman bunları bir sıraya dizelim. 1-Konumuzda vereceğimiz mesajı önceden belirleyeceğiz. 2- Yazım dilimiz tutarlı olacak. Burada biraz dilbilgisi gerekli. 3-Giriş gelişme ve sonuç arasında güçlü bir bağ olacak. 4-Duyguyu anlatacak, yüklemlere yer verilecek. 5-Yeri geldiğinde devrik cümleler kullanılarak hikayedeki durağanlık azaltılacak. 6-Yaratıcı olunacak, monotonluktan uzak bir yazım dili gerçekleştirilecek. 7-Üslup (Bu yazdıkça oturacak bir kavramdır, ilk denemelerinizde tutarlılık göstermeyebilir)