M ə ruz ə çi: AzHT İ -nin Yoluxucu x ə st ə likl ə r kafedrasının rezidenti Kazımova Aygül MÖVZU: P İ Ş İ K CIRMA Ğ I X Ə ST Ə L İ Y İ

Ümumi m ə lumat Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Etiologiyası  Tarixi  Epidemiologiyası  Ötürülm ə yolları  İ nsanlarda x ə st ə lik  Heyvanlarda x ə st ə lik  Profilaktika v ə n ə zar ə ti

Etiologiyası

Pişik cırma ğ ı x ə st ə liyi Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Tör ə dicisi-Bartonella henselae  Gram negativ çöpvari bakteriyadır  Bartonellanın 22 növünd ə n biridir.  Uzunlu ğ u 2 mikron, eni 0,5-0,6 mikron  Ə vv ə ll ə r Rickettsia kimi t ə snif olunurdu  Iki böyük serotip/genotip-i var  I tip (Houston I)  II tip (BA-TF/Marseille)  Bartonella clarridgeiae

Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012

Dig ə r Bartonellalar Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Basillyar angiomatoz  B. henselae  B. quintana X ə st ə liyi yalnız insanlar keçirdir Transmissiv xst ə likdir Bitl ə r vasit ə si il ə yoluxur Qaraciy ə v ə dalaq iş ə qoşulduqda hepatit tör ə dir Anamnezd ə pişikl ə rl ə t ə masda olma diqq ə ti c ə lb edir.  İ mmunçatışmazlı ğ ı olan ş ə xsl ə r, xüsus ə n QiÇS x ə st ə l ə ri daha çox bu x ə st ə liy ə m ə ruz qalırlar.....

Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012

Dig ə r Bartonellalar Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Karrion x ə st ə liyi (Oroya qızdırması, Peru ziyili)  B. Bacilliformis  C ə nubi Amerikada endemik x ə st ə likdir  Infeksiya m ə nb ə yi-x ə st ə insanlar  Keçiricisi- Lutzomyia c.d ə n olan milç ə kl ə r

Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012

Dig ə r Bartonellalar Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  insanlarda, itl ə rd ə, çaqqallarda  B. vinsonii berkhoffii (endokardit)  insanlarda, g ə miricil ə rd ə  B. vinsonii arupensis (qızdırma, qapaq çatışmazlı ğ ı)  B. Elizabethae (endokardit)  B. Washoensis (kardiopatiya)  B. Grahamii (üveit)

Tarixi m ə lumat

Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  1950: Klinik sindromlar izah olundu  1889: PCX- ə b ə nz ə r x ə st ə lik tapıldı  1983: Etiologiyası m ə lum oldu  Gram m ə nfi çöpş ə killi bakteriya  Bakteriya x ə st ə l ə rin limfa düyünl ə rind ə n tapılmışdı (H İ V pozitiv x ə st ə d ə n)  1988: Bakteriyanın kulturası alındı

Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  1991: PCX basill ə ri Afipia felis adlandırıldı  1992: Rochalimaea henselae izolyasiya edildi  Pasient basillyar angiomatozlu x ə st ə idi  PCX-d ə A. Felisin rolu t ə kzib olundu  1993: yeni sinifl ə ndirm ə y ə gör ə Rochalimaea v ə Bartonella cinsi birl ə şdirilmiş Rochalimaea henselae yerin ə Bartonella henselae adlandırılmışdır.

Epidemiologiyası

 Rezervuarı – pişikl ə r  Yoluxma yolları 1. Birbaşa-pişikl ə rin dişl ə m ə si, cırmaqlaması, yalaması il ə 2. Dolayı-pişikl ə rin bir ə l ə ri vasit ə sil ə Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012

Co ğ rafi yayılması Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Dünyada  B. henselae type I Ş ə rqi ABŞ (müraci ə tl ə r 0.93%) Asiya  B. henselae type II Avropa  Ə n çox mülayim v ə rütub ə tli iqliml ə rd ə olur  Mövsumi variasiya  Pik h ə ddi Avqustdan Oktyabra q ə d ə r (North)

Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012

Rast g ə lm ə  H ə r iki cinsd ə eyni  20 yaşdan aşa ğ ı (10 yaşdan aşa ğ ı olanlarda daha çox)  21 yaş v ə yuxarı 33-43%  41 yaş v ə yuxarı 17% rast g ə linir.  Aparılan araşdırmalara gör ə B.hensalae pişikl ə rd ə ə n çox yayılan Bartonella növüdür. Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012

X ə st ə l ə nm ə v ə ölüm Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Insanlarda x ə st ə l ə nm ə  ABŞ-da illik 22,000-d ə n 24,000- ə q ə d ə r x ə st ə l ə nm ə  Ümumi ə halinin 3-6% seropozitivdir Baytarlarda daha yüks ə kdir  En çox x ə st ə l ə nm ə uşaqlarda olur  Ölüm – nadir hallarda

X ə st ə l ə nm ə v ə ölüm Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Pişikl ə r arasında yayılma  ABŞ-da 14-55%  Mülayim v ə rütub ə tli iqliml ə rd ə 40-70%  V ə hşi pişikl ə rd ə 30% x ə st ə l ə nm ə  V ə hşi pişikl ə rd ə x ə st ə l ə nm ə evcil pişikl ə rd ə n daha yüks ə kdir  X ə st ə lik v ə ölüm haqqında heç bir m ə lumat yoxdur.

Ötürülm ə yolları

Heyvanlar arasında ötürülm ə Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Dolayı yolla ötürülm ə  Pişik bir ə si il ə (Ctenocephalides felis) Bir ə n ə cisi il ə  G ə n ə,  Başqa ötürülm ə yolları?

İ nsanlara ötürülm ə yolları Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Yaxşı anlaşılmamışdır  X ə st ə anamnezin ə çox vaxt daxildir :  Pişik cırmaqlaması  Pişik dişl ə m ə si  Pişikl ə rin yalaması  Dolayı yolla ötürülm ə (bir ə )?  Dig ə r canlılar t ə r ə find ə n  Başqa Bartonella növl ə ri?

İ nsanlarda x ə st ə lik

Pişik cırma ğ ı x ə st ə liyi Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Çox vaxt mülayim, özü-özün ə sa ğ alan x ə st ə likdir  Immunokompetent insanlarda  3-10 gün içind ə ilk d ə ri ə lam ə tl ə ri-a ğ rısız papula v ə yaxud pustula  2 h ə ft ə sonra qızdırma, halsızlıq, yor ğ unluq  Yaxın limfa düyünl ə rinin böyüm ə si-limfoadenopatiya 80% hallarda  Limfoadenopatiyadan sonra b ə z ə n irinli iltihab baş verir.

Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012

PCX-d ə f ə sadlar Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Parinaud’un okuloqlandulyar sindromu  Ensefalit  Endokardit  Disseminizasiya  Q İ ÇS-li x ə st ə l ə rd ə  S ə pkil ə r  Ə lav ə olaraq sümük x ə st ə likl ə ri- osteomielit  Pnevmoniya-çox az hallarda

Basillyar Angiomatoz v ə Basillyar Pelioz Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Basillyar angiomatoz  D ə rinin v ə ya bütün orqanların kapilyar endotelinin z ə d ə l ə nm ə si il ə gedir  Ad ə t ə n Q İ ÇS-li x ə st ə l ə rd ə olur  Pelioz hepatit  Nadir hallarda  Qanla dolu kistl ə r v ə qaraciy ə rin sinusoidal dilatasiyası

Diaqnoz Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Anamnez v ə fiziki müayin ə  Qanın bakterioloji analizi  Molekulyar genetik analiz - PZR  Bartonellaları görm ə k olar  Seroloji  Dolayı İ FA

Müalic ə si Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Ad ə t ə n öz-özün ə sa ğ alan x ə st ə likdir  Müalic ə üsulları  Möhk ə ml ə ndirici müalic ə  Simptomatik müalic ə  B ə z ə n-Limfa v ə zinin çıxarılması  Antibiotikl ə rl ə PCX üçün el ə d ə effektiv deyil- bakteriyanın eleminasiyasını bacarmır, ancaq bakteremiyanı azaldır B. Henselae tör ə d ə n basillyar angiomatozun müalic ə si üçün faydalıdır.

Antibiotikl ə müalic ə Antibiotikoterapiya 2-3 gün davam edir.  Ciproloxcacin q günd ə 2 d ə f ə  Azitromisin 0.5q günd ə 1 d ə f ə  Rifampisin 0.9q günd ə 2 d ə f ə  Müalic ə d ə doksisiklin, tetraskilin, roksitromisin, norfloksasin, eritromisin d ə istiad ə oluna bil ə r.  Q İ ÇS-li x ə st ə olduqda antibiotikl ə yanaşı retrovirusa qarşı da müalic ə yaılmalıdır. Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012

PCXnin f ə sadı kimi sümük x ə st ə likl ə rind ə  Rifampisin v ə ftorxinolonlarla kombinasiya ş ə klind ə Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012

Heyvanlarda x ə st ə lik

T ə sir ə m ə ruz qalan növl ə r Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Pişikl ə r, pişikkimil ə r yarımd ə st ə si  İ nfeksiya – Eksperimental t ə crüb ə  İ t  Armadillo  Siçan

Pişikl ə rd ə x ə st ə lik Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Asimptomatik keçir  Klinik ə lam ə tl ə r  Limfoadenopatiya  Böyr ə k x ə st ə liyi  Göz x ə st ə liyi  T ə crübi infeksiya  Peyv ə nd olmuş pişikl ə r - Ə lam ə tsiz

Başqa heyvanlarda x ə st ə lik Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  T ə crübi infeksiya  İ tl ə rd ə Bakteremiya  G ə miricil ə rd ə Asimptomatik Granulomatoz hepatit  Primatlarda Asimptomatik Temperatur Inyeksiya yerind ə d ə rialtı b ə növş ə yi qırmızı l ə k ə l ə r

Patohistoloji müayin ə sind ə Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Limfadenomeqaliya  Çoxlu histopatoloji tapıntılar  Qaraciy ə rd ə qan –dolu kistl ə r v ə boşluqlar  Pelioz hepatit  Granulomatoz hepatit

Diaqnoz v ə müalic ə Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Diagnoz  Qanın bakterioloji analizi  Seraloji Çarpaz reaksiyalar ver ə bil ə r  PZR  Müalic ə si  Tetraskilin

Qarşısının alınması və nəzarət

Profilaktikası Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Pişik diş ə m ə si v ə cırmaqlamasından ç ə kinin  Ə sas ə n bala pişikl ə rd ə n  Kontaktda olan nahiyy ə ni tez yuyun  Pişikl ə rin bir ə l ə rin ə n ə zr ə t edin  Pişiyin dırnaqlarını tutun  Pişikl ə ri evd ə saxlayın

Dezinfeksiya Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Xüsusil ə B. Henselae üçün h ə ssaslıq m ə lum deyil  Lakin B. Bacilliformis üçün h ə ssaslıq m ə lumdur  H ə ssasdırlar:  70%-li etanol  1%-li hidroxlorid m ə hlulu  2%-li formaldehid

Ə lav ə qaynaqlar Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012  Center for Food Security and Public Health   CDC Healthy Pets Healthy People: Cat Scratch Disease 

T ə ş ə kürl ə r Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2012