Əməyin ödənilməsinin təşkili və idarə edilməsi

... konulu sunumlar: "Əməyin ödənilməsinin təşkili və idarə edilməsi"— Sunum transkripti:

1 Əməyin ödənilməsinin təşkili və idarə edilməsi
Əmək haqqının sosial-iqtisadi mahiyyəti Nominal və real əmək haqqı Əmək haqqının təşkili prinsipləri və ünsürləri Əmək haqqının (əməyin ödənilməsinin) əsas funksiyaları Əməyin ödənilməsi fondunun planlaşdırılması Əməyin keyfiyyəti və şəraitinə görə fəhlələrin əmək haqqının tənzimlənməsində tarif sisteminin rolu Tarif sistemi və onun ünsürləri Əmək haqqının forma və sistemlərinin mahiyyəti və tətbiqi şərtləri Əməyin ödənilməsinin işəmuzd sistemləri Əməyin ödənilməsinin vaxtamuzd sistemləri və rəhbər işçilərin, mütəxəssislərin, qulluqçuların əmək haqqının təşkili

2 Əmək haqqının növləri Nominal əmək haqqı Real əmək haqqı

3 Real gəlirin ümumi həcmi
Əmək haqqı, mükafat, ezamiyyət Sahibkar gəliri, faizlər, dividentlər Qiymətlərin aşağı salınmasından əldə edilən gəlir Şəxsi yardımçı təsərrüfatdan əldə edilən gəlir Sosial fondlar hesabına olan gəlirlər Pensiyalar, müavinətlər, təqaüdlər, fərdi gəlirlər Təhsil, səhiyyə və s. xidmətlər (ödənişsiz variantda) Fərdi istehlak İctimai istehlak

4 Əmək haqqının təşkili prinsipləri
Əmək intensivliyinin nəzərə alınması Əmək şəraitinin nəzərə alınması Əmək məhsuldarlığı ilə əmək haqqı arasındakı nisbətin nəzərə alınması Əməyin kəmiyyət və keyfiyyətin nəzərə alınması Bərabər əməyə bərabər haqqın verilməsi Xalq təsərrüfatı sahələrinin fərqləndirilməsi Müəssisələrin coğrafi yerləşdirilməsi

5 Əməyin ödənilməsi ünsürləri
Əmək haqqının forma və sistemləri Əməyin normalaşdırılması Tarif sistemi Vaxtamuzd və onun sistemləri İşəmuzd və onun sistemləri Vaxt norması Hasilat (istehsal) norması Xidmət norması Vəzifə maaşları sxemi Tarif-ixtisas sorğu kitabçaları Tarif maaşları Tarif cədvəli Vahid tarif cədvəli (şəbəkəsi)

6 Əmək haqqının funksiyaları
Təkrar istehsal funksiyası Stimullaşdırıcı funksiya Tənzimləyici funksiya İdarəetmə funksiyası “mövqe” (status) funksiyası

7 Əmək haqqı fondunun təsnifatı
Əmək haqqı fondunun quruluşu hesabat plan İşəmuzd qiymətlər və tarif maaşı üzrə əsas əmək fondu İşəmuzdçulara və vaxtamuzdçulara əmək haqqı fondundan verilən mükafat Gecə vaxtı işlənilən işə əlavələr Bayram günləri işlənilən işə əlavələr Əsas işdən azad olmayan briqadirlərə verilən əlavələr Şagirdlərin öyrənilməsi üçün əlavələr Normal iş şəraitindən kənarlaşmaya görə əlavələr İş vaxtından kənar iş üçün əlavələr Saatlıq əmək haqqı fondunun cəmi İxtisar edilən iş gününə görə yeniyetmələrə verilən əlavələr Südəmər uşaqlı analara verilən əlavələr Günlük əmək haqqı fondunun cəmi Növbəti və əlavə məzuniyyətlərin ödənilməsi Dövlət və ictimai vəzifələrin yerinə yetirilməsi vaxtı üçün ödəmələr İstifadə olunmayan məzuniyyətlərin ödənişi Uzun müddət bir müəssisədə işləməyə görə verilən ödəmələr İşdən çıxarkən verilən kompensasiya Başqa müəssisəyə və ya oxumağa ezam edilən işçilərin əmək haqqı Aylıq (illik) əmək haqqı fondu

8 Tarif sisteminin əsas ünsürləri
Tarif cədvəli Tarif-ixtisas sorğu kitabçaları Tarif maaşları Əmək haqqına əlavə edilən rayon əmsalları

9 Tarif sistemində nəzərə alınan əsas amillər
Əməyin və işin mürəkkəbliyi İxtisas səviyyəsi Əməyin reduksiya əmsalları Əmək şəraiti Əməyin keyfiyyəti

10 Əmək şəraitinə görə tarif maaşlarının fərqləndirilməsi
Soyuq işlərdə çalışan vaxtamuzd üçün – 12% Soyuq işlərdə çalışan işəmuzdlular, isti, ağır və zərərli əmək şəraitində işləyən vaxtamuzdçular – 16% İsti, ağır və zərərli əmək şəraitindəki işəmuzdçular və xüsusilə zərərli əmək şəraitindəki vaxtamuzdçular – 20% Xüsusilə ağır və zərərli əmək şəraitində çalışan işəmuzdçular üçün – 24%

11 Vahid və sahə ixtisas sorğu kitabçaların bölmələri
İşin xarakteri Bilməlidir İşin nümunəsi İşin məzmunu, istehsal prosesində əməyin təşkili formasının mürəkkəbliyi, avadanlığın, mexanizmlərin sazlanmasında, işləmə rejimi və əmək üsullarının seçilməsində işçinin müstəqilliyi İxtisaslı fəhlədən avadanlığın, alətin işləmə və kəsmə rejiminin seçilməsi və tətbiq edilməsində tələblər, onun nəzəri və xüsusi biliyə malik olması Dərəcələrə uyğun olaraq müxtəlif növ işlərinin təsviri, hər bir dərəcəyə uyğun işlərin nümunəsi

12 İşçi qüvvəsi xərclərinin tərkibi
Birbaşa əmək haqqı Sosial fondlara ayırmalar Məzuniyyət xərcləri İşçilərin sosial müdafiəsinə xərclər Birdəfəlik mükafat Firmadaxili peşə hazırlığı və ixtisaslaşma ilə bağlı xərclər Gəlirlərdə, mənfəətdə, iştiraka görə səhm gəlirləri Mədəni-məişət xidməti ilə bağlı xərclər Qidalanma, geyim xərcləri

13 Əmək haqqı forma və sistemlərinin seçilməsinə tələblər
Əmək haqqı sistemi hər bir işçidə öz işini daim yaxşılaşdırmaq, işdə təşəbbüs göstərmək üçün maddi maraq yaratmalıdır Əmək haqqı sistemi sərf olunan əməklə onun nəticəsi arasında obyektiv nəzarətin qoyulmasına imkan verməlidir Əmək haqqı ilə əmək sərfi arasındakı əlaqənin hər bir işçi üçün aydın olması üçün əmək haqqı sistemi sadə halda qurulmalıdır