Yemek kültürü oluşumu ve özellikleri

İnsan ve Beslenme Günümüzden 12 bin yıl öncesinde insanların öncelikli amacı yaşamlarını devam ettirebilmek için besin bulmaya ve beslenmeye dayanmaktadır. Paleolitik çağda, insanlar bol av ve besin bulabilecekleri yerlere göç etmekte ve kendilerine barınak olarak mağaraları veya kaya sığınaklarını seçmektedirler.

İnsan ve Beslenme Ateşin bulunması besin maddelerinin pişirilmesinde hızla ilerleme sağlanmıştır. Pişirme sayesinde, çiğ olarak tüketilemeyen veya tüketilirken dişleri ve mideyi yoran besinlerin sindirimi kolaylaşmıştır (Lewis, 2001). Gerçek anlamda lezzeti temel alan yemek kültürü ise, neolitik dönemde (İ.Ö 8000-6000) oluşmuştur. Bu döneme “cilalı taş devri” de denir.

İnsan ve Beslenme Mezopotamya ve İran’da yapılan kazılarda neolitik döneme ait ilk fırın olarak nitelendirilebilecek yapılar bulunmuş; ancak bu yapılardan, içinde ekmek gibi gıda maddelerini pişirmekten çok, tahıl kavurma ve pişmiş topraktan insan ve hayvan figürleriyle tuğla yapmada yararlanıldığı anlaşılmıştır.

İnsan ve Beslenme Bilinen en eski uygarlık olan Sümerler’de balıkçılık yaygındır. İ.Ö 2500’lerde Sümerler’deki “balık- ekmek” veya “soğan- ekmek”, ayaküstü atıştırma için gösterilebilecek ilk örneklerdendir.

İnsan ve Beslenme Tunç döneminin en önemli yerleşim yerleri Hititler’in başkenti Hattuşa (İ.Ö 1600-1200) ile Çanakkale’deki Troya’dır. Troya buluntuları arasında bulunan altın olta iğnesi, olta balıkçılığının geliştiğini gösterir. Kültepe kazılarında sokaklara açılan küçük depoları olan dükkânlara rastlanmıştır. Buraların aşhane, lokanta benzeri yerler olduğunu düşündürtmektedir.

İnsan ve Beslenme Antik çağda evlerde yemeklerin piştiği mutfak, ayrı bir birim olarak yer almamış, hem yemek pişirmede hem de aydınlatma ve ısınmada yararlanılmıştır. Yemek davetlerinde hazırlanan yiyecekler büyükçe bir masa üzerinde sergilenir; isteyen kişi istediği yiyeceği tabağına alır ve yine istediği yerde yiyebilirdi. Bu durum günümüzdeki açık büfe uygulamalarını andırmakta ve self-servis düzenin ilk örneklerini oluşturmaktadır (Gürsoy, 2004)

İnsan ve Beslenme Sofra tarihinde ilk olarak bıçağın, sonra kaşığın ve en sonra da çatalın yer aldığını görülmektedir. Avrupa'da ilk çatal XIV. yüzyılda Macaristan Kraliçesi Klemans'ın eşyaları arasında görülmüştür. Tarım ticaretinin gelişmesi sonrasında pek çok ürün dünya toplumlarınca tanınmıştır. Amerika’da üretilen mısır, domates, patates gibi ürünler Avrupa’ya; doğunun baharatı batıya taşınmış, tropikal meyveler, çay, kahve ve kakao gibi ürünler dünyanın her köşesine yayılmıştır.

İnsan ve Beslenme Tarım ticaretinin gelişmesi sonrasında pek çok ürün dünya toplumlarınca tanınmıştır. Amerika’da üretilen mısır, domates, patates gibi ürünler Avrupa’ya; doğunun baharatı batıya taşınmış, tropikal meyveler, çay, kahve ve kakao gibi ürünler dünyanın her köşesine yayılmıştır

Yemek Kültürü Oluşumu Yemek kültürü bölgelere göre sınıflandırılmış yemek pişirme ve sunum yöntemlerinden meydana gelir. Dünya mutfakları kullanılan malzemeler, farklı iklim ve ekosistemler, pişirme metotları, gelenekleri ve kültürel yönleriyle birbirinden farklılıklar gösterir.

Yemek Kültürü Oluşumu Bir toplumun dilinden sonra en belirleyici unsuru onun yeme-içme kültürüdür. Yemek kültüründe bölgelere göre farklı ürünler tüketildiği gibi sunumda da farklı davranışlar söz konusudur.

Yemek Kültürünün Farklılıkları Tayland’da – Yemeği asla çatalla ağzınıza götürmeyin. Tayland kültüründe çatal, yemeği plastik şeklindeki kaşığa doldurmak için kullanılır. Pirinç bazlı olmayan garnitür tarzı yiyecekler çatalla yenebilir ama, geleneksel bir pirinç yemeğinde çubuk kullanmak adettendir.

Yemek Kültürünün Farklılıkları Japonya’da – Çubuklarınızı asla pilavın içinde bırakmayın. Her lokmadan sonra, çubuklar bitişik olarak yan bir şekilde tabağın kenarına masaya konulur. Ortadoğu, Hindistan ve Afrika’nın bazı ülkelerinde – Sol elinizle yemeyin. Gürcistan Geleneksel Festivalinde – Şarabı yudum yudum içmek çok kaba bir harekettir.

Yemek Kültürünün Farklılıkları Meksika’da – Taco’yu çatal bıçakla yemeye kalkmayın. İtalya’da –  Kahveyi sadece öğleden önce için. Fransa’da – Yemekten önce ekmek yemeyin. Çin’de – Balığı döndürmeyin. Çince’de bu davranışa dao yue yani kötü şans denir.Çinliler için bu hareket  balıkçı teknesinin alabora olacağı anlamına gelir.

Yemek Kültürünün Farklılıkları Kore’de – Yaşlı biri size içki ikram ettiğinde  bardağı iki elinizle tutun. Kore kültüründe yaşlılara saygı göstergesidir. Yemek masasında da en yaşlı kişinin yemeğe başlaması beklenir ve benzer şekilde de o kişi sofradan kalkmadan diğer kişilerin yemekten kalkması ayıp olarak nitelendirilir.

Yemek Kültürünün Farklılıkları Rusya’da – Votkayı reddetmeyin. Rusya’da içecekler her zaman sek içilir ve hatta içine buz bile konmaz. İçki içerisine bir şey koymak, içeceğin saflığını kirletmek demektir. Votka teklif edildiğinde kesinlikle içmek. Çünkü teklif, güvenin ve dostluğun işaretidir.

Yemek Kültürünün Farklılıkları Orta Asya’da – Bedevilerle kahve içtiğinizde, kahve bitince fincanı sallayın. Fincanı sallamazsanız bedeviler kahveniz bitince size yeniden kahve doldurmaya çalışacaktır. Fincanı verirken 2-3 kere sağa sola sallamanız yeterli olacaktır.

Yemek Kültürünün Farklılıkları Türk ve Kürt kültüründe sulu yemeklere ekmek banılır. Çin'de domatese şeker ekilir. Masada tuz bulunmaz , tuz istemek aşçıya hakarettir, o bilir yemeğin tadını .