SerdarSARICI www.biyolojioku.com BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ SerdarSARICI www.biyolojioku.com
SerdarSARICI www.biyolojioku.com GENEL ÖZELLİKLER Vücudun kendini çeşitli hastalık meydana getirici etkenlere karşı savunması immün sistem (Bağışıklık) tarafından gerçekleştirilir. Organizma için yabancı olan ve bağışıklık sistemini uyaran elemanlar antijen adını alır. (Virüsler,toksinler,bakteriler ,yaşlı alyuvarlar,polen taneleri) Antijenlere karşı vücutta oluşturulan savunma proteinleri ise antikor adını alır.Antikorlar antijene özgüdürler kabakulak virüsüne karşı oluşan antikorlar çiçek virüsüne etki etmezler. SerdarSARICI www.biyolojioku.com
SerdarSARICI www.biyolojioku.com DOĞAL BAĞIŞIKLIK Canlının herhangi bir yabancı etkenle karşılaşmadan önce, doğuştan sahip olduğu bağışıklıktır. Örneğin Herpex simplex virüsü tavşanlarda öldürücü bir özellik gösterirken tüm insanlarda dudaklarda sadece uçuk oluşmasına neden olur. Doğal bağışıklığı sağlayan proteinler ,enzimler doğuştan vücudumuzda sentezlenerek koruyucu özellik kazandırırlar. SerdarSARICI www.biyolojioku.com
SerdarSARICI www.biyolojioku.com Doku zedelendiği zaman bir enfeksiyon oluşur.Yaradan içeri çeşitli organizmalar girer. Bağ dokuda bulunan mast ve makrofaj hücreleri histaminler salgılarlar.Bu maddeler kılcal damarların geçirgenliğini arttırır.Yara bölgesi kızarmaya başlar ve çeşitli hücreler bu bölgeye ulaşır. Pıhtılaştırıcı faktörler yaranın kapanmasını sağlarken nötrofil ve monosit-makrofajlar yara bölgesine gider ayrıca chemokin adı verilen proteinler üretirler , mesaj niteliğinde olan bu maddeler enfeksiyon bölgesine antimikrobik maddelerin gitmesini sağlar. Artan fagositik hücreler mikroplarla savaşırken oluşan pıhtıda yarayı kapatır.Mikropların salgıladıkları toksinler ve makrofajların aktive olması ateşin yükselmesine neden olur. SerdarSARICI www.biyolojioku.com
SerdarSARICI www.biyolojioku.com SONRADAN KAZANILAN BAĞIŞIKLIK Aktif bağışıklık İnsan vücudunun aldığı mikroplara karşı hastalanarak doğal yollarla bağışıklık kazanabilir. Aşı yoluyla mikrobun toksinleri yada zayıflatılmış halde mikropların kendisi canlıya verilerek bağışıklık sağlanabilir.Antijenlere karşı vücutta antikorlar hazırlanır ve mikrop vücuda girmeden önce antikorlar hazırlanmış hale gelinir. Verem,çocuk felci,kızamık ve çiçek virüslerine karşı aşı ile bağışıklama yapılır. Ani gelişen hastalıklara karşı vücut kendini savunamıyorsa yada aşı yapılmaya geç kalınmışsa vücuda hazır antikorlar serum yoluyla verilerek de bağışıklama sağlanır. Pasif bağışıklık Serumlar başka hayvanların kanlarında hazırlanır.Örneğin yılan zehirlerine karşı atların vücutlarına az miktarda yılan zehri verilerek antikorlar oluşturulur zamanla çoğaltılan bu antikorlardan yılan zehrine karşı serumlar hazırlanır. SerdarSARICI www.biyolojioku.com
SerdarSARICI www.biyolojioku.com
SerdarSARICI www.biyolojioku.com LENFATİK SİSTEM Doku sıvısındaki maddelerin geri alınması lenf kılcalları ile sağlanır. Lenf kılcalları birleşerek göğüs kafesinin üst kısmında toplardamarlarla birleşir. Lenf nodülleri(Düğüm) süzgeç görevi görür.Fagositik hücreler buralara yerleşmiştir. Enfeksiyon sırasında bu nodüller şişerler. Lenf kapakçıkları tek yöne doğru açılır. Tymus Sol köprücük altı toplardamarı Peke sarnıcı Lenf sistemi ince bağırsaktan emilen yağ asidi ve gliserolün taşınmasını sağlar. SerdarSARICI www.biyolojioku.com
SerdarSARICI www.biyolojioku.com Lenfositler diğer kan hücreleri gibi kemik iliğinde kök hücrelerden oluşurlar. Olgunlaşmaları sırasında kalbin önünde yer alan tymus bezine giden kök hücreler T lenfositi haline dönüşürler ve kana yayılırlar. Kemik iliğinde kalan diğer kök kan, hücrelerinden ise B lenfositleri gelişir. Bu lenfositler çoğalma ve farklılaşma yeteneklerini canlı yaşadığı sürece sürdürürler. B lenfositleri antikor oluşturarak humoral bağışıklığı sağlarken T lenfositleri ise fagositoz yaparak hücresel bağışıklıkdan sorumludurlar. SerdarSARICI www.biyolojioku.com
SerdarSARICI www.biyolojioku.com
SerdarSARICI www.biyolojioku.com
SerdarSARICI www.biyolojioku.com BAĞIŞIKLIĞIN OLUŞMASI Bir dentritic hücre veya makrofaj bakteriyi içine aldıktan sonra parçalar bakteriye ait protein parçalarını hücre zarına getirerek onları Yardımcı T hücrelerine tanıtır. Bu uyarılma sonucu uyarılmış yardımcı T hücrelerinin sayıları artmaya başlar.Bu hücrelerde B hücrelerini ve katil T hücrelerini uyarır. Uyarılan B lenfositleri plazma hücrelerine farklılaşır ve antikor üretmeye başlarlar. Antikorlar yardımcı T hücrelerinin B hücrelerine tanıttığı antijene özgüdür.Diğer antijenlere etki etmez. Antijenle antikor arasında anahtar kilit uyumu vardır.Oluşan antijen-antikor yığını bir çökelti oluşturur ve diğer fagositik hücreler tarafından parçalanırlar. Yardımcı T hücreleri tarafından uyarılan katil T hücreleri ise bakteri ile enfekte olmuş ya da kanserli hücreler saldırarak onları parçalar. Enfeksiyon sonucu bazı B ve T hücreleri ise bellek hücresi olarak kan içerisinde lenf organlarında kalır ve aynı hastalığa karşı kalıcı bir bağışıklık böylece sağlanmış olur. SerdarSARICI www.biyolojioku.com
SerdarSARICI www.biyolojioku.com ALERJİ Alerjenlerin mast hücreleri üzerindeki IgE reseptörlerine bağlanması sonucu mast hücreleri histamin ,serotonin salgılarlar. Bu salgılar kan damarlarında , salgı bezlerinde ve sinir uçlarında etkili olur. Şişlik ,kızartı ve kaşıntılar meydana gelir. Polen tozları ve çeşitli besinler aşırı duyarlılık olarak bilinen alerjik reaksiyonlara neden olabilir. SerdarSARICI www.biyolojioku.com
SerdarSARICI www.biyolojioku.com İkincil tepki Birincil tepki 1.Gün A antijeni Vücuda girer 28.Gün.A antijeni vücuda yeniden girer ikincil tepki(A antikorları) hemen oluşur Aynı gün B antijeni vücuda girer. B antikorları yaklaşık 6 gün sonra oluşmaya başlar A antijenine karşı Gelişen birincil tepki A antikorları. (6 gün sonra) SerdarSARICI www.biyolojioku.com