Prof. Dr. Güler Küçükturan KALITIM ve DÖLLENME Prof. Dr. Güler Küçükturan

Kalıtım döllenme ile gerçekleşir Dişi üreme hücresi ovum ile erkek üreme hücresi spermin belirli dönemlerde birleşmesi KALITIM Canlıların özelliklerinin sonraki nesillere aktarılması Kalıtım döllenme ile gerçekleşir

Menstrual siklus ne demektir? Hormonların etkisi ile üreme organlarının her aygeçirdiği değişikliklerdir. Bu değişiklikler gebelikle veya menstrual kanamayla sonlanır. Menstrual siklus ortalama 28 gün sürer.

1. gün; menstrual kanamanın başladığı gün siklusun 1 1. gün; menstrual kanamanın başladığı gün siklusun 1. günü olarak kabul edilir. 2-5. gün;rahmin iç tabakası dökülür ve kanama giderek azalır. 6. gün;kanamanın bittiği bugün yumurtalıklarda folikül adı verilen kesecikler içinde yumurta gelişmeye başlar ve rahmin endometrium adı verilen iç tabakası giderek kalınlaşır. 7-12. gün; yumurtayı içinde bulunduran kesecikler büyür ve östrojen üretimi devam eder. 13-14. gün; bu günlerde ovulasyon (yumurtlama) gerçekleşir. Bu dönemde cinsel ilişkide bulunulursa gebelik gerçekleşebilir. Ovulasyon sırasında kasık ağrısı ve hafif bir kanama görülebilir, bu günlerde vücut ısısı artar. 15-18. gün;yumurtalıklardan salınan yumurta tüpler aracılığı ile rahme gelir. Bu arada östrojen düzeyi düşer ve yumurtalıklardan progesteron adı verilen hormon salınmaya başlar. 19-20. gün; rahim gebeliğe hazırdır. Premenstrual sendroma ait yakınmalar bu dönemde başlar. 21-28. gün; endometriumdaki bezler büyür ve kan damarları artar.

28 günlük bir mensturasyon döngüsünde regl kanamasından sonra yaklaşık 14. günde oluşan yumurtlama sonrası serbest kalan yumurta hücresi Fallop tüpünün saçakları tarafından içeri alınır ve tüpün iç yapısında bulunan tüycükler yardımıyla rahim iç tabakasına doğru ilerletilir.

SPERM OVUM Yumurta hücresi ve sperm hücresi her biri 23 sayıda kromozom içeren yapılardır. Döllenme sonunda iki hücrenin kromozomlarının birleşmesiyle 46 adet kromozom içeren bir hücre oluşmaktadır.

Vücut ve Üreme Hücrelerinde Kromozom sayısı Vücut Hücrelerinde Kromozom sayısı= 44(Vücut Kromozomu) + 2( Cinsiyet Kromozomu) Vücut Hücrelerinde Kromozom sayısı= 44 + XX veya XY olabilir  Vücut Hücrelerinde Dişilerin Kromozom sayısı= 44 + XX  Bu kromozom "X" kromozomu olarak bilinir. Erkekler ise bir tane "X" kromozomu bir tane de, gerek yapı gerekse işlev bakımından farklı olan ve "X" kromozomundan daha küçük olan-bir "Y" kromozomu taşırlar. Vücut Hücrelerinde Erkeklerin Kromozom sayısı= 44 + XY

Sperm ile ovumun birleşmesi

Döllenme anı

Döllenme ile birlikte bebeğin göz rengi, kan grubu, muhtemel erişkinlik boyu, davranışsal özellikler, bedensel özelikler gibi çok sayıdaki özellikleri (hem annesine hem de babasına benzeyen) belirlenmiş olur.

Hangi özelliğin kime benzeyeceğinin belirleyicisi hangi genin "baskın" (dominant) olduğudur.. Bir canlının sahip olduğu genler topluluğuna genotip adı verilir. Genotipte anneden ve babadan gelen tüm dominant ve resesif genler mevcuttur. Dıştan gözlenen özelliklerimiz genotipteki dominant genin, yada iki resesif genin ortaya çıkardığı fenotip özelliklerimizdir.

İNSANDA KALITSAL OLAN BAZI ÖZELLİKLER Baskın Özellikler Çekinik Özellikler Saç, Deri, Tırnak, Diş Özellikleri Koyu renk saç Açık renk saç Kıvırcık saç Düz saç Sık vücut kıllılığı Seyrek vücut kıllılığı Beyaz perçem Doğal rengi Balık pulluluk Normal deri Diş minesi eksikliği Normal diş minesi Göz Özellikleri Koyu renk göz Açık renk göz Yüz Özellikleri Ayrık kulak memesi Yapışık kulak memesi Kalın dudaklılık İnce dudaklık Uzun kirpik Kısa kirpik Dolaşım ve Solunum Sistemi Normal kan pıhtılaşması Kanın pıhtılaşmaması (Hemofili)

Döllenmiş yumurta

Döllenme fallop tüplerinde gerçekleşir ve döllenen hücre bir yandan çoğalmaya öte yandan Fallop tüpü içinde ilerlemeye başlar. Hücre çoğalması ikiye katlanarak devam eder

Rahim iç tabakasına gelindiğinde canlı artık büyümüş ve Blastosist adı veilen bir "hücreler yığını“ haline gelmiştir.

Gebelik ne zaman başlar? Döllenen yumurtadaki hücreler bir Yandan bölünerek çoğalırken diğer yandan rahime (uterus)doğru yolculuğunu sürdürür. Yaklaşık 6. gün uterus içine gelir ve rahim iç zarına (endometriyum) yapışır ve buraya yerleşerek gelişmeye başlar.

İmplantasyon bölgesinde bebeği besleyecek olan ve plasenta adı verilen yapının temelleri atılır. Bu sırada anne, ile bebek arasındaki ilişkiyi sağlayan diğer yapılar olan Umblikal kordon, Amnion kesesi ve sıvısı, embiryonik disk de gelişmektedir. Embiryonik diskten vücut yapılarını oluşturacak olan tabakalar oluşmaktadır.

Bu tabakalar, endoderm (iç tabaka), ektoderm (dış tabaka) ve iki tabakanın arasında oluşan mezoderm (orta tabaka) dır.

Ektoderm’den; santral sinir sistemi, saç, tırnak,hipofiz, hafıza hücreleri oluşur.

Mezoderm’den;kemik,kıkırdak,kas,kan Kalp damar,yumurtalıklar,böbrek,dalak oluşur.

Endoderm’den karaciğer,pankreas, mesane, solunum ve sindirim sistemleri oluşur.