11. Sınıf 5. ünite : Aile ve Din ÖĞRENME ALANI: AHLAK VE DEĞERLER ÜNİTE V: AİLE VE DİN 1. Aile Toplumun Temelidir. 2. Dinler Evliliğe Önem Verir. 3. Kur’an’dan ve Hz. Peygamber’den Aile ile İlgili Öğütler 3.1. Ailenin Kurulması ve Korunması ile İlgili Öğütler 3.2. Aile İçi İletişim ile ilgili Öğütler 3.3. Aile İçi Görev ve Sorumlulukla İlgili Öğütler 3.4. Hısım, Akraba ve Komşularla İlgili Öğütler .

Aile toplumun Temelidir. Dinler Evliliğe Önem Verir.

Yukarıdaki ayette verilmek istenen mesaj nedir? “Kaynaşmanız için size kendi (cinsi)nizden eşler yaratıp aranızda sevgi ve merhamet oluşturması da onun varlığının delillerindendir...” (Rum ,21. ayet) Yukarıdaki ayette verilmek istenen mesaj nedir?

Aile, evlilik ve kan bağına dayanan; anne, baba, çocuklardan oluşan en küçük sosyal gruptur. Toplum, ailelerden oluşur. Bu nedenle, aile toplumun temeli olarak kabul edilir.

Ailenin temel amacı, Sağlıklı nesiller yetiştirmek İnsan soyunun devamına katkıda bulunmak. Topluma faydalı bireyler kazandırmaktır.

YARDIMLAŞMA PAYLAŞMA DOĞRULUK DÜRÜSTLÜK İNANÇ İBADET AHLAK SEVGİ SAYGI Ailede öğrenilir ADALET SORUMLULUK GELENEK GÖRENEK YARDIMLAŞMA PAYLAŞMA DOĞRULUK DÜRÜSTLÜK İNANÇ İBADET AHLAK SEVGİ SAYGI MERHAMET

Boş bırakılan yerleri verilenden hareketle dolduralım Fedakarlık Kardeş Güven Sevgi Anne Bağlılık Baba Saygı Duygu Birey Aile -lerle ilgilidir -larla ilgilidir -larla ilgilidir Yakınlar Hala Teyze Amca Dayı

Anne ve babamız bizleri karşılık beklemeden severler. Hastalandığımızda veya başımıza kötü bir şey geldiğinde bizden daha fazla üzülür ve acı çekerler. Bizi geleceğe hazırlamak için hiçbir fedakârlıktan kaçınmazlar.

Aile içinde zaman zaman birtakım anlaşmazlık ve huzursuzluklar olabilir. Anne, baba ve büyüklerimize kırıcı sözler söylememeliyiz. Ailenin toplumun temeli olduğunu, ona verilecek zararın topluma zarar vermek anlamına geldiğini unutmamalıyız. “Küçüklerimizi sevmeyen, büyüklerimize saygı göstermeyen bizden değildir.”

DİNLER EVLİLİĞE ÖNEM VERİR

2. Dinler Evliliğe Önem Verir Evlilik, erkek ve kadının, hayatlarını paylaşmak üzere yaptıkları bir sözleşmedir. Bu sözleşmeye nikâh denilir. Nikâh bir kadınla bir erkeği eş olarak birbirine bağlar. Doğacak çocuklara hukuki statü sağlar.

2. Dinler Evliliğe Önem Verir Evlilik, Hz. Âdem ile Hz. Havva’dan başlayarak günümüze kadar ailenin kurulmasında tek meşru yoldur. “Sizi bir tek candan yaratan, ondan da yanında huzur bulsun diye eşini yaratan odur…” Araf suresi:189

Bütün dinler evliliğe önem verirler Aileyi korurlar. İnsanların huzur içinde yaşamalarını ve sağlıklı nesiller yetiştirmelerini hedeflerler.

YAHUDİLİKTE EVLİLİK Evlilik kutsal bir birlikteliktir. Evlenme dini bir hükümdür. Bekar kalmak günah sayılmaktadır. Nikah Sinagogda kıyılır. On emirde de yasak olan zina, evliliğe zarar verici davranışlar arasında yer alır Dinin emrettiği ibadetleri yerine getirmek ve bunları gelecek nesillere öğretmek ailenin temel görevidir.

Katolik mezhebinde boşanma yasaklanmış ve günah sayılmıştır. HRİSTİYANLIKTA EVLİLİK Aileye büyük bir önem verilir. Evlilik, Hz. İsa ve kilise birliğinin sembolü olarak görülmektedir. Karı kocanın adeta Tanrı’nın nazarında tek bir beden olduğu ayrılmalarının mümkün olmadığı kabul edilir. Katolik mezhebinde boşanma yasaklanmış ve günah sayılmıştır.

İSLAMDA EVLİLİK Aileye büyük bir önem verir ve aile hayatını korur. Kur’anı Kerim evliliği teşvik eder, ailenin kurulmasını ve korunmasını öğütler. Peygamberimiz de evliliğin önemini şu şekilde dile getirmiştir: “Gençler! Ailesini geçindirebilecek olanlarınız hemen evlensin. Çünkü evlenmek gözü haramdan daha fazla sakındırır. Nefsi daha fazla korur.” “...Aranızdaki evlilik çağına gelmiş olanları evlendirin...”

İSLAMDA EVLİLİK Kur’an’da ve sünnette evlilik çağına gelen kişilerin evlenmesi teşvik edilirken diğer yandan evlilik dışı ilişkiler yasaklanmıştır. Dinîmizde neslin devamı ve korunması için evlilik esastır. Bunun dışındaki ilişkiler zina olarak isimlendirilmiş ve haram kılınmıştır. Bu şekilde bir yaşantı hem aileleri dağıtmakta hem de neslin bozulmasına yol açmaktadır

Zinaya yaklaşmayın. Çünkü o, bir hayâsızlıktır ve çok kötü bir yoldur.” İsra suresi: 32. ayet Zina edenlerle ilgili olarak da zina eden bir erkeğin zina eden bir kadınla evlenebileceğini, bu tip insanların eş olarak müminlere haram kılındığını beyan eder. Başka bir ayette de kötü ahlaklı insanların eş olarak ancak birbirlerine yaraşacakları uyarısında bulunur (Nur suresi, 24-26. ayetler).

Hz. Muhammed (s.a.v.)’de “ Zina’dan kaçınınız, zira zinada dört hal vardır: Yüzdeki nuru ve rızıktaki bereketi giderir. Allah’ın gazabına ve uzun müddet cehennem ateşi ile azaba sebep olur.”

İslam evlilikte getirdiği esaslarla insan şeref ve haysiyetini korumuş, evlilikte tek eşliliği tavsiye etmiş, çok evlilikte ise bir insanın kolay kolay güç yetiremeyeceği şartlar koymuştur. Boşanmaya hoş bakmamakla beraber şiddetli geçimsizlik ve zina suçunun sabit olması durumunda izin vermiştir.

KUR’AN-I KERİM’DEN VE HZ. PEYGAMBERDEN AİLE İLE İLGİLİ ÖĞÜTLER

Ailenin sağlam olması toplumun da sağlam olması demektir. Kur’an-ı Kerim’de ve Hz. Peygamberin hadislerinde ailenin kurulması ve korunması, aile içi iletişim, aile içi görev ve sorumluluklar, hısım ve akrabalarla ilgili birçok ilke ve öğüt yer alır.

Nikah benim Sünnetimdir. Benim sünnetimi uygulamayan benden değildir Nikah benim Sünnetimdir.Benim sünnetimi uygulamayan benden değildir.Evleniniz, ben diğer ümmetlere karşı sizin çokluğunuzla övünürüm. Hadis-i Şerif Yukarıdaki hadiste anlatılmak istenen nedir?

AİLENİN KURULMASI VE KORUNMASI İLE İLGİLİ ÖĞÜTLER

Ailenin Kurulmasında nikah şarttır. “İçinizden gücü yeten evlensin. Çünkü iffeti ve namusu korumanın en etkili yolu evliliktir.” Hadis “Evlenme imkânını bulamayanlar ise Allah, lütfu ile kendilerini varlıklı kılıncaya kadar iffetlerini korusunlar...” Nur Suresi: 33. ayet

NİKAHIN SAHİH OLMASININ ŞARTLARI Kadın kendisiyle evlenmek haram olan kadınlardan olmamalıdır. Nikah geçici olmamalıdır. Yani belli bir süre için yapılmış olmamalı. Nikah sözleşmesi şahitsiz olmamalıdır.En az iki şahit olmalı yoksa sahih ve geçerli değildir.

BİLGİ KUTUSU Hangi Kadınlarla Evlenilmesi haramdır: Anne. Anne veya baba tarafından olan büyükanneler Kız, oğlun veya kızın çocukları (Torunlar) Kız kardeş. Kız ve erkek kardeşin kızları Hala -Üvey kız -Teyze Kaynana -oğlun eşi, yani gelin Baldız Puta, ateşe, yıldıza tapanlar Süt anne – Süt kız kardeş

İslam dini ailede huzur ve mutluluğun hâkim olmasını ister İslam dini ailede huzur ve mutluluğun hâkim olmasını ister. Kur’an’da ailede huzur ve mutluluğun eşler arasında iyi geçinmeye bağlı olduğu vurgulanmıştır. “… Eşlerinizle hoşça geçinin…” Nisâ suresi 19. ayet Peygamberimiz de bir hadisinde, “İnsanların en iyisi eşlerine karşı iyi davrananlardır...” buyurmuştur.

Evlenilecek Kadında Aranacak Özellikler Neler olmalı: “Kadın, dört (hasleti ) için ; malı, şerefi, güzelliği ve dini için nikahlanır.Sen dindar olanla evlen. “ Kadını sırf güzelliği sebebiyle nikahlamayınız. olaki onların güzelliği kendilerini helake sürükleyebilir. Onları malları sebebiyle de nikahlamayınız.olaki malları, onları isyankarlığa sevk edebilir. Lakin siz din üzerine onları nikahlayınız. Elbette burnu kesik ve kulağı delik siyah dindar bir cariye ( hür fakat dindar olmayan kadından ) daha faziletlidir.

Peygamberimiz aile kurarak, evlilik yapacak kadın ve erkeklerin eş seçerken arayacakları en önemli şartın güzel ahlaklılık şartı olduğunu beyan etmiştir. Güzel ahlaklı insanların kurduğu yuvalar sağlam olur, kolay kolay yıkılmaz. Peygamberimiz ailenin korunması hususunda anne ve babaları uyarmıştır. “Hepiniz elinizin altındakilerden (sorumlu olduğunuz kimse ve şeylerden) mesulsünüz”

Ailenin korunması demek gücün yettiği ölçüde ailenin maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılamakla olur. Bunun için öncelikle ailenin barınma, beslenme gibi ihtiyaçları karşılanmalıdır. Hz. Peygamber (s.a.v.) bir hadisinde şöyle buyurmaktadır. “Allah yolunda harcanan paraların sevabı en çok olanı , aile fertlerine harcanan paradır.”.

Aile fertlerine güzel ahlaklı olmaları hususunda örnek olmalı, onları kötülüklerden uzaklaştırmalı, günah ve haram olan davranışlara yönlendirmemelidir. Tahrim suresi 6. ayetiyle kendimizin ve ailemizin kötü sayılabilecek her türlü davranıştan uzak durmamızı öğütlemektedir. “Ey inananlar! Kendinîzi ve ailenizi yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun….” (Tahrim suresi, 6. ayet )

Aile içerisinde çıkacak sorunlar öncelikle aile içerisinde çözülmelidir. “Eğer eşlerin aralarının açılmasından korkarsanız, erkeğin ailesinden bir hakem ve kadının ailesinden bir hakem gönderin. Bunlar barıştırmak isterlerse Allah aralarını bulur. Şüphesiz Allah her şeyi bilen, her şeyden haberdar olandır.” Nisa suresi 35.ayet

Bütün çaba ve gayretlere rağmen eşlerin aile hayatını sürdürmeleri mümkün değilse kendilerine boşanma imkânı verilmiştir. “Allah katında en sevimsiz helal, boşanmadır.” hadisi boşanmanın son çare olduğunu bildirmektedir.

Aile İçi İletişim ile İlgili Öğütler

“Kişiye günah olarak sorumluluğunda olan aile fertlerini ihmal etmesi yeter.” Yukarıdaki hadiste verilmek istenen mesaj nedir?

Kur’an-ı Kerim’de çocukların anne ve babalarına iyi davranmaları öğütlenmiştir. “Rabb’in, sadece kendisine kulluk etmenizi, ana-babanıza da iyi davranmanızı kesin bir şekilde emretti. Onlardan biri veya her ikisi senin yanında yaşlanırsa kendilerine ‘öf!’ bile deme, onları azarlama, ikisine de güzel söz söyle.”

Anne ve babaya iyi davranmanın önemini: “Allah’ın rızası, anne ve babanın rızasındadır. Allah’ın öfkesi de anne ve babanın öfkesindedir.” Hadis-i Şerif

Onlara şefkat ve merhametle yaklaşmalıyız ve onlar için dua etmeliyiz “Onları esirgeyerek alçak gönüllülükle üzerlerine kanat ger ve de ki: ‘Rabb’im! Küçüklüğümde onlar beni nasıl yetiştirmişlerse şimdi de sen onlara (öyle) rahmet et!’ İsrâ suresi, 24. ayet.

Anne babaya saygısızlık büyük günahlardandır. “Günahların en büyükleri; Allah’a ortak koşmak, anne babaya saygısızlık ve yalancı şahitlik yapmaktır. Hadis-i Şerif

Aile içi etkili bir iletişimin en güzel yolu büyüklerin küçüklere sevgi, şefkat ve merhamet göstermesidir “Küçüklerine merhamet etmeyen, büyüklerine saygı göstermeyen bizden değildir.” Hadis-i Şerif

Ailelerin çocuklarını en güzel şekilde terbiye etmeleri, aile içi iletişimin bir başka yönünü oluşturur “Çocuklarınıza hoşça davranın ve onları güzel terbiye edin.” Hadis-i Şerif

Çocuklarla en iyi şekilde iletişim kurabilmek için onların seviyelerine uygun davranmalıyız. “Kimin küçük çocuğu varsa onun gibi çocuklaşsın.” Hadis-i Şerif

“… Evlere girdiğiniz zaman, Allah tarafından mübarek ve pek güzel bir yaşama dileği olarak birbirinize selam verin. İşte Allah,düşünüp anlayasınız diye size ayetleri böyle açıklar.” Yukarıdaki ayeti aile içi iletişim bakımından yorumlayınız Nûr suresi, 61. ayet.

Aile İçi Görev ve Sorumluluklarla İlgili Öğütler

“Müminlerin iman bakımından en mükemmeli, ahlak yönünden en güzel olanlarıdır. En iyileri de eşlerinize karşı en iyi şekilde davrananlarıdır.” Yukarıdaki hadiste verilmek istenen mesaj nedir?

Ailede her bireyin, yerine getirmesi gereken birtakım görevleri vardır Ailede her bireyin, yerine getirmesi gereken birtakım görevleri vardır. “...Erkeklerin kadınlar üzerindeki hakları gibi kadınların da erkekler üzerinde hakları vardır...” “İnsanların en iyisi eşlerine karşı iyi davrananlardır...” Hadis-i Şerif Bakara suresi, 228. ayet.

Kadının Hakları Mehir: Evlenme sırasında erkeğin kadına ödediği veya ödeme yükümlülüğü altına girdiği para veya mal. Nafaka: Kişinin bakmakla yükümlü olduğu kimselerin yiyecek, giyecek ve mesken giderlerini karşılamak. “ annelerin beslenmesi ve giyimi uygun bir şekilde babaya aittir.” Bakara 233.

Kocanın Hakları Kocasına saygılı olmak Ailenin huzur ve düzenini bozacak davranışlardan sakınmak Kocasına sevgi ile bağlanmak Ailenin namus ve şerefini korumak Kocasının evini ve malını muhafaza etmek. “Kadınlarla iyi geçinin. Eğer onlardan hoşlanmazsanız ( biliniz ki ) Allah’ın hakkınızda çok hayırlı kılacağı bir şeyden de hoşlanmamış olabilirsiniz. Nisa 19

Kur’an-ı Kerim’de çocuklara öğretilecek herhangi bir şeyin önce anne ve baba tarafından uygulanması ve çocuklara örnek olunması ise şöyle öğütlenmiştir: Ailene namaz kılmalarını emret, kendin de namaz kılmaya sabırla devam et...” Tâ-Hâ suresi, 132. ayet.

Anne babanın da çocuklarına karşı birtakım görevleri vardır. Ahlaki, insani ve dinî değerlerleri öğretmek Çocukların ihtiyaçlarını karşılamak Çocukları eğitimini sağlamak ve güzel terbiye vermek Çocuklarının arasında ayrım yapmamak “Allah rızasını gözeterek ailenin ihtiyacına harcadığın nafakadan, hatta yemek yerken eşine sunduğun lokmadan bile mükâfat göreceksin.” Hadis-i Şerif

“Hiçbir baba çocuğuna güzel terbiyeden daha değerli bir miras bırakmaz “Hiçbir baba çocuğuna güzel terbiyeden daha değerli bir miras bırakmaz.” Hadis-i Şerif “Hiçbir baba çocuğuna güzel terbiyeden daha değerli bir miras bırakmaz.” Hadis-i Şerif

Çocukların da anne ve babalarına karşı görevleri vardır. “Biz insana anne babasına iyi davranmayı öğütledik… Ahkâf suresi, 15. ayet. Anne babaya saygısızlık büyük günahlardandır. “Günahların en büyükleri: Allah’a ortak koşmak, anne babaya saygısızlık ve yalancı şahitlik yapmaktır.” Hadis-i Şerif

Biz insana ana babasına itaati de tavsiye ettik Biz insana ana babasına itaati de tavsiye ettik. Annesi onu zayıflık üstüne zayıflıkla taşıdı.Onun sütten ayrılması da iki yıl içindedir.’Bana ve anne babana şükret’ diye de tavsiye ettik.Dönüş, ancak Banadır.(Lokman Suresi 14)

Resulullah Efendimiz: Annendir. Sonra kimdir? Bir adam Peygamberimize gelerek: “Ey Allah’ın Resulü! İnsanlar içinde iyi davranmama en layık olan kimdir?” diye sordu. Resulullah Efendimiz: Annendir. Sonra kimdir? Annendir, buyurdular. O zat tekrar Sonra kimdir, deyince Peygamber Efendimiz: Sonra babandır, buyurdular.

Hısım, Akraba ve Komşularla İlgili Öğütler

Kişinin evlilik yoluyla bağlı bulunduğu yakınlarına hısım bir aileden meydana gelen ve zamanla genişleyen yakınlara ise akraba denilir.

“…Allah’a karşı gelmekten ve akrabalık haklarına riayetsizlikten sakının. Şüphesiz Allah sizin üzerinizde gözetleyicidir.” Nisa suresi, 1.ayet “Akrabaya, yoksula, yolda kalmışa hakkını ver. Gereksiz yere de saçıp savurma.” İsra suresi, 26.ayet

“İyiliğin en mükemmeli bir adamın baba dostunu, hısım ve akrabalarını gözetmesidir.” Hadis-i Şerif Allah’a ve ahiret gününe inanan kişi misafirine ikram etsin. Allah’a ve ahiret gününe inanan kişi akrabasını görüp gözetsin.” Hadis-i Şerif

“… İyilik, o kimsenin yaptığıdır ki Allah’a, ahiret gününe, meleklere, kitaplara, peygamberlere inanır. (Allah’ın rızasını gözeterek) yakınlara, yetimlere,yoksullara, yolda kalmışlara, dilenenlere ve kölelere sevdiği maldan harcar, namaz kılar,zekât verir...” Bakara suresi, 177. ayet

Sosyal hayatımızın en önemli öğelerinden biri komşuluktur. İslam dini komşuluk ilişkilerine büyük önem verir. Komşularla iyi geçinmeyi ve her türlü dayanışma içinde bulunmayı öğütler. “Allah’a ibadet edin…yakın ve uzak komşuya iyi davranın…” Nisa suresi,36

NOT EDELİM “Cebrail bana komşu hakkında o kadar çok tavsiyede bulundu ki; Allah komşuyu komşuya mirasçı kılacak zannettim.” Buharî, Edeb, 28.

Hz. Muhammed komşularına karşı duyarlı olmuştur. Komşularını ziyaret etmiştir. Kendilerine nazik ve güler yüzlü davranmıştır. İhtiyaçları olduğunda hemen yardımlarına koşmuştur. Komşularını sevinçli ve üzüntülü anlarında yalnız bırakmamıştır

“Allah katında arkadaşların en hayırlısı, arkadaşlarına en hayırlı olandır. Komşuların en hayırlısı da komşusuna en hayırlı olandır.” “Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse komşusunu rahatsız etmesin. Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse misafirine ikram etsin. Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse ya faydalı söz söylesin veya sussun!”.

KONUŞALIM Bir adam Peygamberimize gelerek, “Ey Allah’ın Resulü! Beni cennete götürecek bir davranış söyle!” dedi. Peygamberimiz (s.a.v.) de “Allah’a ibadet et, ona hiçbir şeyi ortak koşma. Namazı kıl, zekâtı ver ve akrabanı gözet!” buyurdu. Yukarıdaki hadiste akrabalığın önemine yapılan vurgu üzerinde arkadaşlarınızla konuşunuz.

HAZIRLAYAN FATMA CİHANGİROĞLU GAZİANTEP ŞEHİTKAMİL BAYRAKTAR ANADOLU LİSESİ DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ DERSİ ÖĞRETMENİ