Hazırlayan: Dr. Emine CABI KAVRAM HARİTALARI Hazırlayan: Dr. Emine CABI

Kavram Haritası (Concept Maps) Kavramların ve bu kavramların arasındaki ilişkilerin grafiksel teknikle sunulmasıdır.

Kullanım Alanları Beyin Fırtınası Desteği Yeni fikirlerin oluşturulması ve planlaması aşamasında yol gösterir. Çalışma Yardımcısı Etkili not almayı yönlendirir, yeni öğrenilen kavramları özetler, yansıtıcı düşünmeye biçim veya etkinlik katar. Öğretim Aracı Görsel ve şematik bir özet sunar, karmaşık ilişkileri gösterir, algı yanlışlarının belirlenmesini ve giderilmesini sağlar.

Kullanım Alanları Öğretmenlere, öğrencilerin ön bilgilerini anlamalarında yardımcı olur. Öğrencilerin kendi öğrenme kapsamlarını oluşturmasına ve konuya odaklanmalarına yardımcı olur. Öğretmenlerin, kavram yanlışlarını bir an önce belirlemelerini sağlar.

Kavram Haritası Daha çok öğretmen tarafından veya lise, lisans ve daha üst eğitimdeki öğrenciler tarafından kullanması önerilir. Kavramları ve kavramlar arası ilişkileri haritalandırır. Çember veya kutu içerisinde yer alan kavram ve fikirler hiyerarşik bir şekilde yapılandırılır. Her kavram, haritada yalnızca bir kez yer almalıdır. Her kavram haritada en az bir önermenin elemanı olmalıdır. Özel isimler kavram değildir. Bunlar özel örneklerdir.

Kavram Haritası Kavramlar arasındaki ilişkiler, kavramları birleştiren bir çizgi (bağlantı okları) ile belirtilir. Bağlantı oklarının yönleri mutlaka belirtilir. Merkezden uçlara, ana kavramdan alt kavramlara doğru yön çizgileri bulunması tavsiye edilir. Bu şekilde yön çizgileri öğrenciye daha fazla özgürlük tanır, görsel haritayı daha kolay hatırlar. Yatay, dikey, çapraz oklar kullanılır.

Kavram Haritası Bağlantı sözcükleri; Örneklerde dışında tüm bağlantılarda kullanılmalı, Anlamlı olmalı, Bağlantı sözcükleri yüklem veya bağlaçtan oluşmalıdır. Anahtar (ana) kavram tam ortaya yerleştirilir. Büyük harfle yazılmalı, diğer kavramlara göre dikkat çekici olmalıdır. Ana kavram, alt kavramlar, daha az önemliler ve örnekler şeklinde hiyerarşik düzenleme yapılır.

Kavram Haritası Kavramların somutlaştırılması ve akılda kalması için görsel objeler ile beraber verilmesi yararlı olacaktır. Kavram kargaşası yaratmayacak görsel objeler metin olmadan verilebilir. Örneklerde sadece görsel obje kullanılabilir. Farklı renkler kullanılabilir. Fakat aynı hiyerarşik düzeyde sıralanan kavramlara aynı renk kullanılması önerilir. Örneğin; Tüm örneklerde aynı renk kullanımı

Kavram Haritalarının Yapılışı Bir konu belirleyelim: Örneğin; DÜNYA

Kavram Haritalarının Yapılışı “Dünya” sözcüğü size ne çağrıştırıyor? “Dünya” denince ilk aklınıza gelen kavram nedir? (Yukarıdaki soruları öğrencilere sorarak onlardan gelen cevapları aşağıda olduğu gibi alt alta tahtaya yazalım.) Uydu Kıta Amerika Yuvarlak Kara parçaları Avusturalya Atmosfer Sular Hint Okyanusu İnsanlar Okyanus Gezegenler Asya Güneş sistemi Merkür Avrupa Deprem Mars Ay Güneş Büyük Okyanus Hava

Kavram Haritalarının Yapılışı Daha sonra bunlardan seçtiklerimizi alt kavramlar, daha az önemliler, örnekler başlıklarında sınıflayalım. Ana kavram Alt kavramlar Daha az önemliler Örnekler Dünya Kara parçaları Kıta Amerika, Asya, Avrupa, Avusturalya Sular Okyanus Hint, Büyük Okyanus, Güneş sistemi Güneş, gezegenler Merkür, Mars uydu Ay Atmosfer Hava

Kavram Haritalarının Yapılışı İki kavramı birbirine bağlayan bağlantı sözcükleri kullanarak kısa cümleler yazalım. Örn: Dünyada kara parçaları vardır Kara parçaları kıtayı oluşturur. Amerika, Asya, Avrupa, Avusturalya kıtaya örnek verilir.

Kavram Haritaları Ana kavram Genel kavram Genel kavram Genel kavram bağlantı bağlantı bağlantı bağlantı Genel kavram Genel kavram Genel kavram

Doğru hiyerarşi düzeyleri Kavram Haritaları Doğru hiyerarşi düzeyleri Ana kavram bağlantı bağlantı bağlantı Genel kavram Genel kavram Genel kavram bağlantı bağlantı bağlantı bağlantı alt kavram alt kavram kavram kavram

Kavram Haritaları Çapraz ilişkileri Ana kavram Genel kavram bağlantı bağlantı bağlantı Genel kavram Genel kavram Genel kavram bağlantı bağlantı bağlantı bağlantı Çapraz bağlantı alt kavram alt kavram kavram kavram

Kavram Haritaları Kavram etiketine uygunluk Ana kavram Genel kavram bağlantı bağlantı bağlantı Genel kavram Genel kavram Genel kavram bağlantı bağlantı bağlantı bağlantı Çapraz bağlantı alt kavram alt kavram kavram kavram örnek örnek nesne nesne

Kavram Haritalarının Yapılışı Son çizime geçmeden önce taslak çizim yaparak, bir haritaya dönüştürelim.

Kavram Haritalarının Yapılışı Taslak çizim tamamlandıktan sonra haritayı bilgisayarda çizelim. Kavram Haritaları çizerken bilgisayar desteği kullanmak büyük kolaylık ve teknik destek sağlar, daha kaliteli materyaller hazırlamamıza yardımcı olur.

Kavram Haritalarının Yapılışı Kavram haritasını aşağıdaki yazılımlar ile hazırlayabiliriz: PowerPoint, Ms-Word Inspiration http://www.inspiration.com Smart Draw http://www.smartdraw.com/specials/geography.asp?type=1219 2&id=12192 ………….

Kavram Haritası Örnekleri

Kaynaklar Gülbahar , G, Y., Kişisel web sitesindeki http://www.baskent.edu.tr/~gulbahar/dersler/egt301.php adresinden 14.02.2007 tarihinde ulaşıldı. Kalaycı, N. X. Eğitim Bilimleri Kongresi “ İki Boyutlu Görsel Öğrenme ve Öğretme Araçları” Bildiri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Bolu. 2001. Yalın, H. İ. (2006). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Nobel Yayınları.