Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi Metodoloji 13 Nisan 2016 Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Ankara Prof.Dr. Recep YURTAL İçme ve Kullanma Suyu Sektör Analizi

KAYNAKLAR ASKİ (Adana Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi), 2014, Stratejik Plan ASKİ (Adana Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi), 2010, 2011, 2012 ve 2013 yılları Faaliyet Raporları DSİ, İçme, Kullanma Ve Endüstri Suyu Temini Projesi Teknik Şartnamesi İlbank, (İller Bankası Anonim Şirketi), 2013, İçmesuyu Tesisleri Etüt, Fizibilite Ve Projelerinin Hazırlanmasına Ait Teknik Şartname Resmi Gazete, ( tarih ve Sayılı) “İçme Suyu Temin Ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği TEMELSU, 2013, DSİ 6. Bölge Müdürlüğü, Seyhan Havzası Master Plan Raporu TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), Belediye Su İstatistikleri TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), Bölgesel İstatistikler Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

Nüfus Analizleri Seyhan Havzasında Nüfus projeksiyonları projenin bitiminden 10, 20 yıl sonrasına kadar, yıllar itibarıyla ( yılları arası her yıl için) hesaplanmıştır. İçme-kullanma suyunun tahmininde nüfus, SPSS ile tahmin edilen Doğrusal (Minimum) ve S-Eğrisi (Maksimum) Teknikleri sırayla Minimum ve Maksimum nüfus tahminleri olarak alınmış, böylece her yıl için tek bir nüfus yerine iki farklı nüfus ile içme-kullanma suyu tahmini yapılmıştır. Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

Geçmiş yıllara ait İl bazında Üretim(Yeraltısuyu, Yüzeysel Su), Dağıtılan Abone Sayısı, Dağıtılan Su Miktarı, Belediye Sayıları, Kişi Başı Çekilen Su Miktarı ve Kayıplar TÜİK’in Belediye Su İstatistikleri veri tabanından elde edilmiştir. Adana iline ait Tüm Belediyelere göre üretim, tüketim ve kayıp-kaçak oranları incelendiğinde, Büyükşehir kapsamının değişmesi nedeniyle Belediye sayılarında azalmalar, Çekilen/Dağıtılan su miktarı oranında artış, buna bağlı olarak da kayıp-kaçak oranının %48,00 değerine düştüğü gözlenmektedir. Kayıp-kaçak oranındaki azalma, nüfusun ve buna bağlı olarak dağıtılan su miktarının artmasına rağmen kişi başı su tüketiminin 222 litre/kişi-gün değerine düşmesine neden olmuştur.

Adana İli Üretim, Tüketim, Nüfus, Abone ve Belediye Sayıları (TÜİK) Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

Adana Büyükşehir Belediyesi ASKİ Genel Müdürlüğüne ait geçmiş yıllara ait Faaliyet Raporlarından geçmişte gerçekleşen üretim, dağıtım, dağıtım yapılan yerler (mesken, ticarethane, ibadethaneler, sağlık kurumları, okullar, resmi kuruluşlar, park-bahçeler,..), ve kayıp detayları ile Stratejik Plandan hedefler ve projeler değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmelerde dağıtılan suyun hangi alt birimlere yüzde cinsinden ne oranda dağıtıldıkları belirlenmiştir. Bu oranlar gelecekteki su tahminlerinin hesabında kullanılmıştır.

Adana Büyükşehir Belediyesi Merkez İlçelerinin Üretim, Tüketim Değerleri ile ve Kayıp-Kaçak Oranları * Tahakkuk m3 değerlerine; ibadethaneler, park-bahçe, refüjler, umuma açık yerler, itfaiye dolum tesisleri, mezarlıklarda kullanılan su m3'leri ile şebeke arızaları ve tahliyeler nedeni ile deşarj edilen su m3'leri dahil edilmiştir. Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

Adana İline ait Yıllara ve Alt Sektörlere Göre Su Dağıtımı Yapılan Yerler (TÜİK) Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

Adana İline ait Yıllara ve Alt Sektörlere Göre Su Dağıtımı Yapılan Yerler (TÜİK) Adana İline ait Yıllara Göre Su Dağıtımı Yapılan Yerler 2004 ve 2014 yılları arasında yıllar itibarı ile incelendiğinde gerek Büyükşehir kapsamındaki değişimler, gerekse alt sektörlerin dağılımındaki ve kayıtlarındaki değişimler nedeni ile 2012 öncesi yıllarda bazı çelişkili değerler gözlenmektedir. Bu nedenle değerlendirmelerin 2012 ve sonrası yıllar kayıtları esas alınarak yapılmasının uygun olacağı düşünülmüştür. Adana iline ait yıllara göre su dağıtımı yapılan yerler sektörlere göre incelendiğinde dağıtılan su miktarının % ‘sinin Meskenlerde, % 3,50-5,00 inin Sanayi İşletmelerinde %10-11 inin Ticarethanelerde, kalan kısmının ise diğer sektörlerde dağıldığı görülmektedir

Büyükbaş hayvan ve Küçükbaş hayvan sayıları İl, İlçe ve Kırsal Yerleşim Birimleri ile birlikte Büyükbaş hayvan ve Küçükbaş hayvan sayıları Veteriner Bilgi sisteminden elde edilmiştir. Büyükbaş hayvan sayıları mahalleler (köyler) için elde edilebilir iken küçükbaş hayvan sayıları sadece ilçe bazında bulunduğundan, büyükbaş hayvanların aynı ilçedeki mahallelere göre dağılım oranları kullanılarak küçükbaş hayvan sayıları mahalleler için hesaplanmıştır.

Büyükbaş hayvan ve Küçükbaş hayvan sayıları

Turist Sayıları İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünden otel sayıları ile yatak kapasiteleri ve yıllar itibarı ile turist sayıları alınmıştır. Adana İli Konaklama Yapan Turist Sayısı Adana İli Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisi Sayısı

Turist Sayıları Adana İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü verilerine göre 2009 yılındaki toplam turist sayısı ‘den 2015 yılında ‘e yükselmiştir. Elde edilen turist sayısının ne kadar konakladığı, hangi dönemlerde yoğunlaştığı, otellerin doluluk oranları net olarak bilinmediğinden, otellerin yatak kapasiteleri de dikkate alınarak yıllık turist nüfusu Adana ili merkez ilçelerin içme-kullanma suyu hesaplanırken ilave edilmiştir. Yayla turizmi yapılan yerleşim birimlerinde yaz aylarında yaklaşık 3 ay için artan hareketli nüfus içme-kullanma suyu hesaplarında dikkate alınmıştır.

Suriyeli Göçmen Suriye’de yaşanan savaş nedeni ile Adana’ya gelen Suriyeli Göçmen sayısı İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünden alınmıştır. Suriye’de yaşanan savaş nedeni ile Adana’ya gelen Suriyeli Göçmen sayısı İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün kaynaklarına göre civarındadır. Adana’daki Suriyeli göçmenler de tıpkı Turizm gibi hareketli nüfus olarak kabul edilmiştir. Bu hareketli nüfusun 100 l/k/gün net içme- kullanma suyu ihtiyacı kabulü ile toplam 1,825 hm3/yıl su tüketeceği düşünülebilir.

Kayıp-Kaçak Tahminleri Toplam içme-kullanma suyu ihtiyacı olarak evsel su ihtiyacı, ticaret, sanayi, hizmet sektörü, turizm, hayvan su ihtiyacı ve özel ihtiyaçları tahmin edilerek bu değerlere kayıp-kaçak miktarı ilave edilmiştir. Çalışma alanındaki konut sayısı ve abone sayısının karşılaştırılmasıyla, kaçak su kullanım miktarı yüzdesi tahmin edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen değerlerle kayıp-kaçak tahminleri yapılmıştır. Resmi Gazetenin tarih ve Sayısında yayınlanan “İçme Suyu Temin Ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği” nin “Su kayıplarının azaltılması” başlıklı 9. maddesinde “İdareler su kayıp oranlarını, bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren, büyükşehir ve il belediyelerinde 5 yıl içerisinde en fazla %30, takip eden 4 yıl içerisinde ise en fazla %25 düzeyine; diğer belediyelerde 9 yıl içerisinde en fazla %30, takip eden 5 yıl içerisinde ise en fazla %25 düzeyine indirmekle yükümlüdürler” denilmektedir. İçme-kullanma suyu tahminlerinde kayıp-kaçak oranları kullanılırken Yönetmelik hükümleri esas alınmıştır. Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

İçme-Kullanma Sektörel Su Tahsis Modeli İçme-Kullanma suyu ihtiyaçları ilçeler ve kırsal yerleşim birimleri için ayrı ayrı hesaplanmıştır. Master Plan’da Belde olarak nitelendirilen yerleşim birimleri, mahalleye dönüştüğünden bu çalışmada kırsal kapsamda değerlendirilmiştir. Havzadaki tek il merkezi olan Adana İli (merkez ilçeleri) nüfusunun büyüklüğü de dikkate alınarak öncelikli olarak hesaplanmıştır. Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

Adana Merkez İlçeleri (Çukurova, Seyhan, Yüreğir, Sarıçam ve Karaisalı) için İçme-Kullanma Suyu Hesapları Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

Kayseri – Pınarbaşı İçme-Kullanma Suyu İhtiyacı

Seyhan Alt Havzası Minimum İçme- Kullanma Suyu İhtiyacı (hm3/yıl)

Seyhan Alt Havzası Maksimum İçme- Kullanma Suyu İhtiyacı (hm3/yıl)

Seyhan Havzası Brüt İçme-Kullanma Suyu İhtiyacı (hm3/yıl) Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

Seyhan Havzası İçme-Kullanma Suyu İhtiyacı (%) Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

SONUÇ Havzada içme-kullanma suyu ihtiyaç hesapları Seyhan Havzası için Alt Havzalara göre maksimum ve minimum değerler olarak hesaplanmıştır. Seyhan Alt Havzasında yıllar itibarı ile içme-kullanma suyu ihtiyacında artış, diğer iki alt havzada ise nüfustaki azalma eğilimine bağlı olarak bir azalış gözlenmektedir. Seyhan Havzasının tamamında 2016 yılı için İçme-Kullanma suyu ihtiyacı hm3/yıl birimi cinsinden 168,54-204,58 aralığında, Zamantı Alt Havzası için 10,46 -11,20 aralığında, Göksu Alt Havzası için 6,33-6,73, Seyhan Alt Havzası için ise 151,74-186,65 aralığında kalmaktadır. İçme-Kullanma Suyu ihtiyacının Alt Havzalara göre dağılımı incelendiğinde ihtiyaç duyulan TOPLAM içme-kullanma suyunun uzun yıllar ortalaması olarak; %91-94 aralığında Seyhan Alt Havzasında, %3-2 aralığında Göksu Alt Havzasında, %5-4 aralığında ise Zamantı Alt Havzasında olduğu görülmektedir Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

ÖZET Nüfus analizleri çalışmalarında su kaynakları potansiyeli ve nüfus projeksiyonu birlikte değerlendirilmiştir. Buna göre, içme ve kullanma suyu sektörüne ait tüketimler, havzadaki toplam tüketimin % xx'ini temsil etmektedir. Alt havza ölçeğinde değerlendirildiğinde, Seyhan havzası, Adana merkez nüfusu ve su tüketimine bağlı olarak, içme ve kullanma suyu tüketiminin %91’ini temsil etmektedir. Bu tüketimlerin, havzadaki mevcut ve gelecek koşullara ait su kaynakları ile karşılanmasında bir darboğaz oluşmayacağı öngörülmektedir. Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

İçme ve Kullanma Sektörü Su Tüketim Değerlendirmesi Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi Alt HavzaMevcut KoşullarMevcut Koşullar Su Potansiyeli (hm 3 ) Su Tüketimi (hm3/yıl) Su Bütçesi’ne Oranı (%) DSİ Master Plan ( dönemi) Seyhan Havzası Sektörel Tahsis Senaryo ( dönemi) Zamantı10,830,552049,41983,8 Göksu6,530,371827,81775,6 Seyhan169,202,826183,35994,2 İkinci sütundaki Mevcut Koşullar için Su Tüketimi değerleri her alt havza için hesaplanan minimum ve maksimum su tüketimlerinin ortalaması olarak alınmıştır

Yapılan nüfus projeksiyonları itibariyle su tüketimleri ayrıca maksimum ve minimum düzeyde değerlendirilmiştir: Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi Alt HavzaMevcut Koşullar (2016)Gelecek Koşullar (2037) Su Tüketimi (hm3/yıl) Su Potansiyeline Oranı (%) Su Tüketimi (hm3/yıl) Su Potansiyeline Oranı (%) Min.Maks.Min.Maks.Min.Maks.Min.Maks. Zamantı10,4611,200,530,568,9910,27 Göksu6,336,730,360,385,466,10 Seyhan151,74186,652,533,11196,15403,11