AİLE ŞİRKETLERİ Yapısı, Sorunlar ve Çözüm Yolları

“Bir aile şirketini ayakta tutmak, belki de yerküredeki en zor yönetim işidir” John Ward, Rondel Carlock

Aile Şirketi:Tanımlar Genel olarak, aynı aileden iki veya daha fazla kişi aynı şirkette çalışıyorlarsa ve bunlardan biri veya birkaçı şirketin çoğunluk hisselerine sahipse “aile şirketi”; tek kişinin sahip olduğu ve ailesinden kimsenin çalışmadığı şirket ise “patron şirketi” olarak tanımlanmaktadır.

Aile Şirketlerinin Özellikleri Aile şirketlerinin “özellikli” bir kurucusu vardır ve başlangıçta beklentileri sınırlıdır. Şirketin ismi ve prestiji, ailenin ismi ve prestiji ile birlikte gelişir. Şirket politikası genellikle aile menfaatleriyle uyumludur. Kararlar kısa vadeli (hatta günlük) olarak alınır. Aile yapısındaki değişmeler, örgüt yapısına da yansır.

Aile Şirketlerinin Özellikleri Roller ve beklentilerin içiçe geçtiği görülür. Aile bağlarından kaynaklanan “duygusallık”la, iş ilişkilerinden kaynaklanan “mantıklı davranma” durumlarının zaman zaman birbirleriyle çelişir. Formal bir organizasyon yapısı yoktur; ilişkiler doğal organizasyon anlayışına dayanır. Şirket içinde aile fertleri ayrıcalıklıdır (ödül – ceza) Aile fertlerinin istihdamı ve terfisinde, “yaş” ve “cinsiyet” belirleyicidir.

Aile Şirketlerinin Özellikleri Aile bağları ve “yakınlık derecesi”, yönetici pozisyonlarının belirlenmesinde rol oynar. İşletmedeki pozisyonları aile fertlerinin aile içerisindeki durumlarını da etkileyebilir. Ataerkil (otokratik) bir yönetim anlayışı hakimdir. YK Başkanı (kurucu) ve Genel Müdür Genellikle aynı kişidir. Aile şirketlerinin rakipleri, genellikle tanıdıklarıdır.(Arkadaş, kardeş, kuzen vb.)

AİLE ŞİRKETLERİNİN GÜÇLÜ YÖNLERİ / AVANTAJLARI Hızlı karar alabilme, Uzun vadeli (gelecek kaygısıyla) düşünme, Hedef ve amaç birliği/ bütünlüğü, Aile birliğinden doğan “biz” bilinci, Kültür ve ahlâkî değerlerin uyumu; İşletmeye bağlılık, Bilgi ve deneyim birikimi, Zaman, çalışma ve para konusunda esneklik, Finansal kaynak temininde aile fonlarından yararlanma, Ailenin tamamıyla işe odaklanması ve mesai gözetmemesi

AİLE ŞİRKETLERİNİN ZAYIF YÖNLERİ / DEZAVANTAJLARI Akrabaların ayrıcalığı, Öz sermaye ile büyüme isteği – finansal yetersizlik Aile fertlerinin menfaatleriyle, şirket menfaatleri arasında çıkabilen sorunlar; Yetki ve sorumlulukların tanımlanmaması, Merkezî örgüt yapısı, otoritenin ailede toplanması, Aile fertleri arasındaki rekabet, fikir ayrılığı, uyumsuzluklar vb. çıkar çatışmaları Verilere dayalı analize itibar edilmemesi,

AİLE ŞİRKETLERİNİN ZAYIF YÖNLERİ / DEZAVANTAJLARI Patronların profesyonellerle yarışmaları ve onları küçük görme eğilimleri Aile içi sorunların işe yansıması İşin çekirdeğinden gelinmesi ve işin çok iyi bilinmesine karşılık yönetiminde yeterli bilgi ve deneyimin olmaması Girişimcinin (kurucu patron) tecrübesi, Devir planının olmayışı, vb.

Aile fiilen iki merkeze bağlıdır: hedeflere bağlı bir "şirket yönetimi"; bu hedeflere yoğunlaşmış bir "aile yönetimi." Aile Sistemi İşletme Sistemi Duygu Temelli Ailenin İhtiyaçları İçe Dönük Değişime Direnç Görev Temelli İşletmenin Çatışma ve Anlaşmazlıklar İhtiyaçları Dışa Dönük Değişim Yönetimi Başarı için şirket aileye değil, aile şirkete tabi olmalıdır. Yani belirleyici olan, aile değil, şirket olmalıdır.

Yönetim Felsefesi Yönetim anlayışı/felsefesi bakımından girişimcilerin önünde iki seçenek vardır: •Aile Odaklı Yönetim (Önce Aile Yaklaşımı) •İşletme Odaklı Yönetim. (Önce İşletme Yaklaşımı)

Aile Odaklı Yönetim İşletme Odaklı Yönetim Ailenin ihtiyaçları önceliklidir.  İşletme normları ve değerleri, aile ihtiyaçlarından önemli ve önceliklidir. Ailede bireyler arasında duygusal ilişkiler söz konusudur. • İşletmede daha ziyade mantığa dayalı ilişkiler söz konusudur. Ailede sevgiye dayalı bağlılık vardır.  İşletmede sözleşmeye dayalı bağlılık söz Aileye doğumla katılım olur. Konusudur Ailede sorun teşkil edecek işletme  İşletmeye katılım, deneyim, uzmanlık ve potansiyele bağlıdır. kararlarından kaçınılır. inin, Aile mülkiyeti çok sıkı bir şekilde en az diğer yöneticiler kadar iyi olmaları korunur. gözetilir. Aileye üyelik süreklilik arz eder.  Süreklilik planı yapılır; vâris planı, güvenilir Aile üyelerinin tamamının eşit olduğu ve sağlam temeller üzerine kurulur. kabul edilir.  İşletmeye üyelik performansa bağlıdır. Aile dışındaki yöneticiler sadece  İşletmede tecrübe ve yeteneğe bağlı yardımcı olarak g ö r ü l ü r . o l a r a k , i n s a n l a r a r a s ı n d a k o n u m f a r k l ı l ı k l a r ı b u l u n u r . ok Yönetim kurulunun tamamı aile önemli bir gücü ve etkisi vardır. üyelerinden oluşur; genellikle bir hukuk müşaviri ya da malî müşavir eşliğinde,  Aileden olmayan yöneticilerin de katılımı ile sürekli ve düzenli olarak resmî toplantılar gayrı resmî olarak toplanılır. yapan “Yönetim Kurulu” mevcuttur.