ULUSAL SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN 2007 ANKARA ULUSAL SAĞLIK VERİ SÖZLÜĞÜ (USVS) YAKUP ARSLAN BİLGİ VE YÖNETİM SİSTEMLERİ DANIŞMANI

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Sunum Planı Veri Veri Veri Elemanı Veri Elemanı Ulusal Sağlık Veri Sözlüğü Ulusal Sağlık Veri Sözlüğü

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Veriden Bilgiye Veri (data): Veri (data): Herhangi bir konuda bilinmeyeni ortaya çıkarmak amacıyla yapılan araştırma, deney, gözlem, uğraşı veya olay sonucu elde edilen nicel ya da nitel ham materyaldır. Herhangi bir konuda bilinmeyeni ortaya çıkarmak amacıyla yapılan araştırma, deney, gözlem, uğraşı veya olay sonucu elde edilen nicel ya da nitel ham materyaldır. Tek başına anlam teşkil eden belli bir amaç için kullanılabilen, belli bir kapasite teşkil eden sözcükler bütünü. Tek başına anlam teşkil eden belli bir amaç için kullanılabilen, belli bir kapasite teşkil eden sözcükler bütünü. Bilgi (information): Bilgi (information): Verilerin ve önceki bilgilerin işlenmesiyle elde edilen anlamlı mesaj veren kavramlardır. Verilerin ve önceki bilgilerin işlenmesiyle elde edilen anlamlı mesaj veren kavramlardır.

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Veride Bulunması Gereken Özellikler DoğrulukGüncellikGüvenilirlikEksiksizlikKullanılabilirlik Amaca Uygunluk Standardizasyon ve Tanımlama Standardizasyon ve Tanımlama

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Ulusal Sağlık Enformasyon Modeli

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Veri Elemanları Veri elemanları USEM modelinin hiyerarşisinde en alt seviyede yer alan elemanlardır. Veri elemanları USEM modelinin hiyerarşisinde en alt seviyede yer alan elemanlardır. Veri elemanları sözlükte yer alacak olan her bir kaydı ifade etmektedir. Veri elemanları sözlükte yer alacak olan her bir kaydı ifade etmektedir. Elemanların tanımlanabilmesi amacıyla standart bir şablon geliştirilmiştir. Elemanların tanımlanabilmesi amacıyla standart bir şablon geliştirilmiştir.

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Veri elemanı nasıl tespit edilir? Veri elemanı nasıl tespit edilir?

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Veri Elemanı Tanımlama Şablonu Ulusal sağlık veri sözlüğünde tanımlanan bütün veri elemanları ISO/IEC Standard 11179–3 Veri Elemanlarının Tanımlanması ve Standardizasyonu* formatına göre yapılacaktır. *(Uluslar Arası Standartlar Organizasyonu (ISO) ve Uluslar arası Elektroteknik Komisyonu (IEC) tarafından tanımlanan uluslar arası standart)

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN

10 Veri Elemanı Tanımlama Şablonu İdari Durumu: Veri elemanının veya veri eleman konseptinin işlevsel durumunu (KULLANIMDA, KULLANIM DIŞI) ve bu statünün etkin olduğu günü gösterir. İdari Durumu: Veri elemanının veya veri eleman konseptinin işlevsel durumunu (KULLANIMDA, KULLANIM DIŞI) ve bu statünün etkin olduğu günü gösterir. Veri eleman ID: Veri sözlüğündeki bir veri elemanını tanımlamak için kullanılan eşsiz sayıdır. Veri eleman ID: Veri sözlüğündeki bir veri elemanını tanımlamak için kullanılan eşsiz sayıdır. Sürüm numarası: Her bir veri elemanın sürüm numarasını gösterir. Veri elemanının başlangıç sürümü 1’den başlayarak ilerler. Sürüm numarası: Her bir veri elemanın sürüm numarasını gösterir. Veri elemanının başlangıç sürümü 1’den başlayarak ilerler. Oluşturulma Tarihi: Veri elemanının sözlükte oluşturulduğu tarihi gösterir Oluşturulma Tarihi: Veri elemanının sözlükte oluşturulduğu tarihi gösterir Sürüm Tarihi: Sürümün yapıldığı tarihi gösterir. Sürüm Tarihi: Sürümün yapıldığı tarihi gösterir. Kaldırılma Tarihi : Veri elemanının sözlükten kaldırıldığı(KULLANIM DIŞI) tarihi Kaldırılma Tarihi : Veri elemanının sözlükten kaldırıldığı(KULLANIM DIŞI) tarihi

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Veri Elemanı Tanımlama Şablonu Tanımlayıcı ve Niteleyici Özellikler Adı: Veri elemanına atanan tekli veya çoklu kelimeden oluşan tanımlamadır. Adı: Veri elemanına atanan tekli veya çoklu kelimeden oluşan tanımlamadır. Metadata türü: Bir veri elemanı aşağıda belirtilen maddelerden birisinin kapsamı içerisine girmektedir. Metadata türü: Bir veri elemanı aşağıda belirtilen maddelerden birisinin kapsamı içerisine girmektedir. a. VERİ ELEMANI KONSEPTİ: Veri elemanı formunda betimlenen bir konsepttir, diğer betimlemelerden bağımsızdır. Örneğin, “Kabul” bir işlemdir ve tek başına bir anlamı yoktur, fakat “kabul tarihi”, “kabul türü” vs gibi veri elemanları ile birlikte bir anlam kazanır. a. VERİ ELEMANI KONSEPTİ: Veri elemanı formunda betimlenen bir konsepttir, diğer betimlemelerden bağımsızdır. Örneğin, “Kabul” bir işlemdir ve tek başına bir anlamı yoktur, fakat “kabul tarihi”, “kabul türü” vs gibi veri elemanları ile birlikte bir anlam kazanır. b. VERİ ELEMANI: tanımlaması, isimlendirilmesi, betimlemesi ve izin verilen değerleri birtakım özellikleri vasıtasıyla belirlenen bir veri birimidir. Örnek, “kabul tarihi” veri birimidir, bu veri için tanımlama, isimlendirilmesi, betimlemesi ve izin verilen değerleri belirtilebilmektedir. b. VERİ ELEMANI: tanımlaması, isimlendirilmesi, betimlemesi ve izin verilen değerleri birtakım özellikleri vasıtasıyla belirlenen bir veri birimidir. Örnek, “kabul tarihi” veri birimidir, bu veri için tanımlama, isimlendirilmesi, betimlemesi ve izin verilen değerleri belirtilebilmektedir. c. TÜRETİLMİŞ VERİ ELEMANI: Değeri başka veri elemanlarının değerleri hesaplanarak oluşturulmuş bir veri elemanıdır. Örnek, “Kalma zamanı” “taburcu tarihi” ve “kabul tarihi değerleri” hesaplanarak elde edilmektedir. c. TÜRETİLMİŞ VERİ ELEMANI: Değeri başka veri elemanlarının değerleri hesaplanarak oluşturulmuş bir veri elemanıdır. Örnek, “Kalma zamanı” “taburcu tarihi” ve “kabul tarihi değerleri” hesaplanarak elde edilmektedir. d. BİLEŞİK VERİ ELEMANI: Değeri diğer veri elemanlarının değerlerinin belli bir formatta gösterimiyle elde edilen bir veri elemanıdır. Örnek, “Kurum Kodu” veri elemanı, “Ülke Kodu”, “Kurum Tipi”, “Bölge” ve “Kurum numarası” veri elemanlarının belli bir sırada gruplandırılması ile oluşmaktadır. d. BİLEŞİK VERİ ELEMANI: Değeri diğer veri elemanlarının değerlerinin belli bir formatta gösterimiyle elde edilen bir veri elemanıdır. Örnek, “Kurum Kodu” veri elemanı, “Ülke Kodu”, “Kurum Tipi”, “Bölge” ve “Kurum numarası” veri elemanlarının belli bir sırada gruplandırılması ile oluşmaktadır. Tanım: Veri elemanının gerekliliğini ve diğer bütün veri elemanlarından farklılığını açıklar. Tanım: Veri elemanının gerekliliğini ve diğer bütün veri elemanlarından farklılığını açıklar. Bağlam: Uygulama ortamını ve neye uygulanacağını açıklar. Örnek, “Kabul tarihi” bağlamı sadece kabulü yapılmış hastalar için geçerlidir. Bağlam: Uygulama ortamını ve neye uygulanacağını açıklar. Örnek, “Kabul tarihi” bağlamı sadece kabulü yapılmış hastalar için geçerlidir.

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Veri Elemanı Tanımlama Şablonu İlişkisel ve Gösterimsel Özellikler İlişkisel ve Gösterimsel Özellikler Veri tipi: Veri elemanını betimleyen bir sembol, karakter veya diğer tanımlama tipleridir. Örnekleri tam sayı, nümerik, alfa nümerik sayıları içerir. Veri tipi: Veri elemanını betimleyen bir sembol, karakter veya diğer tanımlama tipleridir. Örnekleri tam sayı, nümerik, alfa nümerik sayıları içerir. Maksimum Alan Büyüklüğü: Veri eleman değerini temsil eden depolama birimidir. Örnek olarak, bir veri elemanın değerini tarih gösteriminde maksimum alan ölçüsü(8) Maksimum Alan Büyüklüğü: Veri eleman değerini temsil eden depolama birimidir. Örnek olarak, bir veri elemanın değerini tarih gösteriminde maksimum alan ölçüsü(8) Format: Veri elemanlarının değerlerinin bir dizi şeklinde tasvir edilmesidir. Örneğin, tarih için ”GGAAYYYY”, bir dijit karakter için “N” ve maliyetler için,$$$” şeklinde gösterilebilir. Format: Veri elemanlarının değerlerinin bir dizi şeklinde tasvir edilmesidir. Örneğin, tarih için ”GGAAYYYY”, bir dijit karakter için “N” ve maliyetler için,$$$” şeklinde gösterilebilir. Veri kapsam alanı: Veri elemanı için izin verilen değerler aralığını belirtir. Veri kapsam alanı: Veri elemanı için izin verilen değerler aralığını belirtir. Kullanım kılavuzu: Veri elemanı için eklenen fazladan yorumlardır. Kullanım kılavuzu: Veri elemanı için eklenen fazladan yorumlardır. Doğrulama kuralları: Verinin geçerliliğini sorgulama kurallarıdır. Doğrulama kuralları: Verinin geçerliliğini sorgulama kurallarıdır. Toplama metotları: Belirli bir veriyi sahadan toplayabilmek için yapılan yorumlar, tavsiyeler ve kılavuzlardır. Toplama metotları: Belirli bir veriyi sahadan toplayabilmek için yapılan yorumlar, tavsiyeler ve kılavuzlardır. İlişkili Veri Elemanı: Veri sözlüğünde bir Veri elemanı/konsepti ile ilişkili herhangi bir veri elemanı/konseptidir. İlişkili Veri Elemanı: Veri sözlüğünde bir Veri elemanı/konsepti ile ilişkili herhangi bir veri elemanı/konseptidir. Destekleyici Veri Elemanı: Veri sözlüğünde bir Veri elemanı/konseptini destekleyen herhangi bir veri elemanı/konseptidir Destekleyici Veri Elemanı: Veri sözlüğünde bir Veri elemanı/konseptini destekleyen herhangi bir veri elemanı/konseptidir Bilgi modelinin linki: Model olan varlığın adı. Örnek; Ulusal Sağlık Enformasyon Modeli, Bilgi modelinin linki: Model olan varlığın adı. Örnek; Ulusal Sağlık Enformasyon Modeli, Bulunduğu Veri Seti: Veri elamanını bulunduğu veri setlerinin adlarını ve versiyonlarını ifade eder. Örnek: Aile Hekimliği Minimum Sağlık Veri Seti Bulunduğu Veri Seti: Veri elamanını bulunduğu veri setlerinin adlarını ve versiyonlarını ifade eder. Örnek: Aile Hekimliği Minimum Sağlık Veri Seti

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Veri Elemanı Tanımlama Şablonu Yönetimsel Özellikler Yönetimsel Özellikler Kaynak organizasyon : Kaynak doküman ve veri tanımlarının geliştirilmesinden sorumlu olan organizasyon Kaynak organizasyon : Kaynak doküman ve veri tanımlarının geliştirilmesinden sorumlu olan organizasyon Kaynak doküman : Tanımlanan ve betimlenen özelliklerin kaynağı olan dokümandır. Kaynak doküman : Tanımlanan ve betimlenen özelliklerin kaynağı olan dokümandır. Kayıt Otoritesi: Standartları kayıt altına alan organizasyon. Kayıt Otoritesi: Standartları kayıt altına alan organizasyon. Yardımcı Kurum: Verilerin içeriği ile sorumlu olan kurum. Yardımcı Kurum: Verilerin içeriği ile sorumlu olan kurum. Değerlendirmeler: Veri elemanı için yapılan ek yorumlar. Değerlendirmeler: Veri elemanı için yapılan ek yorumlar.

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI USVS-MSVS ÇALIŞTAYI 4-6 ARALIK

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Ulusal Sağlık Veri Sözlüğü Türkiye’deki sağlık kurumlarında kullanılmakta olan bilgi sistemlerinin referans olarak kullanacağı, Türkiye’deki sağlık kurumlarında kullanılmakta olan bilgi sistemlerinin referans olarak kullanacağı, içinde farklı kategorilerde veri kümelerinin olduğu hiyerarşik terim ve nesne toplulukları ve içinde farklı kategorilerde veri kümelerinin olduğu hiyerarşik terim ve nesne toplulukları ve bu terimler arasındaki ilişkileri ifade etmektedir. bu terimler arasındaki ilişkileri ifade etmektedir.

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Neden Veri Sözlüğü ? Veri sözlüğü, sağlık kurumlarından verilerin belirlenmiş standartlar doğrultusunda toplanmasını, analizini ve değerlendirilmesini sağlayacaktır. Veri sözlüğü, sağlık kurumlarından verilerin belirlenmiş standartlar doğrultusunda toplanmasını, analizini ve değerlendirilmesini sağlayacaktır. Sahadan sağlık verisi toplama konusundaki verimi artıracak, tekrarlı ve hatalı verileri azaltacak ve toplanan verinin amacına daha uygun bir şekilde kullanılmasına imkân tanıyacaktır. Sahadan sağlık verisi toplama konusundaki verimi artıracak, tekrarlı ve hatalı verileri azaltacak ve toplanan verinin amacına daha uygun bir şekilde kullanılmasına imkân tanıyacaktır. Sunulan sağlık hizmetlerine ilişkin veri, enformasyon ve bilgilerde tanımlama ve kavram birliğini sağlamak, Sunulan sağlık hizmetlerine ilişkin veri, enformasyon ve bilgilerde tanımlama ve kavram birliğini sağlamak, Sağlık verilerinde, tek düzeliği (uniformity), bütünlüğü, doğruluğu, güvenilirliği ve tutarlılığı daha üst seviyelere çıkarmak, Sağlık verilerinde, tek düzeliği (uniformity), bütünlüğü, doğruluğu, güvenilirliği ve tutarlılığı daha üst seviyelere çıkarmak, Ulusal ve uluslararası mutabakata varılmış standartların mümkün olduğu kadar işlerliğini ve sürdürülebilirliğini sağlamak, Ulusal ve uluslararası mutabakata varılmış standartların mümkün olduğu kadar işlerliğini ve sürdürülebilirliğini sağlamak, Ulusal standartları, tüm paydaşlar tarafından (vatandaşlar, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, kamu kuruluşları… vb) kolay erişilebilir, kullanılabilir ve anlaşılabilir hale getirmek. Ulusal standartları, tüm paydaşlar tarafından (vatandaşlar, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, kamu kuruluşları… vb) kolay erişilebilir, kullanılabilir ve anlaşılabilir hale getirmek.

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Sistem

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Dünya Uygulamaları Dünya'da Sağlık Veri Sözlüğü konusunda oldukça başarılı çalışmalar mevcuttur. Bunlar arasında Avustralya ve Yeni Zelanda örnekleri, Bakanlığımızca da taktir edilen ve örnek alınan çalışmalar arasındadır. Dünya'da Sağlık Veri Sözlüğü konusunda oldukça başarılı çalışmalar mevcuttur. Bunlar arasında Avustralya ve Yeni Zelanda örnekleri, Bakanlığımızca da taktir edilen ve örnek alınan çalışmalar arasındadır. Ancak, şunu da belirtmekte fayda vardır ki; veri sözlüğü çalışmaları, her ülkenin kendi ihtiyaçları ve iş süreçlerine göre değişiklik arz etmektedir. Ancak, şunu da belirtmekte fayda vardır ki; veri sözlüğü çalışmaları, her ülkenin kendi ihtiyaçları ve iş süreçlerine göre değişiklik arz etmektedir. Türkiye için geliştirilecek olan veri sözlüğü de bu anlamda ulusal bir sözlük olacaktır. Türkiye için geliştirilecek olan veri sözlüğü de bu anlamda ulusal bir sözlük olacaktır.

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN USVS Proje Aşamaları Analiz Aşaması Analiz Aşaması Tasarım Aşaması Tasarım Aşaması Tanımların Yapılması Aşaması Tanımların Yapılması Aşaması USVS Editörünün Geliştirilmesi Aşaması USVS Editörünün Geliştirilmesi Aşaması USVS Taslak Sürüm(30 Ocak 2007) USVS Taslak Sürüm(30 Ocak 2007) USVS Sürüm 1.0(15 Mayıs 2007) USVS Sürüm 1.0(15 Mayıs 2007)

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI USVS-MSVS ÇALIŞTAYI 4-6 ARALIK USVS Revizyon-Güncelleme USVS içeriğiyle ilgili değişiklik ve yeni eleman ekleme istekleri öneri sistemiyle devreye alınacak. USVS içeriğiyle ilgili değişiklik ve yeni eleman ekleme istekleri öneri sistemiyle devreye alınacak. Önerileri kabul komisyonları vasıtasıyla değerlendirilecek. Önerileri kabul komisyonları vasıtasıyla değerlendirilecek. Komisyonun kabul ettiği değişiklikler sözlüğe yansıyacak. Komisyonun kabul ettiği değişiklikler sözlüğe yansıyacak.

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Merkezi veritabanına veri gönderen birimler

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Birlikte çalışabilirlik ?

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Birlikte Çalışabilirlik ?

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Sonuç USVS, ülke çapında sağlık alanında terminolojik bir birliktelik ve ortak anlayış sağlayacak çok önemli bir çalışmadır ve büyük bir boşluğu dolduracaktır. Ancak, dikkat edilmesi gereken konu, sadece USVS’nin hazırlanması ile sorunların çözüme kavuşamayacağıdır... Her şeyden önce, özellikle bütün paydaşların USVS’ yi tam anlamıyla referans olarak kabul etmesi gerekmektedir.

SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ FİRMALARI İLE VİZYON PAYLAŞIMI TOPLANTISI 20 NİSAN Teşekkürler…… Teşekkürler……