Yönetim Ekonomisine Giriş Kaynak: Yönetim Ekonomisi – Prof. Dr. İ. Özer Ertuna

Genel Bakış Ekonomi kısıtlı kaynakların kullanım alanlarına yönlendirilmesini inceleyen bilim dalıdır. Ekonominin başlıca düşünce alanları üretim, gelir, tüketim, tasarruf, yatırım, ticaret gibi alanlardır.

Rekabet Çağımızda rekabet ortamına her yerde rastlanır: ülkelerarası, şirketler arası ve kişiler arası rekabet, olaylara değişik bir açıdan bakmamızı zorunlu kılmaktadır. Rekabetin dayanışma, yardımlaşma, anlaşma ve yarışma gibi diğer davranış türlerinden daha başarılı olduğu inancı oldukça kuvvetlidir.

Rekabet Günümüzün rakabet koşulları altında, dünyanın belli başlı sanayileşmiş ülkeleri gelecekteki rekabet güçlerini zedeleyecek düzeyde sosyal sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu sosyal sorunlar ABD, Japonya, Fransa, Almanya ve İngiltere gibi ülkelerde gelir dağılımı bozukluğu, yoksulluk oranlarındakı artışlar, kalitesiz eğitim, gençlerin iş bulmaması ve suça yönelmeleri gibi sorunlar olarak ortaya çıkar.

Rekabet Rekabet koşullarının en uygun düşünce şeklinin stratejik düşünce; en iyi davranış şeklinin stratejik davranış; en iyi yönetim şeklinin ise stratejik yönetim olduğuna inanılıyor. Rekabet ortamında herkesin; kişilerin, şirketlerin, ve ülkelerin başarılı olmaları için rakiplerine karşı stratejik değişkenler üzerinde mukayeseli üstünlük yaratmaları zorunlu görülüyor.

Ekonomi Bilim Dalının Konuları Ekonomi insanları mutlu etmenin yollarını arar ve bu araştırmalara esasen temel varsayım; insanların tüketerek mutlu olmasıdır. Tüketilecek şeylerin üretilmesi gerekir. İlkel ekonomilerde bu olay çok basit şekilde olsada, ekonomi geliştikçe üretim ve tüketim arasındaki ilişki daha karmaşık hale dönüşür.

Ekonomi Bilim Dalının Konuları Üretimi ve paylaşımı sağlayacak esas iki sistem geliştirilmiştir: Kolektif sistem Serbest Piyasa sistemi 1. Kolektif sistemlerde herkesin yeteneğine göre üreteceği, ihtiyacı çerçevesinde tüketeceği belirtilir. Paylaşmaya dayalı ve kolektif sistemlerde insanların özverili çalışması gerekir. İnsan tabiatı gereği özveriden mutluluk duymuyorsa, bu sistemlerin başarılı olması pek beklenmez.

Ekonomi Bilim Dalının Konuları 2. Günümüzde bireysel mutluluğa dayalı sistemler daha yaygındır. Bu sistemlerde, kişilerin kendi çıkarıları peşınde koşmalarının toplumun da yararına olacağı kabul edilir.Bu gün için başarılı olduğuna inanılan sistem serbest piyasa ekonomisidir.

Ekonomi Bilim Dalının Konuları Serbest piyasa ekonomilerinde, ekonominin yaptığı tahsisleri, piyasalarda arz ve talebi dengeleyen fiyatlar yapar. Piyasa ekonomilerinde, tüm kaynakların (üretim faktörleri, mal ve hizmetler, katma değer ve gelirlerin) tahsisinin piyasalarda oluşan fiyatlar tarafından yapılmasına görünmeyen el kuralı denir.

Ekonomi Bilim Dalının Konuları Ekonomilerde dört önemli piyasa vardır: Emek piyasasi (ücretler) Mal ve hizmetler piyasası (fiyatlar) Sermaye piyasası (faizler) Kambiyo piyasaları (kurlar)

Ekonomi Bilim Dalının Konuları Serbest piyasa ekonomilerinde varsayımlardan en önemlisi tam rekabet varsayımıdır. Rekabet serbest piyasa ekonomilerini mükemmelliğe götüren itici güçtür. Ekonomi bilimi genellikle mükemmel piyasalar varsayımı yapar. Serbest piyasa ekonomilerinde, piyasalardan yalnızca emek piyasası tam rekabet kurallarına uymaz.

Ekonomi Bilim Dalının Konuları Piyasalar, ulusal ve uluslararası piyasalar olarak ikiye ayrılabilir. Bazı sistemlerde ulusal piyasalarla uluslararası piyasalarda farklı kurallar uygulanıyor. Ulusal piyasalarda yerli üreticiler yabancı üreticilerin rekabetinden korunur. Bu koruma duvarları gümrük vergileri ve kotalar şeklindedi.

Ekonomide İnsan Ekonomi dalının inancına göre insanları daha yüksek tatmin düzeylerine ulaştırmanın yolu tüketimdir. Hatta insan ne kadar çok tüketirse, o kadar da mutlu olacağı kabul ediliyor. Tüketim yapabilmek için, üretmek ya da bir şekilde gelir elde etmek gerekir. Kişiler üretim sürecine katılacaklar, yaratılan gelirin paylaştırılması sonucu da gelir elde edeceklerdir. Bu açıdan bakıldığında insanlar üretim aracı olmak durumundadır.

Ekonomide İnsan İnsan tasarrufları sonucu biriktirdiği servetini kullanarak, ya da borçlanarak da tüketim yapabilir. Fakat servetin tüketime dönüşebilmesi için, üretim yapan birinin, gelirinden tasarruf ederek bu servei satın alması gerekir. Borçlanma da bir bakıma buna benzer. Sonuç olarak diyebiliriz ki, insan hem araç hem de amaçtır.

Ekonominin Alt Dalları Ekonomi bilim dali ekonomi konularını bazı alt dallar altında toplamiştir. Mikro ve Makro ekonomi Ekonomide ihtisas dallarıda vardır ki: ornek olarak uluslararası ekonomi, para ve banka, dış ticaret , tarım ekonomisi ve s gosterilebilir. Yönetim ekonomisi tüm bu dalları kapsamak zorundadır. Çünkü yönetici sorunları çözümleyen ve karar veren bir kişidir. Sorunları çözmek de konuya tüm açılardan bakmayı gerektirir.

Yönetim Ekonomisinin Kurumsal Ekonomiden Farkı Yöneticinin temel görevi karar vermektir. Karar vermemek dahi yöneticinin bir karadır. Bu kararlar yönetimin planlama, örgütleme, şevklendirme ve yürütme safhalarıyla ilgilidir. Tüm kararlar istikbal için alınır. Bu açıdan bakıldığında yönetim ekonomisi gelecekle ilişkilidir. Gelecek ise hiç bir zaman kesin değildir, olayların ne yönde gelişeceği önceden bilinmez, tahmin edilebilir. Tahminlerde riskler doğurur.

Yönetim Ekonomisinin Kurumsal Ekonomiden Farkı Yönetici şirketlerini rekabet ortamında yönetirler ve bu durumda rakiplerine karşı mukayeseli üstünlük geliştirmeleri gerekir. Yönetim kararlarını ilgilendiren olaylar bir takım değişkenlerin etkileri altındadır. Bunlara çevre değişkenleri denir. Yöneticiler bu gibi değişkenleri iyi tahmin etmek, bunların kararlarını nasıl etkilediğini iyi anlamak ve gerektiğinde alternatif senaryolar üretmek zorundadırlar.

Yönetim Ekonomisinin Kurumsal Ekonomiden Farkı Yönetim kararlarını etkileyen değişkenlerin bir kısmı yöneticinin etkileğebileceği değişkenlerdir. Bunlara karar değişkeni denir. Yöneticilerin etkileğebileceği değişkenlerden bir kısmı rekabet değişkenleridir. Yöneticilerin etkileğebileceği bazı değişkenler ise rekabet alanın dışındadır. Bunlardan bazıları: eğitim harcamaları, kalite çemberi uygulamaları vs.

Yönetim Ekonomisinin Kurumsal Ekonomiden Farkı Yönetim ekonomisi uygulamalı bir dal olduğundan, ekonomi teorisinden şu hususlarda farklılaşmaktadır: Yönetim ekonomisi karar modelleri geleceğe yöneliktir. Bu modeller tam bilgi varsayımı yapamaz ve riski hesaba katmak zorundadır. Yönetim ekonomisi modelleri, kararları etkileyen tüm değişkenleri hesaba katmalıdır. Bazı değişkenleri sabit tuttuğu varsayımı yapamaz.

Devam Yönetim ekonomisi kullandığı değişkenlerin alacağı değerler konusunda varsayım yapamaz: değerleri tahmin etmek zorundadır Yönetim ekonomisi tam rekabet veya tam tekelci piyasalarla ilgili bilgilerle yetinemez: Farklı oranlardaki tekelci güçleri hesaba katarak karar vermek zorundadır.

Yönetim Ekonomisi ve İstatistik Yönetim ekonomisi modellerinde istatistik biliminden iki şekilde yararlanılır. Değişkenler arasındakı ilişkilerin saptanması. Değişkenler arası ilişkiler tahmin fonksiyonlarıyla tahmin edilir. Tahmin fonksiyonlarının bir bağımlı değişkeni ve bu değişkenin bağımlı olduğu bağımsız değişkenleri vardır. İstatistik yöntemlerle bu fonksiyonun bağımsız değişkenlerinin parametrleri tahmin edilir.

Yönetim Ekonomisi ve İstatistik İstatistik yoluyla tahmin yapmada daha ileri düzeyde modeller de kullanılır. Faktör analizleri Regresyon analizleri Ayrıştırma analizleri vs.

Yönetim Ekonomisi ve İstatistik İstatistik yöntemlerinin yönetim ekonomisi alanında ikinci kullanım şekli de değişkenlerin gelecekteki değerlerinin tahminidir. Burada istatistik, projeksiyon ve zaman serisi yöntemleriyle tahminler yapmamıza yardımcı olur. İstatistik yöntemler gelecekteki riskleri de tahmin etmemize yarar.

Yönetim Ekonomisi ve Strateji Strateji hedefe götürecek yolun yönüdür. Yönetim ekonomisinin en büyük yararı şirketlerin stratejik plan çalışmalarına yaptığı katkıdır. Stratejik plan çalışmalarında stratejiler saptanırken şirketin çevre ve bünye analizleri yapılır. Yapılan incelemeye KZFT (Kuvvetli ve Zayıf yönler, Fırsat ve Tehlikeler) analizi denir.

Yönetim Ekonomisi ve Strateji KZFT analizinde, şirket bünyesi incelenirken şirketin rakiplere kıyasla kuvvetli ve zayıf yönleri ortaya çıkartılır. Çevre analizi yapılırken de çevredeki gelişmelerin şirket için yaratacağı fırsat ve tehlikeler saptanır.