TOPRAK DEZENFEKSiYONU

Monokültür tarımın istenmeyen sonuçlarını yok etmek için toprağın çeşitli yollarla ısıtılması veya ilaçlanmasıdır. Ne var ki sera topraklarının dezenfeksiyonunu zorunlu kılan sadece monokültür değildir. Seralarda ki yüksek oransal nem ve sıcaklık ile toprakta ki havasızlık nedeniyle sorun halini alan toprak hastalık ve zararlıları dezenfeksiyonu zorunlu kılan diğer önemli nedenlerdir. Zira her türlü hastalık ve zararlının sera koşullarında hızla yaşama ve çoğalma şansı vardır. O nedenle açıkta sebze üretimi ile sera sebze üretimini aynı potaya koymamak gerekir. Sera sebze üreticilerimiz seralarında toprak dezenfeksiyonuna gereken önemi vermedikleri içindir ki hastalık ve zararlılarla savaşa büyük önem vermekte ve harcama yapmaktadırlar.

Serada uygulanan dezenfeksiyon işleminde başarıya ulaşmak için, dezenfeksiyon sırasında şu noktalara özem göstermek gerekir. 1- Dezenfeksiyon sırasında sera toprağında ayrışmamış organik madde bulunmaması gereklidir. Ayrışmamış organik maddeler, sıcaklık uygulaması sonucu, bitkilere zararlı olacak kimyasal maddeler açığa çıkabilirler. Diğer taraftan kimyasal dezenfektanlar da bu ayrışmamış maddelerle reaksiyona girip etkinliklerini yitirebilirler. O nedenle dezenfeksiyondan önce toprak her türlü bitki kalıntılarından arındırılmalı ve iyice işlenerek kabartılmalıdır. Böylece gerek kimyasal dezenfektanların ve gerekse özellikle üstten verilen buharın toprağın her zerreciğine ulaşması ve etkili olması sağlanabilir.

2- Dezenfekte edilecek sera toprağı, iyice işlenmeli ve içindeki yabancı ot tohumlarının çimlenmesi için sulanmalıdır. Zira bilinir ki dezenfektanların etkinliği genelde tohuma değil, genç bitkileredir. 3- Dezenfeksiyon sırasında toprak tavında olmalıdır. Islak topraklar soğuk olacağından buharlamada daha uzun zamana ve daha fazla ısıya gereksinim duyulur. Bilindiği gibi su;sıcaklığında aynı artışı elde etmek için toprak zerreciklerine gerekli olan ısıdan 5kat fazlasını ister. Diğer taraftan toprakta bulunan fazla su, kimyasal dezenfektanların konsantrasyonunu düşürerek etki derecelerini azaltır. Toprağın fazla kuru olması halinde ise toprak zerrecikleri etrafında oluşan boşluklar gerek buhar ve gerekse kimyasal maddelerin tam yarar sağlamadan toprağı terketmelerine neden olur.

4-Kimyasal maddelerle dezenfeksiyonda toprak sıcaklığının 15-30°C’lar arasında olmasına özen gösterilir. 15°C’ ın altındaki sıcaklıklarda dezenfektan gazının toprağı terketmesinin güçleştiği, 30°C’ ın üzerinde ise dezenfektan gazlarının toprağı çok çabuk terkettikleri görülür. Buharla dezenfeksiyonda toprak sıcaklığı ne kadar yüksek olursa zaman ve enerjiden kazanç da o kadar büyük olur. 5-Organik gübre, kum gibi her türlü hastalık ve zararlı etmenler açısından kirli olabileceği düşünülen materyalin dezenfeksiyon öncesi toprağa karıştırılmamış olması gerekir. 6-Sera iç ve dış yüzeylerinin tazyikli su ile yıkanması da dezenfeksiyon öncesi yapılmalıdır.

7-Seralarda ekim dikim işlemlerine başlandığında dezenfektan gazlarının toprağı terk etmiş olması gerekir. Bu durum şu şekilde anlaşılabilir.ilaçlanmış sera toprağından, farklı derinliklerden bir avuç toprak alınarak koklanır. Eğer toprak kokusuzsa dezenfektan kokusu toprakta kalmamış demektir. Dezenfeksiyon işlemini etkinliğini korumak ve etkinlik süresini uzatmak için şu önlemler alınır: 1-Dezenfekte edilen sera toprağının kirlenmesini önlemek için, seralara 1/20’lik formaldehit eriyiğine bandırılmış paspaslara basarak girmek, 2-Dezenfekte edilmiş seralarda kullanılacak her türlü aleti, buharla dezenfeksiyonda plastik örtü altında dezenfekte ettikten, ya da 1/20’lik formaldehit eriyiğine bandırdıktan sonra kullanmak,

3-Fide harcının da temiz olmasın özen göstermek, 4-Dezenfeksiyonun etkisi 30-35cm derinliğe kadar olduğundan, dezenfekte edilen sera topraklarında toprak işleme derinliğini 30-35 cm civarında tutmak. 5-Bitki patojenlerinden ari sulama suyu kullanmak, 6-Seraya, üretimle doğrudan ilgili kişiler dışındakilerin girip çıkmalarına zorunlu olmadıkça izin vermemek. Dış ülkeler bu konu üzerinde o kadar önemle dururlar ki, yabancıların girişleri onlara steril önlükler ve galoşlar giydirerek kontrol altında tutulmaya çalışılır.

A)FİZİKSEL DEZENFEKSİYON Sera topraklarında dezenfeksiyon fiziksel ve kimyasal olarak iki şekilde yapılır. A)FİZİKSEL DEZENFEKSİYON Bu yolla dezenfeksiyonda; toprak sıcaklığının belli süre ile belli sıcaklıklarda tutulma zorunluluğu ve yetiştirme ortamının her yerinde aynı sıcaklığa ulaşma güçlüğü vardır. Toprak sıcaklığının yükseltilmesinin amaçlandığı bu yöntemde: -Buhardan -Kuru Sıcaklıktan -Sıcak Sudan -Elektrik Enerjisinden -Güneşten Yararlanılır.

Buharla Dezenfeksiyon Sera topraklarının buharla dezenfeksiyonunda toprakaltından ve toprak üstünden olmak üzere iki yol izlenir. Toprak altından buharla dezenfeksiyonunda öncelikle 35-40 cm derinlik, 15-20 cm genişlik ve birbirinden 50 cm uzaklıkta kanallar açılır.kanalların içine 4-5 cm çaplı buhar boruları yada 10-15 cm çaplı buhar künkleri, delikleri yanlara gelecek şekilde, yerleştirilir, üzerlerine 2,5 cm kadar çakıl atılır ve sonra kanalların açılması sırasında çıkarılan toprak çakıl üzerine atılır ve kanallar kapatılır. Buharlanacak sera toprağının üstü plastik örtü ile iyice örtülür. Bu sırada bütün kapı ve pencerelerin kapalı tutulmasına önem verilir. Bilindiği gibi yükseltilmek istene toprak sıcaklığını patojenin türü belirler, toprağın yükseltilen sıcaklıkta 30dakika bekletilmesi gerekir.

Kuru Sıcaklık Bu yönteme sadece fide harçlarının dezenfeksiyonunda baş vurulur. Derinliği 10-15 cm’yi geçmeyen saksıların içine harç konur ve saksılardan birinin ortasına 3-4 cm çaplı bir patates gömülür.saksılar fırınlanır, fırın sıcaklığı 90-95°’a kadar yükseltilir. Saksılar fırında patates iyice pişinceye kadar tutulur. Patates kullanılmaz ise saksı harç sıcaklığının 70°C’a kadar ulaşması beklenir.

Sıcak Su Elektrik Enerjisi Sıcak su toprağı dezenfekte etmede yaygın olarak kullanılan bir yöntem değildir. Yine fide yetiştirilecek yada tohum ekilecek harçların dezenfeksiyonunda kullanılabilir. Sıcak su ile dezenfeksiyon 20-30 cm’lik bir harç derinliği için m²’lik alana 30 litre kaynar su dökülerek yapılır. Bu işlemden hemen sonra toprağın üzeri iyice örtülür. Elektrik Enerjisi Bu yolla toprağı dezenfekte etmede toprak altına yerleştirilen çıplak, düşük voltajlı elektrik tellerinden yararlanılır. Yaygın olarak kullanılan bir yöntem değildir.

Güneşle Dezenfeksiyon(solarizasyon) Solarizasyon, polietilen örtü altındaki nemli toprakta güneş radyasyonunun oluşturduğu ısısal, kimyasal ve biyolojik değişim olarak tanımlanabilir. Bir başka değişle yeni sayılabilecek ucuz ve kolay bir dezenfeksiyon işlemidir. Güneş enerjisi toprak solarizasyonunda ilk defa 1976 yılında kullanılmıştır. Solarizasyonun, diğer ilaçlı ve buharlı toprak dezenfeksiyonu yöntemleri ile kıyaslandığında tek olumsuzluğu, uygulama süresinin uzunluğundan kaynaklanmaktadır. Sağlıklı bir solarizasyonun kuralları şunlardır:

3- Toprak yüzeyi örtülmeden önce düzeltilmelidir. 1- Solarizasyon uygulaması sera içi ve dışı sıcaklıklarının en yüksek olduğu ay veya aylara getirilmelidir. 2- Toprak üzerine örtülen PE örtü güneş radyasyonunu çok iyi geçiren, çok ince(25-30um) filmler halinde olmalıdır. 3- Toprak yüzeyi örtülmeden önce düzeltilmelidir. 4-Toprak suyla iyice doyurulmuş olmalıdır. 5- Örtü ile toprak arasında ki boşluğun çok az olmasına özen gösterilmelidir. 6- Uygulama süresi en az 4 hafta olmalıdır.

Kimyasal Dezenfeksiyon Son yıllarda önemini yitirmiş bir dezenfeksiyon şeklidir. Zira Hollanda hükümeti 1990’dan 2000’e seralarda pestisit kullanımını % 50, toprak dezenfeksiyonu amaçlı pestisit kullanımını % 75 azaltmayı hedeflemiştir. Kimyasal yolla toprakların dezenfeksiyonunda çeşitli biositler kullanılır. Biositler toprağa gaz, sıvı, basamid kuru toz halinde kullanılan dezenfektanlardır. Kimyasal dezenfektanlar pek çok patojene etkili olan genel biositler, yada belirli patojenlere etkili olan özel biositler halinde piyasada bulunurlar. Yaygın olarak kullanılan biositler aşağıda verilmiştir.

1-2 Dibrome- 3 Kloropropan Dikloropropan-dikloropropen GENEL BİOSİTLER Metil Bromit Formaldehit Vapam ÖZEL BİOSİTLER Etilendibromit 1-2 Dibrome- 3 Kloropropan Dikloropropan-dikloropropen Karbondisülfit Basamid Rugby