NOT: Bu slayt üzerindeki resmi değiştirmek için resmi seçin ve silin. Ardından, kendi resminizi eklemek için yer tutucudaki Resimler simgesini tıklatın. BBY 263 BILGI KAYNAKLARıNıN TANıMLANMASı Üstveri Standartları, Şemaları ve Tanımlayıcı Üstveri Türleri – Farklı Sektör ve Alanlara Göre Dağılım Arş. Gör. Tolga Çakmak

Ders İçeriği  Web Kaynakları ve Metadata  Metadata Kullanımına Yönelik Gereksinimler  Metadata’ya neden ihtiyaç duyuluyor  Metadata Yapıları  Kaynak-metadata ilişkisi bakımından metadata yapıları  Tipolojik olarak metadata yapıları  Üstveri Kodlama Standartları  Alanlara Göre Tanımlayıcı Metadata

Web Kaynakları ve Metadata

Metadata Kullanımına Yönelik Gereksinimler  «Çevrimiçi» ortamda üretilen bilginin artışı  Veri tabanları, kurumsal arşivler, web…  «Çevrimiçi» ortamda yer alan bilginin çeşitlenmesi  Metin, Ses, Görüntü, 3D, kültürel miras ürünleri  Bilimsel Yayıncılık ve ortamların artışı (açık erişim ve diğer ortamlar)  Dijital kütüphane yaklaşımları  Kurumsal arşivlerin ortaya çıkışı  Bulut tabanlı platformların ortaya çıkışı  Google scholar citations, Academia.edu, Researchgate, slideshare

Metadata Kullanımına Yönelik Gereksinimler  Bulut tabanlı platformların ortaya çıkışı  Google scholar citations, Academia.edu, Researchgate, slideshare

Yeni Gereksinimler!  Bulut tabanlı platformların ortaya çıkışı  Google scholar citations, Academia.edu, Researchgate, slideshare

Metadata Kullanımına Yönelik Gereksinimler  Kurumsal arşivler

Metadata Kullanımına Yönelik Gereksinimler  Kurumsal arşivler – institutional archives

Metadata Kullanımına Yönelik Gereksinimler  Kurumsal arşivler

Yeni Gereksinimler!  Kurumsal arşivler – institutional archives  Bir kurumda üretilen yayınların ve dijital arşivlerin merkezi bir noktadan yönetimini sağlamak için oluşturulan arşivler  Fiziksel  Elektronik ortamda giderek yaygınlık kazanan bir yapı  Neler yer alır?  Raporlar  Tezler  Pre-print makaleler, makalelerin yazar kopyaları  Araştırma Verileri Bu nesneleri/kaynakları kimler tanımlıyor? Kütüphaneler?? Kütüphaneciler?? Katalogcular?? Kullanıcılar?? – Crowdsourcing – UGC (User Generated Content)

Neden Metadataya ihtiyaç var? İçerik;  Kaynağın arşivlenmesi, dağıtımı ve yaşatımını sağlamak için dokümantasyonu oluşturmak  Kaynağın kültürel, teknik, yönetsel ve yapısal altyapısını sağlamak  Uzun süreli koruma ve kaynağın bütünlüğünü değişen araçlarda sağlamak  Kaynaklara ilişkin tarih ve saklama süreçlerini yönetmek  Veri madenciliği ve profil oluşturmaya olanak sağlamak

Neden Metadataya ihtiyaç var? Kaynak;  Bulma,  Tanımlama,  Elde etme/sağlama,  Seçme

Metadata Yapıları – Kaynak – metadata ilişkisi

Embedded (Gömülü) Metadata

Stand Alone (Kaynağa Yönlendiren) Metadata

Metadata Tipolojik olarak Yapı  Tanımlayıcı – bilgi kaynaklarını/nesnelerini tanımlamaya yönelik alanlar tanımlayıcı metadata olarak adlandırılır.  Yapısal – bilgi kaynaklarının/nesnelerinin nasıl bir araya geldiğini yansıtan alanlar  Teknik – bilgi kaynaklarının/nesnelerinin oluşturulmasında kullanılan donanım/yazılımlarla ilgili bilgilerin tutulduğu alanlar  Yönetimsel – bilgi kaynaklarının/nesnelerinin yönetimine yönelik alanlar  Haklarla ilgili alanlar  Koruma ile ilgili alanlar

Metadata Standartları  Tipolojik açıdan tanımlayıcı metadata grubunda yer alırlar  Belirli bir alana yönelik tanımlama alanlarının belirlenmesini içermekle birlikte bu alanlara yönelik elemanların, özelliklerin ve değerlerin ne olacağını gösterir.  Kütüphane katalog kayıtları  Arşiv materyali tanımlama  Hükümet Kaynakları için üstveri  Sanat ve mimari eserler için üstveri

Kütüphane katalog kayıtları

Arşiv Materyalleri için Üstveri  Encoded Archival Description  The USMARC Format for Archives and Manuscripts Control  International Standard for Archival Description (General) – ISAD(G)

Hükümet Kayıtları için Üstveri  Kurumsal bilgi yönetimi  E-devlet  Australian Government Locator Service  Government Locator Service

Hükümet Kayıtları için Üstveri

Hükümet Kayıtları için Üstveri - AGLS  Zorunlu alanlar – Creator, Date, Title  Duruma göre kullanılması gereken alanlar –  Availability, Function, Identifier, Publisher, Subject  Seçimli – isteğe bağlı alanlar:  Haklar, dil, kapsam, tanım, hedef kitle…

Sanat ve Mimari alanı için üstveri  Categories for the Description of Works of Art (CDWA)Zorunlu alanlar – Creator, Date, Title  VRA Core

Eğitim için üstveri  LOM – Learning Object Metadata  Etkileşim türü  Kaynak türü  Etkileşim düzeyi  Anlambilimsel bölümleme  Hedeflenen son kullanıcı rolü  Bağlam  Yaş aralığı  Zorluk düzeyi  Öğrenme süresi  Tanımı  Dil

Coğrafik Kaynaklar için üstveri  Content Standard for Dijital Coğrafik Uzaysal üstveri (CSDGM) Gazetecilik ve Basın alanı için üstveri IPTC – International Press and Telecommunication Council

NOT: Bu slayt üzerindeki resmi değiştirmek için resmi seçin ve silin. Ardından, kendi resminizi eklemek için yer tutucudaki Resimler simgesini tıklatın. BBY 263 BILGI KAYNAKLARıNıN TANıMLANMASı Üstveri Standartları, Şemaları ve Tanımlayıcı Üstveri Türleri – Farklı Sektör ve Alanlara Göre Dağılım Arş. Gör. Tolga Çakmak