PROGRAM TASARIMI YAKLAŞIM VE MODELLERİ
3. EĞİTİM PROGRAMI TASARIMLARI Bir eğitim programı planlanırken işe öncelikle programın nasıl olacağını tasarlamakla başlanır. Bu süreçte şu dört soruya cevap aranmaktadır: Ne yapılmalıdır? Konu alanı neleri içermelidir? Hangi öğrenme stratejileri, kaynak ve etkinlikleri kullanılmalıdır? Sonuçları değerlendirmek için hangi ölçme teknikleri ve araçlar kullanılmalıdır? Yaygın olan program tasarımı yaklaşımları şunlardır:
Her konu ayrı ayrı ele alınır. Üniversiteye hazırlık dergileri, 4.BLÜM EĞİTİM PROGRAMI TASARIMI VE MODELLER Tasarım Yaklaşımları Program Geliştirme Modelleri Konu Merkezli Öğrenen Merkezli Sorun Merkezli Amerika Kaynaklı Avrupa Kaynaklı Konu Çocuk M. Yaşam Şartları Taba Rasyonel Planlama Her konu ayrı ayrı ele alınır. Üniversiteye hazırlık dergileri, ünite dergileri Öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarına göre tasarım (İhtiyaç belirleme süreç başında) Toplumun değişen yaşam şartlarına uyum Modelin ilk aşaması olan "İhtiyaçların Belirlenmesi" evrensel kabul görmüştür. Taba- Tyler modeline dayanılarak geliştirilmiştir. İlgili tüm bireylerin (özellikle öğretmenlerin) sürece katılmasını öngörür. Disiplin Yaşantı M. Çekirdek Ders ders tasarım yapılır. Öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarına göre tasarım (İhtiyaç belirleme süreç içerisinde) Tyler Fizik, kimya, biyoloji, tarih,coğrafya vb. Süreç Yaklaşımı Toplumsal problemleri çözme Toplumu labaratuar olarak görme Disiplinler Arası Birey, toplum ve konu alanı olmak üzere 3 temel kaynaktan hareket edilir. Romantik Toplumsal konular sözkonusu olduğu için konu merkezlilik var. Öğretmenlerin ders planı yapmalarından esinlenerek geliştirilmiştir. Olası hedefler, eğitim felsefesi ve psikolojisi süzgeçlerinden geçirilerek kesinleşmiş hedeflere dönüştürülür. Etkinlikler aracılığı ile dersler arası ilişki kurulur. Okula karşı Aileler tarafından oluşturulmuş, radikal reformları savunur. Yeniden Kurmacılık Taba-Tyler Geniş Alan Hümanistik Yenilikçi Durumsal Topulmsal değişim, toplumun yeniden yapılandırılması Benzer dersler bütünleştirilir. Değerlendirme basamağında elde edilen sonuç yeterli değilse amaçların belirlenmesi aşamasına geri dönülür. Okul ve çevresi temel alınarak geliştirilmiştir. Fizik, kimya, biyoloji yerine fen ve teknoloji dersi. Davranışçı kurama karşı, insanın doğasına ve bireyselliğine dayalı eğitim anlayışı Süreç Sistem Yaklaşımı Tüm konular için ortak öğrenme yolu Öğretmenlerin program geliştirebileceğini temel alır.
PROGRAM TASARIMI YAKLAŞIMLARI BİREY ( ÖĞRENEN ) MERKEZLİ TASARIMLAR KONU MERKEZLİ TASARIMLAR SORUN ( ÇEKİRDEK ) MERKEZLİ TASARIMLAR Konu Tasarımı Disiplin Tasarımı Geniş Alanlı Tasarım Süreç Tasarımı Korelasyon desen (Disiplinler Arası) tasarımı Çocuk Merkezli Tasarım Yaşantı Merkezli Tasarım Romantik (Radikal) Tasarım Hümanistik ( İnsancıl) Tasarım Yaşam Şartları Tasarımı Çekirdek (CORE) Tasarımı Toplumsal Sorunlar Ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı
Konu Merkezli Program Tasarımın Genel Özellikleri Programın merkezinde değişmeyen evrensel bilgi vardır. Bilgi uzmanlarca düzenlenir ve öğretilir Konuya ilişkin bilginin kazanılması öğrenme için yeterli görülmektedir. Temeli idealist, realist felsefedir. Eğitim felsefesi ise esasicilik ve daimiciliktir.
1. Konu Merkezli Tasarımlar a. Konu Tasarımı b. Disiplin Tasarımı c. Geniş Alanlı Tasarım d. Süreç Tasarımı e. Disiplinler Arası / Korelasyon desen / Tematik Tasarımı
GENİŞ ALANLI TASARIM TARİH FEN BİLGİSİ HAYAT BİLGİSİ COĞRAFYA FEN BİLGİSİ
DİSİPLİNLER ARASI TASARIM ÇEVREMİZDE İLBAHAR ÜNİTESİ RESİM HAYAT BİLGİSİ ÇEVREMİZDE İLBAHAR ÜNİTESİ MÜZİK TÜRKÇE
2. Öğrenen ( Birey ) Merkezli Tasarımlar İlerlemecilik ve Yeniden kurmacılık eğitim felsefesine dayanır. Toplumun problemleri ve çözüm yolları üzerinde dururlar. Öğrenciler toplumsal sorunları çözmede aktif rol almalıdır. Bu tasarımlarda, öğrencinin kendi gözlemleri ve yaşantısıyla öğrenme çabasına girmesi temeldir. Öğrenci sürece girdikten sonra ilgi ve ihtiyaçlarına göre öğrenme etkinlikleri belirlenmektedir.. Bu tasarımlar şunlardır: a. Çocuk Merkezli Tasarımlar b. Yaşantı Merkezli Tasarımlar c. Romantik (Radikal) Tasarımlar d. Hümanistik / İnsancıl Tasarımlar
Program süreç başlamadan hazırlanır (Radikal )
3. Sorun Merkezli Tasarımlar Bu program tasarımları; kültürel ve geleneksel değerlerin güçlenmesini sağlamak, ayrıca toplumun halen karşılanmamış ihtiyaçlarına işaret etmesi amacıyla düzenlenmiştir. Temel vurgusu sorun çözmedir. Yeniden kurmacılık ilkelerine dayanır. Sorun merkezli tasarımlar şunlardır: a. Yaşantı Şartları Tasarımı b. Çekirdek (CORE) Tasarımı c. Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı
SORU : Sınıf içi öğrenme öğretme süreçlerinde konu merkezli yaklaşımları benimseyen bir öğretmen, aşağıdakilerde en çok hangisine ağırlık verir? (KPSS 2003) Öğrenci katılımına İçeriğin ayrıntılarına İşbirlikli öğrenmeye Çok yönlü etkileşime Grup çalışmasına CEVAP : B
EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ
Program geliştirme modelleri, bir program geliştirme tasarısı hazırlanırken izlenecek alternatif yolları ve izlenecek sırayı gösterir. Amerika , Avrupa ve Ülkemizde değişik modeller uygulanmaktadır
ABD’DE YAYGIN OLAN MODELLER
Taba Modeli Tümevarım yaklaşımını ele almıştır. Temelde 7 aşamadan oluşmuştur. Taba modelinde içerik öğesine daha çok ağırlık verilmiştir. Sıralama şu şekildedir:
Taba Program Geliştirme Modeli (Oliva, 1988: 165)
( Rasyonel ( akılcı ) Model TYLER MODELİ ( Rasyonel ( akılcı ) Model Bu model program geliştirme çalışmalarını daha kapsamlı olarak ele alınmaktadır. İlerlemeci yaklaşım ve tümevarım sürecini benimser. Hedefler ve eğitim durumları üzerinde ağırlıklı olarak durmuştur. Program geliştirme sürecinde hedefleri belirlemek amacıyla, öncelikle birey, toplum ve konu alanı incelenmeli
Tyler’in Program Geliştirme Modeli
Arzu Öğretmen ders planı hazırlarken dersin kazanımlarını belirtmiştir Arzu Öğretmen ders planı hazırlarken dersin kazanımlarını belirtmiştir. Bu kazanımlara hangi etkinliklerle ulaşılabileceğine ve bu etkinlikleri nasıl düzenleyeceğine de ayrıca karar vermiştir. Arzu Öğretmen'e göre geriye kalan aşama, artık hazır olan bu planın uygulanmasıdır. Tyler modeline göre, bu ders planı eğitim programının hangi boyutunda eksik kalmıştır? Teori B) Amaç C) Konu D) Öğretim E) Değerlendirme
TABA-TYLER MODELİ Taba-Tyler modellerinin sentezidir. Avrupa ‘da Rasyonel planlama modeli olarak anılır. !!! Türkiye’deki program geliştirme çalışmalarında temel alınan bir modeldir.
Taba-Tyler Program Geliştirme Modeli BAŞLA İHTİYAÇLARIN BELİRLENMESİ GENEL HEDEFLERİN BELİRLENMESİ HEDEFLERİN BELİRLENMESİ İÇERİĞİN SEÇİMİ İÇERİĞİN DÜZENLENMESİ ÖĞRENME YAŞANTILARININ SEÇİLMESİ ÖĞRENME YAŞANTILARININ DÜZENLENMESİ DEĞERLENDİRME SONUÇ YETERLİ Mİ? EVET HAYIR Taba-Tyler Program Geliştirme Modeli AYRINTILI İŞLERİ FORMÜLE ET İŞLEMLERİ TEKRAR BELİRLE BİTİR
PROGRAM GELİŞTİRME SÜREÇLERİ TÜRKİYE’DE KULLANILAN PROGRAM GELİŞTİRME SÜREÇLERİ
Türkiye’de Uygulanan İlköğretim Programları 1924 İlkokul Programı: Tevhid-i Tedrisat ile tüm öğretim kurumları MEB bünyesinde toplanarak öğretimlerin birleştirilmesi sağlanmıştır. Öğretim süresi beş yıla indirilmiştir. Erkek ve kız öğrenciler için program ayrı ayrı düzenlenmiştir. Çok az sayıda farklı dersler konularak daha çok Cumhuriyetin anlamı ve önemine değinilmiş, dersler arası ilişki kurulmamıştır. Özel amaçlara yer verilmemiş olup yakın tarihi ele alan bir geçiş programı olma özelliği taşımıştır.
Türkiye’de Uygulanan İlköğretim Programları 1926 İlkokul Programı: Cumhuriyet döneminin en kapsamlı ilk programı niteliğindedir Programın en önemli özelliği Toplu Tedris (Bir ders saati içerisinde değişik derslere bağlı olarak farklı uygulamalar yapma, sarmallık ) uygulamasını getirmesidir. Dersler arası ilişki kurulmuş, beş yıla indirilen öğrenim süresi iki devreye ayrılmıştır. Öğrencinin kişisel ilgisinin dikkate alınması ve iş eğitimine önem verilmesi kabul edilmiştir. Her dersin amacı, öğretiminde kullanılacak araç-gereç, teknik-yöntemin ana hatları belirtilmiştir. Yaparak-yaşayarak öğrenme bu programda yer almıştır.
Türkiye’de Uygulanan İlköğretim Programları 1936 İlkokul Programı: Son yıllar içinde meydana gelen sosyal, doğal ve teknik değişiklikler ilâve edilmiş, bilimsizliği gidermek eğitim politikası olarak belirlenmiştir. Zamanın tek ve iktidar partisinin eğitim görüşlerinin etkisiyle hazırlanan programda, partinin altı oku ile karakterize edilen “Kuvvetli Cumhuriyetçi, ulusçu, halkçı, devletçi, lâik ve inkılâpçı” yurttaş yetiştirmek hedeflenmiştir. Millî tarihin sevdirilmesi, Türk dilinin millî bir dil olması için yapılan çalışmalara okulun yardımcı olması da hedeflenmiştir. Göz önünde tutulması gereken ilkeler, 1936 programında genişletilerek hiçbir yanlış anlama ve yoruma meydan vermeyecek biçimde tespit edilmiştir.
Türkiye’de Uygulanan İlköğretim Programları 1948 İlkokul Programı: 1948 programı öncesinde Türkiye'de ilkokullarda iki tip program uygulanıyordu. 1936 programı Şehir ilkokullarında, 1930 yılında çıkartılan "Köy Mektepler Müfredat Programı" ise köylerde uygulanıyordu. 1948 programı ile ulusun toplumsal ihtiyaçlarına, çevre şartlarına ve yaşanılan yüzyılın isteklerine uygun, hakiki ve somut bir Millî Eğitim Programı oluşturulmuş olup, genel amaçlar çok ağır ve ilköğrenim süresi içerisinde ulaşılamayacak niteliktedir. Öğrenme 'zihni bir eylem' olarak kabul edilmiş, öğrenmenin duyuşsal ve devinişsel boyutları ihmal edilmiştir.
Türkiye’de Uygulanan İlköğretim Programları 1968 İlkokul Programı: 1968 ilkokul programı uygulanmaya konulmadan önce 5 yıl süreyle ve 250 ilkokulda denenmiş ve geliştirilmiştir. Uzun bir deneme devresi ve yapılan değerlendirmelerden sonra program 1968–1969 öğretim yılında uygulamaya konulmuştur. Yurdun bölge özelliklerini dikkate almak, günün şartlarını göz önünde bulundurmak ve bunların taslağa yansıtılması, programın geliştirilmesi öncelikler olarak belirlenmiştir. En önemli farkı VII. Millî Eğitim Şûrasında saptanan "Türk Millî Eğitiminin Hedefleri" yanında ilköğretimin hedeflerine ve ilkokulun eğitim-öğretim ilkelerine ayrı ayrı daha belirgin ve ayrıntılı ifadelere yer vermesi olmuştur. Bireylerin temel öğrenme ihtiyaçlarının karşılanmasında sadece bilişsel alan değil duyuşsal ve devinişsel alanlarda hedefler belirlenmiştir.
Yeni İlköğretim Programının (2004-2005) Temel Özellikleri Kazanımlardan yola çıkarak yapılandırmacı bir yaklaşım benimsenmiştir. Konu ve kavramlar sarmallık ilkesine uygun olarak tasarlanmıştır. Bilgiye ulaşma yolları alternatif yöntem ve tekniklerle verilmiştir. Öğretmenin öğrenciye sorgulamayı öğrettiği bir eğitim anlayışı geliştirilmiştir. Velilerle işbirliği esas alınmış. Birlikteliğe dayalı. Öğrenci değerlendirilmesi sürece dayalı farklı ölçme araçlarıyla çoklu yapılmıştır. Yaşam kaynak olarak kullanılmıştır. Öğrenciyi merkeze alarak ihtiyaçlarına eğilen öğretmen ve yöneticiler benimsenmiştir.
MEB Yeni Program Geliştirme Modeli
MEB program modelinde diğer alanlarla bağlantı kurulması ve disiplinler arası yaklaşım ve ara disiplin alanları vurgulanmaktadır. Ara disiplin alanları Spor Kültürü Ve Olimpik Eğitim Sağlık Kültürü Rehberlik Ve Psikolojik Danışma Kariyer Bilinci Geliştirme Girişimcilik Afet Ve Güvenli Yaşam Özel Eğitim İnsan Hakları Ve Vatandaşlık Bu modele göre hazırlanan programlar etkinlik temelli programlardır. Programların temelinde çoklu zeka kuramı ve yapılandırmacı yaklaşım temel alınır.
SOONNNNNNNN