EĞİTİM VE TOPLUMSAL YAŞAM Merih Ayan

ATATÜRK’ÜN EĞİTİM İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELERİ

AMAÇLAR Bu konuyu çalıştıktan sonra; 1.Atatürk’ün eğitim anlayışını felsefi açıdan tanıyabilecek, 2.Atatürk’ün pragmatist, pozitivist ve rasyonalist yönünü kavrayabilecek, 3.Kemalist felsefenin ilkelerinin eğitimsel açıdan sonuçlarını açıklayabileceksiniz..

İÇERİK Atatürk’ün Eğitim Anlayışına Felsefi ve Sosyolojik Bir Yaklaşım  Felsefi Açıdan Atatürk a)Pragmatist Yönü b)Olgucu Olarak Atatürk c)Akılcılık ve Atatürk d)Kemalist Felsefenin İlkelerinin Eğitimsel Sonuçları e)Konuyla ilgili sorular f)Atatürk’ün Eğitimle İlgili Sözlerine Örnekler

FELSEFİ AÇIDAN ATATÜRK “Felsefe evren karşısında insanın akılcı davranışıdır. Bu yüzden felsefe bilmeyen insan, edebiyatçı da politikacı da olamaz. Felsefe bilmeyen bir asker, belki bir savaş kazanır ama savaşı anlayamaz. Ben felsefeyi severim fakat sistemleri sevmem. Çünkü sistemler ‘tek gerçek’e dayanır. “

Atatürk felsefi açıdan; İŞLEVSELCİ(FONKSİYONALİST ) PRAGMATİST(YARARCILIK) GERÇEKÇİ(REALİST) OLGUC U(POZİTİVİST) RASYONALİST HÜMANİST

A) PRAGMATİST YÖNÜ 1) Bilgiyi deney, gerçeği fayda ölçüsüne vurmayı sever. 2) Eğitim sürecini insan yaşamında bir yarara, yararlı olan bir işe araç kabul eder.

PRAGMATİST YÖNÜ(2) “… Bir taraftan cehaletin giderilmesiyle uğraşırken bir taraftan da çocuklarımızı toplumsal ve ekonomik yaşamlarında verimli, başarılı kılabilmek için gerekli olan bilgi ve becerileri, iş içinde ve iş aracılığıyla vermek eğitim yöntemimizin temelini oluşturmalıdır.”

B ) OLGUCU (POZİTİVİST) YÖNÜ Araştırmalarını, dayayan; Fizikötesi açıklamaları kuramsal olarak ve gören ; deneyle denetlenmeyen soruları ‘sözde soru’ olarak niteleyen POZİTİVİZM olanaksızyararsız felsefe doğrultusudur. olgulara gerçeklere

Auguste Comte OLGUCU YÖNÜ(2)

OLGUCU YÖNÜ (3) Atatürk’ün olguculuk yönü, O’nun bilim kavramına önem vermesi ve onu esas almasından ileri gelmektedir.

OLGUCU YÖNÜ (4) Atatürkçü felsefe; akıl ve bilim gibi kaynakların temel alındığı felsefi akımların ulusal öze dayandırılan bir sentezi olarak kabul edilebilir.

OLGUCU YÖNÜ (5) Atatürk’ ün olguculuk yönü, ve bilimleri kapsayan geniş bir içeriğe sahiptir. teknik pozitif toplumsal

C) AKILCILIK (RASYONALİZM) VE ATATÜRK boş inançlara dogmacılığa Doğa dışı güçlere yobazlığa

AKILCILIK VE ATATÜRK (2) bilgimizin kaynağını ve bilginin nasıl kazanıldığını açıklayan felsefi bir akımdır. Akılcılık

AKILCILIK VE ATATÜRK (3) René Descartes

AKILCILIK VE ATATÜRK (3) Atatürk, ve toplumsal yaşamın her alanına yaymaya çalışmıştır.

AKILCILIK VE ATATÜRK (5) O’nun devrimciliğini, akılcılığın topluma uygulaması olarak düşünebiliriz.

D) KEMALİST FELSEFENİN İLKELERİNİN EĞİTİM SEL SONUÇLARI HALKÇILIK LAİKLİK DEVRİMCİLİK ULUSÇULUK DEVLETÇİLİK

A) HALKÇILIK Eğitimde fırsat eşitliğini yaratmaya çalışmıştır. Seçkin azınlık eğitiminden Kitle eğitimine dönüşüm

B)DEVRİMCİLİK Bütün ilkelerin yayılması ve korunması için; yararlanmasını sağlamıştır. Eğitim sürecinin gücünden Eğitim kurumlarının etki alanından Eğitimcilerin inançlı çabalarından

C) ULUSÇULUK Toplumun değişik öğelerinin ve amaçlar çerçevesinde bütünleşmesine yol açmıştır. kültürel eğitimsel

D) DEVLETÇİLİK Eğitimi iki yönde etkilemiştir.

DEVLETÇİLİK (2) Aynı zamanda çevre kalkınmasını amaçlayarak çeşitli işletmelerin açılmasını sağlamıştır.

E)LAİKLİK Eğitim sistemini fazla etkileyen ilkedir. geniş ölçüde etkilemiştir. Eğitim sisteminin tümünü

LAİKLİK (2) Atatürk’e göre eğitimde laiklik; eğitimin dinsel otoritelerinin etkisinden kurtarılarak devletin denetimi altına alınmasını ifade ettiği gibi,

LAİKLİK (3) eğitim ve öğretimin amaçlarının, içeriğinin dünyevi gereklere uygun olarak yeniden düzenlenmesi anlamını da taşır.

LAİKLİK İLKESİ DOĞRULTUSUNDA EĞİTİMDE YAPILAN İNKILAPLAR Eğitim - öğretimin birleştirilmesi (Tevhid-i Tedrisat Kanunu ) Yabancı okullarda ders kitaplarındaki dinsel sembol ve işaretlerin kaldırılması

LAİKLİK İLKESİ DOĞRULTUSUNDA EĞİTİMDE YAPILAN İNKILAPLAR (2) Medreselerin kapatılması Zorunlu öğretim yaşında olan tüm Türk çocukları, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilkokullara devamları zorunlu kılınmıştır.

SONUÇ- TARTIŞMA Büyük bir fikir adamı olan Atatürk’ü felsefeden ayrı düşünmek mümkün değildir.

SONUÇ- TARTIŞMA(2) Atatürk eğitime tek bir pencereden bakmamış ve her felsefi akımın olumlu yönünü alarak geliştirmiştir. Bu bakıma konuyu tek bir akım içinde incelememiz çok yüzeysel olacaktı.

SONUÇ- TARTIŞMA(3) Nasıl ki bilimin felsefesi, dinin felsefesi var ise eğitimin de kendine özgü bir felsefesi vardır. Burada Atatürk’ün eğitime bakışını felsefi açıdan işlemeye çalıştık.

SONUÇ- TARTIŞMA(4) Pozitivizm bakımından bakacak olursak; bilim kavramına oldukça önem vermiş olduğunu görürüz.

SONUÇ- TARTIŞMA(5) Atatürkçü felsefe; akıl ve bilim gibi kaynakların temel alındığı felsefi akımların ulusal öze dayandırılan bir sentezi olarak kabul edilebilir.

SONUÇ- TARTIŞMA(6) Bağnazlığa, yobazlığa, boş inançlara her fırsatta karşı olduğunu söylemesinden de akılcılık akımına bağlı olduğunu anlayabiliriz.

SONUÇ- TARTIŞMA(7) Sonuç olarak; eğitime felsefi açıdan yaklaşan Atatürk, tek bir akıma bağlı kalmak yerine her akımın iyi olduğunu düşündüğü yönünü almıştır. Eğitime tek bir pencereden bakmanın doğru olmayacağını savunmuştur.

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 1.Atatürk’ün eğitimle ilgili felsefi görüşlerinden değildir? A.Rasyonalizm B.Pragmatizm C.Pozitivizm D.Düalizm E.Hümanizm

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 2. Atatürk’ ün olguculuk yönü nereden gelmektedir? A.Bilim kavramına önem vermesi ve onu esas almasından B.Eğitimi yararlı bir işe araç olarak görmesinden C.Eğitiminin dinsel otoriteden kurtarılmasından D.Boş inançlara, yobazlığa karşı çıkmasından E.Eğitimin içeriğinin dünyevi gerçeklere uygun olarak düzenlemesinden

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 3. Hangisi eğitimde laiklik ilkesi doğrultusunda yapılan inkılaplardan biridir? A.Halifeliğin kaldırılması B.Tekke ve zaviyelerin kaldırılması C.Saltanatın kaldırılması D.Şer’iyye ve Evkaf Vekaleti’nin kaldırılması E.Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun çıkarılması

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 4. Halkçılık ilkesi doğrultusunda eğitimde yapılmak istenen nedir? A.Eğitimi dinsel otoriteden kurtarmak B.Eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak C.Eğitimi yeniden yapılandırmak D.Toplumun değişik öğelerinin bir çerçevede birleşmesini sağlamak E.Eğitimi zorunlu hale getirmek

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 5. Eğitim sistemini en fazla etkileyen ilke hangisidir? A.Ulusçuluk B.Devletçilik C.Laiklik D.Devrimcilik E.Halkçılık

CEVAPLAR 1.Yanıt: D Düalizm: Herhangi bir alanda birbirlerine indirgenemeyen iki karşıt ilkenin varlığını ileri sürmedir. Bircilik ve çokçuluk terimleri karşılığıdır. 2.Yanıt: A 3.Yanıt: E Tevhid- i Tedrisat Kanunu ile öğretim ve eğitim birliği sağlanarak milli kültür birliğine yönelmek istenmiştir. Öğretim ve eğitime milli ve laik bir karakter vermiştir.

CEVAPLAR 4. Yanıt: B Halkçılık genel olarak fırsat eşitliğini sağlamaya yöneliktir. 5.Yanıt: C Laiklik ilkesi doğrultusunda eğitimde birçok yenilik yapılmıştır.

ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER “ Milletleri kurtaranlar yalnız ve ancak öğretmenlerdir. Öğretmenden, eğiticiden yoksun bir millet henüz millet adını almak kabiliyetini kazanmamıştır. Ona basit bir kitle denir, millet denemez. Bir kitle millet olabilmek için mutlaka eğiticilere, öğretmenlere muhtaçtır.”

“Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“Unutmayınız ki cumhurbaşkanı bile sınıfta öğretmenden sonra gelir.” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“Öğretmenler her fırsattan yararlanarak halka koşmalı, halk ile beraber olmalı ve halk, öğretmenin çocuğa yalnız alfabe okutan bir varlıktan ibaret olmayacağını anlamalıdır.” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“Bir millet irfan ordusuna malik olmadıkça, savaş meydanlarında ne kadar parlak zaferler elde ederse etsin, o zaferlerin yaşayacak neticeleri vermesi, ancak irfan ordusuyla kaimdir.” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“Muallimler! Yeni nesli, Cumhuriyetin fedakar muallim ve mürebbilerini sizler yetiştireceksiniz. Ve yeni nesil sizin eseriniz olacaktır.” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“Eğitimdir ki bir milleti ya hür, bağımsız, şanlı, yüksek bir topluluk halinde yaşatır; ya da milleti esaret ve sefalete terk eder.”

“Yeni nesil, en büyük cumhuriyetçilik dersini bugünkü öğretmenler topluluğundan ve onların yetiştirecekleri öğretmenlerden alacaktır.” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“Öğretmen bir kandile benzer, kendini tüketerek başkalarına ışık verir.” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“Bir milleti hür, bağımsız, şanlı, yüksek bir toplum olarak yaşatan da, köleliğe, yoksulluğa düşüren de eğitimdir.“ ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“Ülkemizi gerçek hedefe, gerçek mutluluğa kavuşturmak için iki orduya ihtiyaç vardır: Biri vatanımızı kurtaran asker ordusu, diğeri ulusumuzun geleceğini yoğuran irfan (bilim, kültür) ordusudur.” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“Gençliği yetiştiriniz. Onlara ilim ve irfanın (kültürün) müspet fikirlerini veriniz. İstikbalin aydınlığına onlarla kavuşacaksınız. Hür fikirler tatbik (uygulama) mevkiine konduğu vakit Türk milleti yükselecektir.” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“Bir topluluk ulus olabilmek için mutlaka eğiticilere, öğretmenlere muhtaçtır. Onlardır ki,toplumun gerçek bir ulus haline getirirler.” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“Eğer Cumhurbaşkanı olmasam, Eğitim Bakanlığı’nı almak isterdim.” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“İsterim ki, daima idealimi gençlere aşılayasınız ve daima korumak hususunda çalışasınız.” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

“Dünyanın her tarafında öğretmenler, toplumun en fedakâr ve saygıdeğer unsurlarıdır” ATATÜRK’ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİNE ÖRNEKLER

KAYNAKLAR Tezcan, Mahmut Atatürk ve Eğitim Bilimleri, Ankara, 2000, Anı Yayıncılık Tezcan, Mahmut Atatürk ve Eğitim, Ankara, 1989, Gündoğan Yayıncılık opic= opic=7024 Budak, Şerif “ Atatürk'ün Eğitim Felsefesi ve Geliştirdiği Eğitim Sisteminin Değiştirilmesi”, Milli Eğitim Dergisi, 2003, sayı 160.