BİRLEŞMİŞ MİLLETLER YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ, YOLSUZLUĞA KARŞI CEZA HUKUKU SÖZLEŞMESİ, YOLSUZLUĞA KARŞI ÖZEL HUKUK SÖZLEŞMESİ,GRECO. Danışman Hazırlayan Danışman Hazırlayan R.Bülent TARHAN BİLAL YILDIZ R.Bülent TARHAN BİLAL YILDIZ Başbakanlık Başmüfettişi Başbakanlık Müfettiş Yrd. Başbakanlık Başmüfettişi Başbakanlık Müfettiş Yrd ANKARA

SUNUM PLANI  BM YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ - Sözleşmeye Giden Yol, -Sözleşmenin Kısımlarının İncelenmesi,  YOLSUZLUĞA KARŞI CEZA HUKUKU SÖZLEŞMESİ - Sözleşmenin Tarihçesi, -Sözleşmenin Kısımlarının İncelenmesi,  YOLSUZLUĞA KARŞI ÖZEL HUKUK SÖZLEŞMESİ - Sözleşmenin Tarihçesi, -Sözleşmenin Kısımlarının İncelenmesi,  GRECO, YAPISI VE TÜRKİYE  SÖZLEŞMELER KARŞISINDA TÜRKİYE  SORU - CEVAP

BM YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİNE GİDEN YOL BM YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİNE GİDEN YOL  Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nun 2000 yılındaki 55/61 sayılı Kararı ile, yolsuzlukla mücadelede bir sözleşme hazırlanması kararlaştırılmış, sözleşmenin çerçevesinin oluşturulması amacıyla 30 Temmuz-03 Ağustos 2001 tarihlerinde BM Viyana Ofisi’nde Uzmanlar Grubu Toplantısı düzenlenmiştir. Toplantıda yapılan müzakereler sonunda; Yolsuzluğa Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi adıyla bir sözleşme hazırlanması, sözleşme metninin hazırlanması amacıyla bir Ad Hoc Komite kurulması, Ad Hoc Komitenin çalışmalarını 2003 yılı sonuna kadar tamamlayarak, hazırlanacak tasarının BM Genel Kurulu’nun onayına sunulması, konularında mutabık kalınmıştır.  Bu tarihten sonra 2003 yılı Nisan ayına kadar, 5-6 toplantı yapan Ad Hoc Komitenin nihai şeklini verdiği tasarı, 9-11 Kasım 2003 tarihleri arasında Meksika’nın Merida kentinde imzaya açılmıştır. Türkiye tarafından imzalanan sözleşme tarih 5506 sayılı Kanunla onaylanmış, tarihli resmi gazetede yayımlanmıştır.

BM YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ  GİRİŞ  BÖLÜM I : GENEL HÜKÜMLER  BÖLÜM II : ÖNLEYİCİ TEDBİRLER  BÖLÜM III: SUÇ OLARAK DÜZENLEME VE YASA UYGULAMA  BÖLÜM IV : ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ  BÖLÜM V : VARLIKLARIN GERİ ALINMASI  BÖLÜM VI : TEKNİK YARDIM VE BİLGİ DEĞİŞİMİ  BÖLÜM VII : UYGULAMA MEKANİZMALARI  BÖLÜM VIII : NİHAİ HÜKÜMLER BM YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ

BÖLÜM I : GENEL HÜKÜMLER  Sözleşmenin amaçları: a) Yolsuzluğun önlenmesi ve yolsuzlukla mücadele amacıyla alınan önlemlerin daha etkin ve verimli kılınması, b) Malvarlığının geri alınması dahil olmak üzere, yolsuzluğun önlenmesi ve yolsuzlukla mücadelede uluslararası işbirliği ve teknik yardımlaşmanın teşvik edilmesi, kolaylaştırılması ve desteklenmesi, c) Bütünlüğünün, hesap verme sorumluluğunun ve kamusal işlemlerin ve kamu malvarlığının uygun yönetimin teşvik edilmesi.  Sözleşmenin Kapsamı: Sözleşme, hükümlerine uygun olarak, yolsuzluğun önlenmesi, soruşturulması, kovuşturulması ve Sözleşmeye uygun olarak ihdas edilen suçların gelirlerinin dondurulması, bunlara el konulması, müsaderesi ve iadesine uygulanır. BM YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ

BÖLÜM II : ÖNLEYİCİ TEDBİRLER  Yolsuzluğa Karşı Önleyici Birim ya da Birimler Bu birimin sözleşme çerçevesi içindeki görevi genel olarak; a) Sözleşmenin 5. maddesinde belirtilen Yolsuzluğa Karşı Önleyici politikaları uygulamak ve uygun görülen hallerde bu politikaların uygulanmasını koordine ve kontrol etmek; b) Yolsuzluğun önlenmesi hakkında bilgiyi arttırmak ve yaymaktır. BM YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ

BÖLÜM III: SUÇ OLARAK DÜZENLEME VE YASA UYGULAMA BÖLÜM III: SUÇ OLARAK DÜZENLEME VE YASA UYGULAMA  Madde 16) Yabancı Kamu Görevlilerinin ve Uluslararası Kamu Kuruluşu Görevlilerinin Rüşveti  Madde 17) Malvarlığının Kamu Görevlilerince Zimmete Geçirilmesi, Kötüye Kullanılması yada Diğer Biçimlere Dönüştürülmesi  Madde 18) Nüfuz Ticareti  Madde 19) Görevi Kötüye Kullanma  Madde 20) Haksız Zenginleşme  Madde 21) Özel Sektörde Rüşvet  Madde 22) Özel Sektörde Zimmet  Madde 23) Suç Gelirlerinin Aklanması  Madde 24) Gizleme  Madde 25) Adaletin Engellenmesi  Madde 26) Tüzel Kişilerin Sorumluluğu  Madde 27) İştirak ve Teşebbüs BM YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ

BÖLÜM IV : ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ  SUÇLULARIN İADESİ Hem talepte bulunan hem de talepte bulunulan Taraf Devletin iç hukuklarına göre cezalandırılabilir ve sözleşmeye uygun olarak ihdas edilmiş bir suç söz konusu olduğunda, Ve iade talebine konu olan kişinin talepte bulunulan Taraf Devletin ülkesinde bulunması halinde, Uygulanır.  ÖZEL SORUŞTURMA TEKNİKLERİ BM YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ

BÖLÜM V : VARLIKLARIN GERİ ALINMASI  Varlıkların iadesi sözleşmenin en temel ilkelerinden biridir. Bu bölümle suç gelirlerinin transferinin önlenmesi ve tespit edilmesi,malvarlığının doğrudan geri alınmasına yönelik önlemler ile gerekli mekanizmaların kurulmasını temin etmek amaçlanmıştır.  58.Madde Taraf Devletlerin, Sözleşmeye uygun olarak ihdas edilen suçların gelirlerinin transfer edilmesinin önlenmesi, bununla mücadele edilmesi ve bu gelirlerin geri alınmasına yönelik yol ve yöntemlerin teşvik edilmesi amacıyla birbirleriyle işbirliği yapmasını ve bu maksatla, şüpheli mali işlem raporlarını almak, analiz etmek ve yetkili makamlara iletmekten sorumlu bir mali istihbarat birimi kurmasını öngörmektedir. BM YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ

BÖLÜM VI : TEKNİK YARDIM VE BİLGİ DEĞİŞİMİ BÖLÜM VI : TEKNİK YARDIM VE BİLGİ DEĞİŞİMİ  Bu bölümle her Taraf Devletin, -Gerekli olduğu ölçüde, yolsuzluğun önlenmesi ve yolsuzlukla mücadeleden sorumlu personeli için bilimsel eğitim programları başlatması, yürütmesi ve geliştirmesi, -Özellikle kalkınmakta olan ülkelerin yararına, bunların yolsuzlukla mücadele plan ve programlarına yönelik olarak, maddi destek ile birbirine en geniş biçimde teknik yardım yapması, -İade ve karşılıklı adli yardım alanlarında işbirliğini kolaylaştıracak eğitim, yardım ve gerekli deneyim ile uzmanlık bilgisinin karşılıklı değişimini sağlaması, istenmiştir. BM YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ

BÖLÜM VII - VIII: UYGULAMA MEKANİZMALARI VE NİHAİ HÜKÜMLER BÖLÜM VII - VIII: UYGULAMA MEKANİZMALARI VE NİHAİ HÜKÜMLER  Sözleşmeye Taraf Devletler Konferansı  Sekretarya  Uyuşmazlıkların Çözümü BM YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ

YOLSUZLUĞA KARŞI CEZA HUKUKU SÖZLEŞMESİ YOLSUZLUĞA KARŞI CEZA HUKUKU SÖZLEŞMESİ  Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından 27 Ocak 1999’da onaylanan “Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku Sözleşmesi”nin temel amacı, belirli yolsuzluk suçları için ortak standartlar geliştirmektir.  Sözleşmeye taraf olan devletler, kamusal yaşamda, kamu yönetiminde ve özel sektörde yolsuzluğu engellemek amacıyla, ulusal düzeyde bir dizi yasal önlemleri almayı kabul etmişlerdir.  Kamuda ve özel sektörde rüşvet suçunun detaylı olarak yer aldığı 42 maddelik Sözleşmede; nüfuz ticareti, yolsuzluk suçlarından elde edilen gelirlerin aklanması ve muhasebe ile ilgili suçlar hakkında da hükümler bulunmaktadır.  Türkiye tarafından imzalanan sözleşme tarih ve 5065 sayılı kanunla onaylanmıştır. YOLSUZLUĞA KARŞI CEZA HUKUKU SÖZLEŞMESİ

YOLSUZLUĞA KARŞI CEZA HUKUKU SÖZLEŞMESİ YOLSUZLUĞA KARŞI CEZA HUKUKU SÖZLEŞMESİ  GİRİŞ  BÖLÜM I : TANIMLAR  BÖLÜM II : ULUSAL SEVİYEDE ALINACAK ÖNLEMLER  BÖLÜM III : UYGULAMANIN TAKİBİ  BÖLÜM IV : ULUSLAR ARASI İŞBİRLİĞİ  BÖLÜM V : NİHAİ HÜKÜMLER YOLSUZLUĞA KARŞI CEZA HUKUKU SÖZLEŞMESİ

BÖLÜM II : ULUSAL SEVİYEDE ALINACAK ÖNLEMLER BÖLÜM II : ULUSAL SEVİYEDE ALINACAK ÖNLEMLER  Madde 2- Ulusal kamu görevlilerine rüşvet verilmesi  Madde 3- Ulusal kamu görevlilerinin rüşvet alması  Madde 4- Ulusal kamu meclisleri üyelerinin yolsuzluğu  Madde 5- Yabancı kamu görevlilerinin yolsuzluğu  Madde 6- Yabancı kamu meclislerinin üyelerinin yolsuzluğu  Madde 7- Özel sektörde rüşvet verilmesi  Madde 8- Özel sektörde rüşvet alınması  Madde 9- Uluslararası örgüt görevlilerinin yolsuzluğu  Madde 10- Uluslararası parlamentolar üyelerinin yolsuzluğu  Madde 11- Uluslararası mahkemelerin hakim ve görevlilerinin yolsuzluğu  Madde 12- Nüfuz ticareti  Madde 13- Yolsuzluk suçlarından elde edilen gelirlerin aklanması  Madde 14- Muhasebe suçları YOLSUZLUĞA KARŞI CEZA HUKUKU SÖZLEŞMESİ

BÖLÜM III – IV: UYGULAMANIN TAKİBİ VE ULUSLAR ARASI İŞBİRLİĞİ BÖLÜM III – IV: UYGULAMANIN TAKİBİ VE ULUSLAR ARASI İŞBİRLİĞİ  Madde-20: Uzman Makamlar: Taraflar, şahısların ve kurumların rüşvetle mücadelede uzmanlaşması için gerekli gördükleri önlemleri alırlar. Bunlar, yetkilerini her türlü yasadışı baskıdan uzak ve etkili olarak ifa etmek için, Tarafların hukuk sistemlerinin temel ilkeleri çerçevesinde gerekli bağımsızlığa sahip olacaklardır. Taraflar, bu makamların personelinin ifa ettikleri görevlere uyumlu bir formasyona ve mali kaynaklara sahip olmalarını gözetirler.  Sözleşmenin 24.Maddesi Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu’ nun bu sözleşmenin taraflarca uygulanmasını takip edeceğini hükme bağlamıştır. YOLSUZLUĞA KARŞI CEZA HUKUKU SÖZLEŞMESİ

BÖLÜM V : NİHAİ HÜKÜMLER  Sözleşmeye katılımı düzenleyen 33.Maddeye göre Onama anında Yolsuzluğa Karşı Devletler Topluluğu'na (GRECO) üye olmayan bir Devlet, Sözleşme'nin yürürlüğe girdiği gün kendiliğinden Topluluğa üye olmuş olacaktır. YOLSUZLUĞA KARŞI CEZA HUKUKU SÖZLEŞMESİ

YOLSUZLUĞA KARŞI ÖZEL HUKUK SÖZLEŞMESİ YOLSUZLUĞA KARŞI ÖZEL HUKUK SÖZLEŞMESİ  Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından 9 Kasım 1999’da kabul edilen “Yolsuzluğa Karşı Özel Hukuk Sözleşmesi” medeni hukuk ve yolsuzlukla ilgili ilk ve tek uluslararası belgedir.  Sözleşmeyle birlikte, yolsuzluktan zarar görenlerin zararlarının tazmini, kamu görevlilerince gerçekleştirilen yolsuzluklarda devletin sorumluluğu, yolsuzlukları yetkili kişi ya da makamlara aktaran görevlilerin korunması, hesapların ve denetimlerin doğru ve dürüst olması, delillerin toplanması için etkin işlemlerin yürürlüğe konulması ve uluslararası işbirliği konuları hüküm altına alınmıştır.  ’de imzalanmış ve tarihli ve 4852 sayılı sayılı Kanunla onaylanmıştır. YOLSUZLUĞA KARŞI ÖZEL HUKUK SÖZLEŞMESİ

BÖLÜM I : ULUSAL SEVİYEDE ALINACAK ÖNLEMLER BÖLÜM I : ULUSAL SEVİYEDE ALINACAK ÖNLEMLER  Amaç: Tazminat elde edebilme imkânı da dahil olmak üzere, yolsuzluk fiili neticesinde zarar görmüş bir şahsın haklarını ve çıkarlarını savunmak üzere etkili başvuru yollarını sağlamaktır.  Yolsuzluğun Tanımı: Sözleşme çerçevesinden yolsuzluktan anlaşılması gereken bir görevin olağan ifasına ya da haksız bir komisyondan veya hak edilmemiş bir yarardan veya böyle bir hak edilmemiş yarar vaadinden fayda sağlayanın, lazım gelen davranışına etki eden haksız bir komisyonun veya diğer hak edilmemiş bir yararın veya böyle bir yararla ilgili vaadin doğrudan ya da dolaylı olarak talep edilmesi, sunulması, verilmesi ya da kabul edilmesidir. YOLSUZLUĞA KARŞI ÖZEL HUKUK SÖZLEŞMESİ

 Hangi Hallerde Sorumluluk Doğar? i) Davalının yolsuzluk fiilini işlemesi veya yolsuzluk fiiline izin vermesi veya yolsuzluk fiilinin işlenmesini önlemek için makul önlemlerden imtina etmesi, ii) Davacının bir zarara uğraması, iii) Yolsuzluk fiili ile zarar arasında bir illiyet bağının bulunması, şartlarının bir araya gelmesi halinde sorumluluk söz konusu olacaktır. YOLSUZLUĞA KARŞI ÖZEL HUKUK SÖZLEŞMESİ BÖLÜM I : ULUSAL SEVİYEDE ALINACAK ÖNLEMLER BÖLÜM I : ULUSAL SEVİYEDE ALINACAK ÖNLEMLER

YOLSUZLUĞA KARŞI DEVLETLER GRUBU (GRECO)  GRECO, üye ülkelerin, AB Konseyi tarafından yolsuzlukla mücadele alanında belirlenen standartlara uyumlarını izlemek üzere 1999 yılında kurulmuştur.  GRECO’nun amacı; karşılıklı değerlendirmeler ve diğer üye devletlerin gözlemleri yardımıyla üye ülkelerin yolsuzlukla mücadele kapasitelerini artırmaktır.  GRECO üye ülkelere, gerekli yasal, kurumsal ve yapısal değişiklikleri tavsiye ederek, ülkelerin ulusal yolsuzlukla mücadele mevzuatlarındaki eksiklikleri belirlemek suretiyle yardımcı olmaktadır.  GRECO ayrıca, üye ülkelere yolsuzluğun belirlenmesi ve önlenmesi alanlarında tecrübelerini paylaştıkları bir ortam da sağlamaktadır.  GRECO’ya üyelik, bahsedilen sözleşmelerin tamamını veya bir kısmını onaylayan devletlerin yazılı olarak GRECO sekretaryasına başvurmaları ile olmaktadır.  Ancak, ülke GRECO’ya üye olduktan sonra GRECO denetimini ve değerlendirme süreçlerinin kurallarını kabul etmek zorundadır.  GRECO merkezi Strasbourg’dadır ve bir sekretaryası bulunmaktadır. YOLSUZLUĞA KARŞI DEVLETLER GRUBU (GRECO)

GRECO’NUN DEĞERLENDİRME SİSTEMİ GRECO’NUN DEĞERLENDİRME SİSTEMİ  GRECO’ nun üye ülkeleri izlemesi Değerlendirme ve Uygunluk Raporları şeklindeki iki temel raporlama ile olmaktadır.  Öncelikle ülkeleri 1. ve 2. aşama soru formlarına verilen cevaplar ve ülke ziyareti çerçevesinde toplanan bilgileri esas alarak incelemeye tabi tutan GRECO, bu incelemenin sonunda çeşitli tavsiyelerin yer aldığı bir “Değerlendirme Raporu” hazırlayarak ülkelerden bu tavsiyeleri yerine getirmelerini talep eder. Bu rapordan itibaren aylık bir dönem sonunda da ikinci bir inceleme yapar ve bu incelemenin sonucunda hazırladığı “Uygunluk Raporu” ile tavsiyelerin ne ölçüde yerine getirildiğini belirler. Her iki rapor da kamuoyuna sunulur. YOLSUZLUĞA KARŞI DEVLETLER GRUBU (GRECO)

GRECO VE TÜRKİYE  Türkiye tarihinden itibaren GRECO üyesidir  Türkiye 1. aşama değerlendirme süreci tamamlandıktan sonra (2002) üye olduğu için 1 ve 2. aşama değerlendirmesi birlikte yapılmıştır.  21 tavsiye içeren rapor GRECO 27. Genel Kurulu’nda görüşülerek kabul edilmiştir.  37. Genel Kurulda ise ‘Uygunluk’ Raporu görüşülerek kabul edilmiştir.  7 tavsiye yerine getirildi, 8 tavsiye kısmen, 6 tavsiye ise içinse yerine getirilmedi şeklinde tespitte bulunulmuştur.  Söz konusu kısmen veya yerine getirilmeyenler için tarihine kadar süre verilmiştir.  tarihinde ise 3. aşama için GRECO çalışma grubu tarafından ülkemizde yerinde inceleme ziyareti yapılmıştır.  Mart 2010’ da yapılacak Genel Kurul’ da 3. Aşama Değerlendirme Raporu görüşülecektir. YOLSUZLUĞA KARŞI DEVLETLER GRUBU (GRECO)

TÜRKİYE UYGULAMASI TÜRKİYE UYGULAMASI PEKİ BİZ NEREDEYİZ?

KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…