MİKROMETRELER Kumpaslara nazaran daha hassas olan ve okuma kolaylığı sağlayan ölçü aletleridir. Genellikle silindirik parçaların çaplarının ve ya düz parçaların kalınlıklarının ölçülmesinde kullanılır. Daha mukavemetli olması için çelik içine krom, nikel, molibden, vanadyum, vs. gibi alaşım elemanları katılarak imal edilir. U biçiminde bir gövdeden ve sabit ölçme çenesi ile hareketli kısımdan meydana gelmiştir. Mikrometrelerle ölçüm yaparken 250 gramdan fazla kuvvet uygulanmamalıdır. Fazla uygulanıp uygulanmadığı cırcırla anlaşılır.
HATIRLATMA Mekanik Kumpaslarda maksimum hassasiyet 1/50’likte 0 HATIRLATMA Mekanik Kumpaslarda maksimum hassasiyet 1/50’likte 0.02 mm olarak bulunmuştur. 0.01 mm hassasiyetinde işleme için tasarımı daha farklı olan mikrometreler geliştirilmiştir. Mikrometreler de iç çap, dış çap ve derinlik ölçerler.
MİKROMETRENİN YAPISI Sabit Kovan Örs Mandal Mil Cırcır Hareketli Kovan Gövde
KULLANIM ALANLARINA GÖRE MİKROMETRELER: Dış Çap Mikrometreleri: Dış çap ölçümü ve parça kalınlığı belirlemede kullanılır. Turmetreli ve elektronik olabilir.
İç Çap Mikrometreleri: Delik çapları, kanal genişlikleri ve ya paralel yüzeyler arasındaki uzaklıkları ölçer.
Derinlik Mikrometreleri: Diğer mikrometrelerden farkı sıfırdan başlaması yerine, 25-20-15….-0-25 şeklinde işaretlidir. Farklı tipleri: Sabit Ölçme Alanlı Derinlik Mikrometreleri Ölçme Alanı Büyütebilen Derinlik Mikrometreleri Kama kanalı Ölçebilen Derinlik Mikrometreleri Elektronik Göstergeli Derinlik Mikrometreleri
Vida Mikrometresi: Bunlarla hassas işlenmiş vidaların diş dibi ve diş üstü çapları ölçülür. Vida mikrometreleri iki ölçü sistemine göre hazırlanmıştır.Ölçme çeneleri, 55 – 60 derece koniktir. Sabit çene bir veya birkaç dişi kavrayacak şekilde, hareketli çene ise diş boşluğuna oturacak şekilde dizayn edilmiştir.
Modül Mikrometresi: Modül mikrometreleri dişli çark bölüm dairesi üzerinde bulunan belirli sayıdaki dişlilere ait teğet uzunluğunu ölçerek, dişlerin adımının kontrol edilmesinde kullanılır.
Dijital Mikrometreler Mikrometre üzerindeki bölüntülerle klasik metotla ölçme yapılabilir. Fakat dijital gösterge, klasik okuma anındaki zihinsel yorulmayı ve ölçme zaman kaybını tamamen ortadan kaldırmıştır. Ölçme hataları yapılmadığı için hassas ölçü almak mümkündür. Dijital Mikrometreler uzun zaman kullanılmayacaksa, pilleri çıkartılmalıdır. İyi bir ölçme için iş parçasının ısısı ile mikrometrenin ısısı arasında fark olmamalıdır. Ani ısı değişimi ve yüksek ısı mikrometreye zarar verir. Pillerin ömrü bitince ekranda alarm işareti görünür. Görüntü kararır veya rakamlar iyi hareket etmez. Bu durumda pilleri değiştirmek gerekir.
Mikrometrelerin ölçü aralıkları farklıdır. 75-100mm 100-125mm 0-25mm 125-150mm
Mikrometrelerin ölçü aralıkları farklıdır.
Mikrometrelerin ölçü aralıkları farklıdır.
Kullanım yerlerine göre özel mikrometreler geliştirilmiştir. V - yataklı mikrometreler 25-45 mm 5-25 mm
Seri imalatlarda kalite kontrol için ayaklı mikrometre 0-25 mm
Seri imalatlar için mikrometre 0-25 mm
Seri imalatlar için kadranlı mikrometre 0-30 mm 0-30 mm
1/100 mm’lik mikrometreler 1/200 mm’lik mikrometreler Piyasada kullanılan mikrometrelerin hassasiyetleri: 1/100 mm’lik mikrometreler 1/200 mm’lik mikrometreler 1/1000 mm’lik mikrometreler
1/100 mm’lik mikrometreler Yapısı : Hassasiyet =İlerleme/Çizgi sayısı Eksenler çakıştırılır, tambura bir tam devir yaptırılır,milin ne kadar ilerlediğine bakılır Dönel tamburdaki çizgi sayısı sayılır Hassasiyet =0,5/50mm= 5/500=1/100=0,01 mm
0.01 mm’ in ANLAMI : Bu mikrometre, 10.00 mm FAKAT 10.000 mm 29.91 mm 29.914 mm 41.13 mm 41.103 mm 23.54 mm 23.540 mm 57.23 mm yi ÖLÇER. 57.232 mm yi ÖLÇEMEZ. Noktadan sonra iki rakam ve birin katlarını ÖLÇER. Noktadan sonra üç rakam fazla hassasiyet demektir
UYGULAMA 2.29 mm
UYGULAMA 19.50 mm
UYGULAMA 21.67 mm
1/200 mm’lik mikrometreler Yapısı : Hassasiyet =İlerleme/Çizgi sayısı Eksenler çakıştırılır, tambura bir tam devir yaptırılır, milin ne kadar ilerlediğine bakılır Dönel tamburdaki çizgi sayısı sayılır Hassasiyet =0,5/100mm= 5/1000=1/200=0,005 mm
57.230 mm yi ÖLÇER. 57.232 mm yi ÖLÇEMEZ. 0.005 mm’ in ANLAMI : Bu mikrometre, 10.000 mm FAKAT 10.001 mm 29.915 mm 29.914 mm 41.130 mm 41.103 mm 23.545 mm 23.546 mm 57.230 mm yi ÖLÇER. 57.232 mm yi ÖLÇEMEZ. Zira (5) ve katları olmak zorunda. Noktadan sonra üç rakam ve beşin katlarını ÖLÇER.
UYGULAMA 11.095 mm
UYGULAMA 11.795 mm
UYGULAMA 12.905 mm
1/1000 mm’lik Mikrometreler Yapısı :
Hassaslık 2 aşamalıdır: 1 Hassaslık 2 aşamalıdır: 1. AŞAMA Hassasiyet = İlerleme/Çizgi sayısı = 0,5/50 = 0.01mm 2. AŞAMA Hassasiyet = Cetvel 2 çizgi arası - Verniyer 2 çizgi arası Hassasiyet = 0,01- (0,09/10) = 0,01-0,009 = 0,001mm
0.001 mm’ in ANLAMI : Bu mikrometre, 10.000 mm FAKAT 10.0000 mm 29.912 mm 29.9120 mm 41.134 mm 41.1340 mm 23.549 mm 23.5490 mm 57.231 mm yi ÖLÇER. 57.2310 mm yi ÖLÇEMEZ. Noktadan sonra üç rakam ve birin katlarını ÖLÇER. Noktadan sonra dört rakam fazla hassasiyet demektir.
UYGULAMA 10.117 mm
UYGULAMA 8.714 mm
UYGULAMA 8.986 mm
UYGULAMA 8.486 mm
Parmak (İnç) mikrometreler ile Ölçüm 0.001” hassasiyetindeki mikrometreler
Örnek: 0.528” değerini 0.001” hassasiyetli mikrometrede gösteriniz.
Kaynaklar: Ölçme Tekniği Ders Notları, Prof. Dr. Ayhan ÇELİK Ölçme Tekniği Ders Notları, Prof. Dr. İrfan AY http://www.hamitarslan.com/ Endüstriyel Ölçme ve Kontrol Ders Notları, Yrd. Doç. Dr. Garip GENÇ