RADYASYON YARALILARININ TIBBİ YÖNETİMİ SERMET SEZİGEN

KBRN RİSK ANALİZİ RADYASYON YAYAN CİHAZLAR KİMYASAL SİLAHLAR GERÇEKLEŞME İHTİMALİ GELİŞTİRİLMİŞ NÜKLEER CİHAZ NÜKLEER SİLAHLAR BİYOLOJİK SİLAHLAR ZAYİAT 100 1.000 10.000 100.000

KİTLE İMHA SİLAHLARININ YAYILIMI 2007

RADYASYON MARUZİYETİ/ KONTAMİNASYON KAYNAKLARI Kazalar Nükleer reaktörler Tıbbi tedavi üniteleri (radyoterapi) Endüstriyel radyasyon Kaybolan/çalınan tıbbi/endüstriyel radyoaktif kaynaklar Depolama, taşıma sırasında meydana gelen kazalar Terörizm Kirli bomba Nükleer tesislere saldırı, sabotaj Düşük kudrette nükleer silahlar

RADYASYON MARUZİYETİ/ KONTAMİNASYON KAYNAKLARI Ermenistan'da kurulu olan Metsamor Nükleer Reaktörü sınırımıza yaklaşık 16 km. uzaklıktadır. Bulgaristan'da kurulu olan Kozloduy Nükleer Reaktörü ise sınırımıza yaklaşık 300 km. uzaklıktadır Romanya'da kurulu olan Cernavoda Nükleer Reaktörü yine sınırımıza yaklaşık 300 km. uzaklıktadır

RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ Değişik seviyelerdeki biyolojik etkiler Moleküler (DNA) Sub-cellular Hücre Organ Organizma

RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ İnsan dokularının radyasyon duyarlılığı; Embryonik doku Hematopoetik sistem Gonadlar Epidermis İntestinal mukozal membran Bağ dokusu Kas dokusu Sinir dokusu

RADYASYON YARALANMALARI Işınlama Dahili Kontaminasyon Harici *

RADYASYON YARALANMALARI - IŞINLAMA -

RADYASYON YARALANMALARI - HARİCİ KONTAMİNASYON - KOMBİNE YARALANMALAR (%65-70) Yanık+Işınlama (%40) Yanık+Işınlama+Yaralanma (%20) Işınlanma+Yaralanma (%5) Yanık+Yaralanma (%5) TEKLİ YARALANMALAR (%30) Işınlama (%15) Yanık (%15) Yaralanma (<%5)

RADYASYON YARALANMALARI - DAHİLİ KONTAMİNASYON - ALIM: Sindirim Solunum Cilt AKCİĞER 1.Direk Temas 2.Yaralar GİS Lenf Nodları Kan Böbrek Birikim ATILIM: Feçes İdrar Kemik Karaciğer Timus

Akut Radyasyon Sendromu Prodromal dönem Bulantı, kusma, diyare, halsizlik Yüksek dozlarda daha ciddi ve daha erken gelişen semptomatoloji Hastalık dönemi Hematopoetik Gastrointestinal Merkezi sinir sistemi Olay oluş zamanı Etkilerin ciddiyeti

Akut Radyasyon Sendromu (Prof.M.Ali ÖZGÜVEN)

RADYASYON KAZA/ SALDIRILARINDA TIBBİ KBRN YÖNETİMİ OLAY YERİ YÖNETİMİ SAPTAMA VE ÖRNEKLEME TRİYAJ KBRN İLKYARDIMI DEKONTAMİNASYON İLERİ TETKİK VE TEDAVİ

RADYASYON KAZA/ SALDIRILARINDA OLAY YERİ YÖNETİMİ HASTANE DEKONTAMİNASYON İSTASYONU OLAY BÖLGESİ SICAK BÖLGE ILIK BÖLGE SOĞUK BÖLGE TRİYAJ KBRN İLKYARDIMI SAPTAMA ÖRNEKLEME DEKONTAMİNASYON İLERİ TANI TEDAVİ TAHLİYE KURTARMA 15

RADYASYONUN SAPTANMASI VE ÖLÇÜMÜ

Baron Dominique Jean Larrey RADYASYON YARALANMALARINDA TRİYAJ YAKLAŞIMLARI Triyaj kelimesi Fransızca bir kelime olan “TRİER” kelimesinden köken alır. Seçmek, tasnif etmek veya sınıflamak anlamında kullanılır. Baron Dominique Jean Larrey Fransız Askeri Cerrahı 1766-1841

HASTA YÖNETİMİ - TRİYAJ Öncelikle tıbbi triyaj Radyasyon maruziyeti ve kontaminasyon ikinci öncelikli

RADYASYON YARALANMALARINDA Yaralı yürüyebiliyor mu? TRİYAJ YAKLAŞIMLARI (Klasik triyaj) Yaralı yürüyebiliyor mu? HAYIR EVET Solunumu var mı? T3 T3 EVET HAYIR Komutları yerine getiriyor mu? Havayoluna pozisyon verilince solunum geri geldi mi? EVET HAYIR EVET HAYIR T2 T1 T1 T4

RADYASYON YARALANMALARINDA TRİYAJ YAKLAŞIMLARI GENEL DEĞERLENDİRME T1 ACİL(IMMEDIATE) Yüzde ve üst solunum yolunda yanıklar Travmatik yaralanmalar T2 GECİKTİRİLEBİLİR(DELAYED) Hayatı tehdit etmeyen yaralanmalar T3 MİNİMAL Vücudun %10’nundan daha azında yanık T4 BEKLETİLEBİLİR(EXPECTANT) Bulantı, kusma, diyare, ateş

RADYASYON YARALANMALARINDA TRİYAJ YAKLAŞIMLARI Konvansiyonel triyaj kategorisi < 150 cGy 150-550 cGy > 550 cGy Acil Bekletilebilir Geciktirilebilir Minimal

HASTA YÖNETİMİ - DEKONTAMİNASYON Yaralının kıyafetlerini ve şahsi eşyalarını dikkatlice çıkartın, torbalayın, emniyetli bir şekilde depolayın (kontaminasyon %95 azaltılır) Yaralıdan mümkünse biyolojik örnekler alın (nazal sürüntü) Yabancı cisimleri aksi söylenene kadar radyoaktif materyalmiş gibi yaklaşın Dekontaminasyon önceliği: Önce yaralar sonra sağlam cilt En fazla kontamine olan bölgeden başlayın Her yaralıdan sonra dış eldivenleri değiştirin

HASTA YÖNETİMİ - DEKONTAMİNASYON Kontaminasyonu en aza indirmek için bıyık ve sakalları elektrikli makine yardımı ile traş edin Kontamine olmayan yaraları su geçirmez malzeme ile kapatın Kontamine yaralar: Steril malzeme ile irrige edin Uzman hekime danıştıktan sonra kontamine debridmanları uzaklaştırın ve güvenli bir yerde biriktirin Agresif müdahaleden kaçının Sık sık temizlik malzemesini değiştirin Saçlı deri ve sağlam cildi su ve sabun ile dekontamine edin Temizlenmiş ve pansumanı yapılmış yaraları su geçirmez malzeme ile kapatın

RADYASYON YARALILARININ TIBBİ YÖNETİMİ 1 Gy 12 Gy 30 Gy SEREBROVASKÜLER SENDROM SUBKLİNİK SEMPTOMLAR HEMATOPOETİK SENDROM GASTROİNTESTİNAL SENDROM 2 Gy: Destek tedavisi 2-8 Gy: Antibiyotik tedavisi, kan infüzyonu, bakım hizmeti 8-10 Gy: Kemik iliği nakli ? >10 Gy: Ağrı ve fiziksel sıkıntıların giderilmesi

RADYASYON YARALILARININ TIBBİ YÖNETİMİ (DAHİLİ KONTAMİNASYON) Radionüklid Tedavi Yol Cesium-137 Prussian blue Oral Iodine-125/131 Potassium iodide Oral Strontium-90 Aluminum phosphate Oral Americium-241/ Ca- ve Zn-DTPA IV infüzyon Plutonium-239/ Cobalt-60

KAYNAKLAR Armed Forces Radiobiology Research Institute (AFFRI) web sayfası Prof.M.Ali ÖZGÜVEN, radyasyonun biyolojik etkileri ve radyasyondan korunma. Uzm.Dr.Ömer SAĞER, Radyasyon maruziyetinde ilk yardım.