Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ulusal Ekonomilerin Güvenliği 12 Mayıs 2008 Zergül ÖZBİLGİÇ Daire Başkanı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI

Uluslararası Kuruluşların Doğrudan Yabancı Yatırım ve İlgili Bazı Kavramlara İlişkin Tanımları Doğrudan Yabancı Yatırım: Bir ekonomide yerleşik bir doğrudan yatırımcının, bir başka ülkede yerleşik bulunan bir kuruluşla (doğrudan yabancı yatırım kuruluşu) “sürekli bir menfaat ilişkisi” kurma amacıyla gerçekleştirdiği uluslararası yatırım türüdür. Doğrudan Yabancı Yatırım: Bir ekonomide yerleşik bir doğrudan yatırımcının, bir başka ülkede yerleşik bulunan bir kuruluşla (doğrudan yabancı yatırım kuruluşu) “sürekli bir menfaat ilişkisi” kurma amacıyla gerçekleştirdiği uluslararası yatırım türüdür. “Sürekli menfaat ilişkisi”, doğrudan yatırımcı ile doğrudan yabancı yatırım kuruluşu arasında “uzun süreli bir ilişkiyi” ve “ doğrudan yatırımcının, doğrudan yabancı yatırım kuruluşunun yönetimi üzerinde önemli ölçüde söz sahibi olmasını” ifade eder. (OECD-Referans Tanımı 3.Basım -1996; IMF-Ödemeler Dengesi El Kitabı 5. Basım-1993)

88/ 361/ AET sayılı ve 24 Haziran 1988 tarihli Komisyon Direktifinin ekinde (Ek I-ATRG L 178/5-18) yer alan doğrudan yatırımlar tanımında da doğrudan yatırımcı ile doğrudan yatırım kuruluşu arasındaki “uzun süreli ekonomik ilişkiye” dikkat çekilmekte ve “uzun süreli ekonomik ilişki kurmak veya böyle bir ilişkiyi sürdürmek amaçlı borçların ve yeniden yatırımda kullanılan karların “doğrudan yatırım” kapsamında yer alacağı vurgulanmaktadır. 88/ 361/ AET sayılı ve 24 Haziran 1988 tarihli Komisyon Direktifinin ekinde (Ek I-ATRG L 178/5-18) yer alan doğrudan yatırımlar tanımında da doğrudan yatırımcı ile doğrudan yatırım kuruluşu arasındaki “uzun süreli ekonomik ilişkiye” dikkat çekilmekte ve “uzun süreli ekonomik ilişki kurmak veya böyle bir ilişkiyi sürdürmek amaçlı borçların ve yeniden yatırımda kullanılan karların “doğrudan yatırım” kapsamında yer alacağı vurgulanmaktadır.

Doğrudan Yatırım Kuruluşu Doğrudan yabancı yatırımcının, en az %10 oranda ortaklık payına veya aynı oranda oy hakkına sahip olduğu tüzel kişiliğe sahip şirketler ile yatırımcının eşdeğerde mülkiyet hakkına sahip olduğu tüzel kişiliği olmayan kuruluşlardır. Doğrudan yabancı yatırımcının, en az %10 oranda ortaklık payına veya aynı oranda oy hakkına sahip olduğu tüzel kişiliğe sahip şirketler ile yatırımcının eşdeğerde mülkiyet hakkına sahip olduğu tüzel kişiliği olmayan kuruluşlardır. Bu oran (%10), doğrudan yabancı yatırımcı ile doğrudan yatırım kuruluşu arasında “doğrudan yatırım ilişkisi”nin varlığını kanıtlamakta ve doğrudan yatırımcının, “yatırım kuruluşunun yönetiminde söz sahibi olmasını” ifade etmektedir.

Doğrudan Yabancı Yatırım Tanımı Genel olarak doğrudan yabancı yatırım, bir ekonomide yerleşik bir birim tarafından (doğrudan yatırımcı) başka ülkede yerleşik olan bir teşebbüste kalıcı bir ekonomik bağ oluşturma amacıyla yapılan bir uluslararası yatırım kategorisidir.

4875 S. Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Açısından DYY 1)Yurt dışından getirilen; - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca alım satımı yapılan konvertibl para şeklinde nakit sermaye, - Şirket menkul kıymetleri (devlet tahvilleri hariç), - Makine ve teçhizat, - Sınai ve fikri mülkiyet hakları, 2)Yurt içinden sağlanan; -Yeniden yatırımda kullanılan kar, hasılat, para alacağı veya mali değeri olan yatırımla ilgili diğer haklar, - Doğal kaynakların aranması ve çıkarılmasına ilişkin haklar, gibi iktisadi kıymetler aracılığıyla; i) Yeni şirket kurmayı veya şube açmayı, ii) Menkul kıymet borsaları dışında hisse edinimi veya menkul kıymet borsalarından en az %10 hisse oranı ya da aynı oranda oy hakkı sağlayan edinimler yoluyla mevcut bir şirkete ortak olmayı,

DYY’LARIN Ülke Ekonomisine Etkileri İstihdam İstihdam İnsan ve organizasyonel sermaye İnsan ve organizasyonel sermaye Teknoloji transferi Teknoloji transferi Ar-Ge çalışmaları Ar-Ge çalışmaları Vergi Vergi Dış pazarlara ulaşım imkanı Dış pazarlara ulaşım imkanı

Bilgi alışverişi Bilgi alışverişi Rekabet gücünü artırma Rekabet gücünü artırma Uzmanlaşmanın gelişmesi Uzmanlaşmanın gelişmesi Riskin paylaşılmasında bağlı olarak yerel tasarrufların artması Riskin paylaşılmasında bağlı olarak yerel tasarrufların artması Sermaye maliyetinin azalması Sermaye maliyetinin azalması

Dünyada Doğrudan Yabancı Yatırımlar Dünyada Doğrudan Yabancı Yatırımlar UNCTAD verilerine göre, dünyada toplam DYY girişleri: UNCTAD verilerine göre, dünyada toplam DYY girişleri: 2005 yılında 946 milyar doları 2005 yılında 946 milyar doları 2006 yılında milyar dolar 2006 yılında milyar dolar (bir önceki yıla göre %38’lik bir artış) (bir önceki yıla göre %38’lik bir artış) 2000 yılında elde edilen tarihi rekor seviyesi olan milyar dolarlık tutara oldukça yakındır yılında elde edilen tarihi rekor seviyesi olan milyar dolarlık tutara oldukça yakındır. -World Investment Report (WIR) 2007, UNCTAD -World Investment Report (WIR) 2007, UNCTAD

Dünyada Doğrudan Yabancı Yatırımlar Sınır ötesi birleşme ve satın alma işlemleri (M&A) 2006 yılında da gerçekleşen yatırımlar arasında önemli bir yer tutmakla beraber, komple yeni yatırımlar (greenfield investment) ve yeniden yatırımda kullanılan kazançlar da geçmiş dönemlere kıyasla önemli miktarlarda artış göstermiştir. Sınır ötesi birleşme ve satın alma işlemleri (M&A) 2006 yılında da gerçekleşen yatırımlar arasında önemli bir yer tutmakla beraber, komple yeni yatırımlar (greenfield investment) ve yeniden yatırımda kullanılan kazançlar da geçmiş dönemlere kıyasla önemli miktarlarda artış göstermiştir.

Dünyada Doğrudan Yabancı Yatırımlar 2006 yılında, 2006 yılında, Gelişmiş ülkelere yapılan yatırımlar bir önceki yıla kıyasla %45 oranında artarak 857 milyar dolara ulaşmış; Gelişmiş ülkelere yapılan yatırımlar bir önceki yıla kıyasla %45 oranında artarak 857 milyar dolara ulaşmış; Gelişmekte olan ülkelere yapılan yatırımlar da tarihi rekor seviyesi olan 379 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir Gelişmekte olan ülkelere yapılan yatırımlar da tarihi rekor seviyesi olan 379 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir

Dünyada Doğrudan Yabancı Yatırımlar ABD 175,4 milyar dolar ABD 175,4 milyar dolar İngiltere 139,5 milyar dolar İngiltere 139,5 milyar dolar Fransa 81,1 milyar Fransa 81,1 milyar Gelişmekte olan ülkeler arasında en fazla DYY girişi sağlayan Çin (69,5 milyar dolar), tüm ülkeler arasında beşinci durumdadır. Gelişmekte olan ülkeler arasında en fazla DYY girişi sağlayan Çin (69,5 milyar dolar), tüm ülkeler arasında beşinci durumdadır.

Dünyada Doğrudan Yabancı Yatırımlar Türkiye 2006 yılında çektiği 20,1 milyar dolar tutarındaki DYY ile Türkiye 2006 yılında çektiği 20,1 milyar dolar tutarındaki DYY ile Dünya genelinde 16. sırada, Dünya genelinde 16. sırada, Gelişmekte olan ülkeler arasında ise 5. sırada yer almıştır Gelişmekte olan ülkeler arasında ise 5. sırada yer almıştır

Dünyada Doğrudan Yabancı Yatırımlar 2006 yılında dünyada gerçekleşen DYY’ %84’ü gelişmiş ülkeler kaynaklıdır yılında dünyada gerçekleşen DYY’ %84’ü gelişmiş ülkeler kaynaklıdır. A.B.D. 216,6 milyar dolar A.B.D. 216,6 milyar dolar Fransa 115 milyar dolar Fransa 115 milyar dolar İspanya 89,7 milyar dolar İspanya 89,7 milyar dolar

Dünyada Doğrudan Yabancı Yatırımlar Gelişmekte olan ülkeler ve geçiş ekonomilerinin yaptığı toplam 193 milyar dolarlık doğrudan yatırım içerisinde; Gelişmekte olan ülkeler ve geçiş ekonomilerinin yaptığı toplam 193 milyar dolarlık doğrudan yatırım içerisinde; Hong Kong, Brezilya, Rusya ve Çin önemli yere sahiptir. Hong Kong, Brezilya, Rusya ve Çin önemli yere sahiptir. Türkiye ise 2006 yılında gerçekleştirdiği 0,9 milyar dolarlık doğrudan yatırım ile dünya genelinde 51. sırada yer almaktadır. Türkiye ise 2006 yılında gerçekleştirdiği 0,9 milyar dolarlık doğrudan yatırım ile dünya genelinde 51. sırada yer almaktadır.

En Fazla Uluslararası Yatırım Çeken On Ülke Ve Türkiye

SıraÜlke Uluslararası DY 1ABD74,4 2Almanya53,5 3Çin52,7 4Fransa49,0 5İspanya39,2 6İrlanda29,3 7Hollanda25,0 8İngiltere24,0 9Kanada22,2 10Meksika18,3 53Türkiye1,1

2003 SıraÜlke 1Çin53,5 2ABD53,1 3Fransa42,5 4Belçika33,4 5Almanya29,2 6İspanya25,9 7İrlanda22,8 8Hollanda21,7 9İngiltere16,8 10İsviçre16,5 53Türkiye1,8

2004 SıraÜlke 1ABD122,4 2Çin60,6 3İngiltere56,2 4Avustralya42,4 5Belçika42,0 6 Hong Kong 34,0 7Fransa31,4 8İspanya24,8 9Meksika18,7 10Brezilya18,1 37Türkiye2,8

2005 SıraÜlke Uluslararası DY 1İngiltere164,5 2ABD99,4 3Çin72,4 4Fransa63,6 5Hollanda43,6 6 Hong Kong 35,9 7Kanada33,8 8Almanya32,7 9Belçika23,7 10İspanya23,0 22Türkiye9,7

2006 SıraÜlke Uluslararası DYY 1ABD175,4 2İngiltere139,5 3Fransa81,1 4Belçika72,0 5Çin69,5 6Kanada69,0 7 Hong Kong 42,9 8Almanya42,9 9İtalya39,2 10Lüksemburg29,3 16Türkiye20,1

TÜRKİYE’DE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR

2006 Yılında En Büyük Beş DYY Girişi 2006 Yılında En Büyük Beş DYY Girişi Satın Alınan Şirket Satın Alan Şirket Satın Alan Şirketin Ülkesi Satın Alınan Hisse Oranı % Uluslar- arası Doğrudan Yatırım (milyon dolar) TelsimVodafoneHollanda100, Denizbank Dexia Bank Belçika98, Finansbank Nat. Bank of Greece Yunanistan80, Türk Telekom Ojer Telekom B.A.E.40, Petrol Ofisi OMWAvusturya34, Toplam13.239

Sektörlere Göre DYY Girişleri

Tablo 8: Sektörlere Göre UDY Girişleri (Milyon Dolar) Sır a SektörSermayeYüzde (%) 1Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri ,5 2İmalat ,9 3Ulaştırma, Depolama ve Haberleşme1.1195,8 4Gayrimenkul, Kiralama ve İş Faaliyetleri9054,7 5 Elektrik, Gaz, Buhar ve Sıcak Su Üretimi ve Dağıtımı 5552,9 6Madencilik ve Taşocakçılığı3411,8 7İnşaat2601,4 8Toptan ve Perakende Ticaret1810,9 9Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler1780,9 10Oteller ve Lokantalar260,1 Diğer170,1 Toplam ,0 Kaynak: TCMB

Ülkelere Göre DYY Girişleri (Milyon Dolar)

2006Hollanda ,0 Belçika ,4 Yunanistan2,78715,6 B.A.E.1,5488,7 Avusturya1,1086,2 İngiltere8835,0 A.B.D.6933,9 Fransa4442,5 Almanya3662,1 Lüksemburg2461,4 Diğer1.1156,2

2007 Hollanda5,68229,6 ABD4,20621,9 Yunanistan2,26311,8 Almanya1, Portekiz7013,7 İngiltere6883,6 Kazakistan6133,2 İspanya5883,1 Lüksemburg5863,1 Brezilya4662,4 Diğer2,39312,5

DYY’LAR ULUSAL GÜVENLİK VE STRATEJİK SEKTÖRLER

Stratejik Sektörler Altyapı yatırımları Altyapı yatırımları Enerji sektörü Enerji sektörü Sağlık Sağlık Gıda Gıda Su Su Savunma Savunma Güvenlik Güvenlik Finans Finans Taşıma Taşıma Kimya Kimya

OECD Ülkelerinde Doğrudan Yabancı Yabancı Yatırım Kısıtlamaları - DYY kısıtlamaları hizmet sektöründe yoğunlaşmaktadır. - Ancak yabancı sahiplik (ownership) önündeki engeller belirgin bir şekilde azalmıştır.

Kısıtlamalar: Belirli sektörlerde şirket hisselerinin ediniminin sınırlandırılması Belirli sektörlerde şirket hisselerinin ediniminin sınırlandırılması Zorunlu tarama ve onay usulü Zorunlu tarama ve onay usulü Yabancıların şirket yönetiminde bulunmaları ya da iştiraklerinde çalışmaları bakımından sınırlama getirilmesi ya da benzer kısıtlamalar Yabancıların şirket yönetiminde bulunmaları ya da iştiraklerinde çalışmaları bakımından sınırlama getirilmesi ya da benzer kısıtlamalar

Ülkemizde Durum 4875 SAYILI DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU Madde 3/a Uluslararası anlaşmalar ve özel kanun hükümlerince aksi öngörülmedikçe; Yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım yapılması serbesttir. Yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım yapılması serbesttir. Yabancı yatırımcılar yerli yatırımcılarla eşit muameleye tabidirler Yabancı yatırımcılar yerli yatırımcılarla eşit muameleye tabidirler

Yabancı yatırımlara ilişkin düzenleme getiren özel Kanun hükümleri : Özel radyo televizyon yayıncılığı, Özel radyo televizyon yayıncılığı, Türkiye kara sularında, limanlarda, iki Türk limanı arasında, yolcu ve yük taşımacılığı (Kabotaj hakkı), Türkiye kara sularında, limanlarda, iki Türk limanı arasında, yolcu ve yük taşımacılığı (Kabotaj hakkı), Havayolu ile Türk havalimanları arasında ticari amaçla yolcu, posta ve yük taşımaları, Havayolu ile Türk havalimanları arasında ticari amaçla yolcu, posta ve yük taşımaları,

Havaalanı yer hizmetleri, Havaalanı yer hizmetleri, Petrol arama ve işletme hakkı, Petrol arama ve işletme hakkı, Maden hakları, Maden hakları, Elektrik piyasası faaliyetleri, Elektrik piyasası faaliyetleri, Bankacılık faaliyetleri, Bankacılık faaliyetleri, Özel öğretim kurumu açma, Özel öğretim kurumu açma, Deniz turizmi. Deniz turizmi.

OECD’nin Yatırım Serbestisi Projesi (FOI) (Ulusal Güvenlik ve Stratejik Sektörler) Projenin amacı; gereksiz sınırlayıcı yatırım politikalarından kaçınırken temel güvenlik gereksinimlerini karşılamaları konusunda ülkelere rehberlik etmektir. Projenin amacı; gereksiz sınırlayıcı yatırım politikalarından kaçınırken temel güvenlik gereksinimlerini karşılamaları konusunda ülkelere rehberlik etmektir.

Sermaye Hareketleri Serbestisine Ulusal Güvenlik Gerekçesiyle; Temel güvenlik menfaatlerini korumak için gerekli görülmesi, Temel güvenlik menfaatlerini korumak için gerekli görülmesi, Kamu sağlığı ve güvenliği ile kamu yararını sürdürmek için zorunlu görülmesi Kamu sağlığı ve güvenliği ile kamu yararını sürdürmek için zorunlu görülmesi halinde sınırlama getirilebilir.

Temel güvenlik endişelerini karşılarken uygulanacak prensipler 1- Şeffaflık ve öngörülebilrilik 2- Oransallık 3- Hesap verebilirlik

30 OECD ülkesi ve FOI projesine katılan diğer 10 ülkeden; 30 OECD ülkesi ve FOI projesine katılan diğer 10 ülkeden; -13’ü ulusal güvenlik gerekçesiyle ulusal muamele ilkesinden ayrılmamakta, -13’ü ulusal güvenlik gerekçesiyle ulusal muamele ilkesinden ayrılmamakta, -Diğerleri ise çok dar bir alanda sektörel politikalar çerçevesinde sınırlamalar getirdiklerini ifade etmektedirler. -Diğerleri ise çok dar bir alanda sektörel politikalar çerçevesinde sınırlamalar getirdiklerini ifade etmektedirler.

OECD üyesi ülkelerden; Avustralya, Kanada, Fransa, Japonya, Kore, ABD ulusal güvenlik endişeleriyle son dönemde mevcut kanunlarında değişiklik yapmışlardır.

Kamusal varlık fonları (Sovereign Wealth Funds) Siyasi amaçlı olabileceği kaygıları uluslararası doğrudan yatırım rejimlerinde ulusal güvenlik gerekçesi ile kısıtlayıcı tedbirler alma eğilimini güçlendirmiştir. Siyasi amaçlı olabileceği kaygıları uluslararası doğrudan yatırım rejimlerinde ulusal güvenlik gerekçesi ile kısıtlayıcı tedbirler alma eğilimini güçlendirmiştir. Söz konusu korumacı eğilimler, OECD’nin öncelikli hedefleri arasında yer alan uluslararası yatırım serbestisine zarar verme potansiyeli taşımaktadır. Söz konusu korumacı eğilimler, OECD’nin öncelikli hedefleri arasında yer alan uluslararası yatırım serbestisine zarar verme potansiyeli taşımaktadır.

OECD ülkeleri ve FOI projesine katılan ancak üye olmayan bazı ülkelerde durum Almanya: Yabancı devletlerin kontrolündeki yatırımcıların ve kamusal varlık fonlarının şirketleri satın alma işlemlerine müdahale ederek, kamu düzeni ve güvenliği gerekçesiyle bu işlemleri durdurabilmesine imkan tanıyan bir düzenleme getirilmektedir. Almanya: Yabancı devletlerin kontrolündeki yatırımcıların ve kamusal varlık fonlarının şirketleri satın alma işlemlerine müdahale ederek, kamu düzeni ve güvenliği gerekçesiyle bu işlemleri durdurabilmesine imkan tanıyan bir düzenleme getirilmektedir.

Avustralya: Yabancı yatırımcıların belirli yatırımlarının Avustralya’nın ulusal çıkarlarına uygunluğu proje bazında değerlendirilmeye başlanmıştır. Avustralya: Yabancı yatırımcıların belirli yatırımlarının Avustralya’nın ulusal çıkarlarına uygunluğu proje bazında değerlendirilmeye başlanmıştır. Hindistan: Güvenlik açısından DYY’ların kontrolünü hedefleyen yasal düzenleme önerisi hükümete sunulmuştur. Hindistan: Güvenlik açısından DYY’ların kontrolünü hedefleyen yasal düzenleme önerisi hükümete sunulmuştur.

Hollanda: Kamuoyunda başlayan tartışmalar, Parlamento’ya taşınmıştır. Hollanda: Kamuoyunda başlayan tartışmalar, Parlamento’ya taşınmıştır. İsviçre: Bu konuda herhangi bir yasal düzenleme bulunmamakta olup, devam eden politik tartışmalar neticesinde oluşturulan bir çalışma grubu hükümete rapor hazırlamaktadır. İsviçre: Bu konuda herhangi bir yasal düzenleme bulunmamakta olup, devam eden politik tartışmalar neticesinde oluşturulan bir çalışma grubu hükümete rapor hazırlamaktadır. Japonya: “hassas sektörlerde” yabancı ortak payının %10’u geçmesi hükümetin onayını gerektirmekte olup, yabancı ortak payının 1/3 ile sınırlandırılması önerilmektedir. Japonya: “hassas sektörlerde” yabancı ortak payının %10’u geçmesi hükümetin onayını gerektirmekte olup, yabancı ortak payının 1/3 ile sınırlandırılması önerilmektedir.

Güney Kore: yatırımların sınırlandırılmasına yönelik ölçütlere ve sürece netlik kazandırmak üzere bir değişiklik kararı alınmıştır. Güney Kore: yatırımların sınırlandırılmasına yönelik ölçütlere ve sürece netlik kazandırmak üzere bir değişiklik kararı alınmıştır. Yunanistan: özelleştirme kapsamındaki stratejik önemi bulunan şirketlerde yabancı yatırımcılar için %20’nin üzeri izin prosedürüne tabidir. Yunanistan: özelleştirme kapsamındaki stratejik önemi bulunan şirketlerde yabancı yatırımcılar için %20’nin üzeri izin prosedürüne tabidir.

Rusya: Stratejik sektörlerde ve doğal kaynaklara çeşitli kısıtlamalar ve kapsamlı ön inceleme prosedürleri öngören yasal düzenleme yapılmıştır Nükleer enerji, doğal kaynaklar, stratejik mineral depolarının araştırılması, havacılık, uzay ve savunma alanının hassas bölümleri dahil olmak üzere toplam 42 sektördeki stratejik endüstri alanlarına yatırım yapmalarını sınırlayan tasarı Putin tarafından imzalanarak yürürlüğe girmiştir.

Şili : DYY’lerı milli güvenlik menfatleri çerçevesinde gözden geçiren bir mekanizmaya sahip değildir. Şili : DYY’lerı milli güvenlik menfatleri çerçevesinde gözden geçiren bir mekanizmaya sahip değildir. İsveç : savaş teçhizatı (cephane) üretim konusunda DYY’ye kısmi kısıtlama söz konusudur. İsveç : savaş teçhizatı (cephane) üretim konusunda DYY’ye kısmi kısıtlama söz konusudur.

İngiltere Birleşme ve satınalmalar özellikle rekabet açısından irdelenmekte, olayın yabancı yatırımcıların pazara girişi ve İngiliz şirketlerinin uluslararası pazardaki yatırımları olmak üzere iki yönlü ele alınmakta, birleşme ve satınalmaların ulusal güvenlik gerekçesiyle de bloke edilebilmekte, ulusal güvenlik konusunda ise kesin bir tanımlama bulunmamakta, olay bazında değerlendirme yapılmaktadır.

OECD ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER REHBERİ OECD Ç ok Uluslu Şirketler Rehberi, iyi kurumsal davranışı sağlamak i ç in ç ok uluslu şirketlere yapılan bağlayıcı olmayan tavsiyelerden oluşmaktadır. OECD Ç ok Uluslu Şirketler Rehberi, iyi kurumsal davranışı sağlamak i ç in ç ok uluslu şirketlere yapılan bağlayıcı olmayan tavsiyelerden oluşmaktadır ’ da OECD Ç ok Uluslu Şirketler Deklarasyonunun bir par ç ası olarak kabul edilmiş; 2000 ’ de revize edilmiştir ’ da OECD Ç ok Uluslu Şirketler Deklarasyonunun bir par ç ası olarak kabul edilmiş; 2000 ’ de revize edilmiştir.

Katılımcı Ülkeler Rehber 30 OECD ü yesi ü lke, Arjantin, Brezilya, Şili, Mısır, İsrail, Estonya, Litvanya, Letonya, Romanya ve Slovenya tarafından benimsenmiştir Rehber 30 OECD ü yesi ü lke, Arjantin, Brezilya, Şili, Mısır, İsrail, Estonya, Litvanya, Letonya, Romanya ve Slovenya tarafından benimsenmiştir

AMAÇLAR Şirketlerin faaliyetlerinin h ü k ü met politikaları ile uyumlu olması,Şirketlerin faaliyetlerinin h ü k ü met politikaları ile uyumlu olması, Toplum ve şirketler arasında karşılıklı g ü venin sağlanması,Toplum ve şirketler arasında karşılıklı g ü venin sağlanması, Ç ok Uluslu Şirketlerin s ü rd ü r ü lebilir kalkınmaya katkısının sağlanmasıÇ ok Uluslu Şirketlerin s ü rd ü r ü lebilir kalkınmaya katkısının sağlanması

İÇERİK Kavramlar ve Esaslar Kavramlar ve Esaslar Genel Politikalar Genel Politikalar Bilgilendirme Bilgilendirme İstihdam ve End ü stri İlişkileri İstihdam ve End ü stri İlişkileri Ç evre Ç evre R ü şvetle M ü cadele R ü şvetle M ü cadele T ü keticinin Ç ıkarları Bilim ve Teknoloji T ü keticinin Ç ıkarları Bilim ve Teknoloji Rekabet Rekabet Vergi Vergi

İŞLEYİŞ Ulusal Temas Noktaları Ulusal Temas Noktaları OECD Yatırım Komitesi OECD Yatırım Komitesi OECD nezdinde İş Adamları Danışma Komitesi OECD nezdinde İş Adamları Danışma Komitesi OECD nezdinde Sendikalar Danışma Komitesi OECD nezdinde Sendikalar Danışma Komitesi OECD-Watch – STK Platformu OECD-Watch – STK Platformu

Ulusal Temas Noktaları Ulusal Temas Noktaları OECD Ç ok Uluslu Şirketler Rehberinin Ulusal Temas Noktaları OECD Ç ok Uluslu Şirketler Rehberinin Tanıtım faaliyetlerini ger ç ekleştirmekte,Tanıtım faaliyetlerini ger ç ekleştirmekte, Şikayetleri değerlendirmekte, veŞikayetleri değerlendirmekte, ve Ortaya ç ıkan sorunların çö z ü m ü ne katkı sağlamaktadır.Ortaya ç ıkan sorunların çö z ü m ü ne katkı sağlamaktadır.

Doğrudan Yabancı Yatırım İstatistiklerine ve OECD Çok Uluslu Şirketler Rehberine Doğrudan Yabancı Yatırım İstatistiklerine ve OECD Çok Uluslu Şirketler Rehberine adresinden ulaşılabilir. adresinden ulaşılabilir.